Адёр Николай Михайлович

Адёр Николай Михайлович
Адёр Николай Михайлович
Çуралнă чухнехи ят	Тувалкин Николай Михайлович
Çуралнă вăхăт	"метрикăпа": нарăсăн 15-мĕшĕ, 1949; чăннипе: чӳкĕн 7-мĕшĕ, 1948
Çуралнă вырăн	Чăваш республики, Çĕмĕрле районĕ, Патаккасси ялĕ ("метрикăпа"); чăннипе: çав районти Тури Кăмаша ялĕ
Гражданлăх	СССР, Раççей Федерацийĕ

Адёр Николай Михайлович (1948 е 1949 çур. ) — усламçă. Хăйĕн ĕçне, тĕпрен илсен, Шупашкар хулинче йĕркеленĕ.

Пурнăçĕ

Документсенче Патаккасси тенĕ пулин те, чăннипе Тури Кăмаша ялĕнче çуралса ӳснĕ. Хăй пирки пĕр интервьюра çапла каласа панă:

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)  

Когда мама рожала меня, отца не было дома, он сидел в тюрьме <...>Он работал в колхозе и поплатился за историю с «растратой» зерна.

Как мне потом со слезами на глазах рассказывала дочь его товарища, зерно в колхозе собирали в ненастную погоду, сырое, оно начало греться, и люди решили для его спасения раздать в каждый дом по одному-два мешка, чтобы сельчане высушили зерно у себя на печке. Кто-то донес. Приехали, обмерили, составили протокол. Был суд. И отца – он работал завскладом и счетоводом - посадили за растранжиривание колхозного имущества. Потом, через некоторое время, хлеб колхозники высушили, привезли обратно на склад. Зерна оказалось почему-то больше, чем было роздано народу. То ли с испугу люди сдали хлеба больше, то ли была другая причина, не знаю. Вот такая история. Но отцу пришлось отсидеть срок. Сидел в тюрьме за Волгой. Я приезжал туда, мне было года три-четыре. Помню лестницы, ступени… Потом отец вернулся и завербовался в Ивановскую область. Оставил семью – меня с матерью. Поехал, устроился, завел новую семью, у него там родилось двое детей. Они сейчас уже взрослые. Но мы с ними не общаемся, к сожалению. Мать больше замуж не вышла, вернула свою девичью фамилию Тувалкина. Простая крестьянка, трудилась животноводом. Мы жили с ней вдвоем в деревне Верхняя Кумашка, мама вырастила меня. Отец приехал один раз, я ходил уже в десятый класс. Он приехал на два-три дня. На побывку, так скажем. Вспомнил молодость, может быть. И уехал обратно. Несколько лет назад он скончался.

С братом моего отца, который жил в деревне Шумерля, мы общались постоянно. В его семье меня встречали как родного. С ними по сей день общаемся.

<Куçару: Мана çуратнă чухне атте килте пулман, тĕрмере ларнă <...> Колхозра ĕçленĕскер, тырра "тырра салатса пĕтерессипе" çыхăннă историшĕн хур курнă. Кайран ун юлташĕн хĕрĕ куççӳль витĕр каласа панинчен пĕлнĕ тăрăх, тырра начар çанталăкра пуçтарнă, вăл вара, нӳрĕскер, хĕрме пуçланă. Вара килсерен пĕр-ик михĕшер салатса пама шутланă тырра, çăлса хăварас шутпа. Килте çынсем ăна кăмакасем çинче типĕтнĕ. Такам хыпар янă. Килсе çитнĕ, виçсе пăхнă, протокол çырнă. Склад пуçлăхĕ тата шутлавçă пулса ĕслекен аттене тырра салатнăшăн тесе хупса хунă. Кайран, килте типĕтнĕ хыççăн, пурлăха колхохниксем каялла склада илсе килнĕ. Хальхинче виçсе пăхсан, темшĕн, унчченхинчен те нумайрах пулса тухнă. Те шутсăр хăранипе, те урăх сăлтавпа çапла пулса тухнă, пĕлместĕп. Вăт çакăн пек истори. Аттен ларса тухмах тивнĕ. Атăл леш енчи тĕрмере пулнă вăл. Виççĕ-тваттăра чухне эп унта пулса курнă. Пусмасене, картлаçсене ас тăватăп... Тĕрмерен таврăнсан атте Иваново облаçне вербовкăпа тухса кайнă. Килйышне — мана тата аннене — хăваарнă. Кайнă, вырнаçнă, çĕнĕ килйыш çавăрнă. Унта унăн тата ик ача. Халĕ вĕсем çитĕннĕ. Шел пулин те, вĕсемпе хутшăнмастпăр. Анне тек качча кайман, хĕр чухнехи "Тувалкин" хушамата каялла тавăрнă. Ахаль хĕрарăм, выльăх-чĕрлĕх пăхассипе ĕçленĕ. Эпир унпа иккĕн Тура Кăмашара пурăннă, вăл мана çитĕнтернĕ. Эп вуннăмĕш класра вĕренне чух атте пĕр хут килсе кайнăччĕ. Ик-виç кун хушшинче çамрăклăхне аса илчĕ пуль. Вара каялла кайрĕ. Темиçе çул каялла вăл вилнĕ. Çĕмĕрле ялĕнче пурăннă атте тăванĕпе эпир яланах çывăх тăнă. Вĕсен килйышĕнче ялан мана аван кĕтсе илнĕ. Паян та лайăх сыхăну тытатпăр.>

Хушаматне улăштарни

2001-мĕш çулта Николай Михайлович малтанхи "Тувалкин" хушаматне улăштарса "Адёр" пулса тăнă. Çĕнĕ хашаматăн пĕлтерĕшĕ, пĕр версипе килĕшӳллĕн, чăваш чĕлхинчи "атьăр" тенипе пĕр килет. Ытти тăванĕсем те хушамачĕсене улăштарни е улăштарманни паллă мар.

Ăçта вĕренни

Тăватă çул Тури Кăмашари пуçламăш шкулта, унтан Анат Кăмашари вăтам шкулта вĕреннĕ. Пурĕ — вунпĕр класс. Хăй каланă тăрăх, аван, "виççĕсемсĕр", вĕреннĕ. 1981-мĕш çулта Шупашкарти çурттăвăм техникумĕн каçхи уйрăмне пĕтернĕ. 1966-мĕш çулхи кĕркунне Чăваш ялхуçалăх институчĕн механизаци факультетне куçумсăр майпа вĕренме кĕнĕ. Унта вăл мĕн чухлĕ вĕренни, института вĕренсе пĕтерни е пĕтерейменни паллă мар.

Хăйĕн бизнесне пуçличчен ăçта ĕçлени

Вăтам шкул пĕтерсен хăй вĕреннĕ йĕркелĕмрех çулталăк хушши лаборант пулса ĕçленĕ.

Бизнесне епле пуçласа яни

1988-мĕш çулта проектлакан çурттăвăм кооперативĕ йĕркеленĕ. 1989-мĕш çулта "Мария" ятлă сĕтел-пукан хапрăкне туса лартнă.

Н.М.Адёр бизнесĕн хальхи тăрăмĕ

2003-мĕш çултанпа Санкт-Петербург хулинче ятарлă пĕлӳ илнĕ ывăлĕ Антон пулăшса пырать.

Бизнес тулашĕнчи пĕрлĕхлĕхпе çыхăннă пĕтĕмĕшле ĕçсем

Н.М.Адёр çыравçăсен пĕрлĕхенче тăрать. (Конкретлăн хăшĕнче иккенĕ паллă мар). Культурăпа, бизнеса аталантарас тĕлĕшпе çыхăннă публицистикăлла ĕçсен авторĕ.

Чăвашлăха аталантарас тĕлĕшпе каланă шухăшсемпе уйрăм ĕçсем

Н.М.Адёр янравлă сасăсене яланах Б, Ж, З, Г, Д саспаллисемпе палăртассишĕн тăрать. Çапла вара вăл И.Я.Яковлевчченхи палăрăмсем патне таврăнассишĕн пек пулса тухать.

Вуламалли

• Адёр (Тувалкин). Н. Ман тĕнче пуçланать çак ялтан... : Тури Кăмăша ялĕ, 1961-1965 çç. / Н. Адёр (Тувалкин). - Шупашкар : [Калем], 2001 - . - 21 см. 1-мĕш кĕнеке : Калавсемпе сăвăсем. - 2001. - 239, [1] с. : фот. - Чăвашла, вырăсла. - 2000 экз.
• Адер (Тувалкин), Н. М. Чăваша мĕн çитмест? [Текст] : публицистикaлла статьясем / Н. М. Адер (Тувалкин). - Шупашкар : [б. и.], 2005. - 92 с. - 300 экз. - 50.00 р.
• Смирнова, Надежда. Тăван кĕтесрен хакли ним те çук. — "Хыпар" хаçат, 2016, 13, май.