Амазонка (юханшыв)

Амазонка (юханшыв)
порт. Amazonas, исп. Amazonas
Характеристика
Тăршшĕ	6992 км
Бассейн  лаптăкĕ	7 180 000 км²
Шыв системи	Атлантика океанĕ
Шыв тăкакĕ	220 000 м³/ç
Шыв юххи
Шыв пуçламăшĕ   (Т)	Мараньон (юханшыв)
• Çӳллĕшĕ	110
• Координатсем	Шаблон:Карттă/Бк/Д
Шыв вăрри   (Т)	Атлантика океанĕ
• Çӳллĕшĕ	0 м
• Координатсем	0°35′35″ ю. ш. 49°57′22″ з. д.Шаблон:Карттă/Бк/Д
Юханшыв тайлăмĕ	0,016 м/км
Вырнаçни
Патшалăхсем	Бразили Бразили, Боливи Боливи, Перу Перу, Колумби Колумби
		позиционной карты]].

Амазонка' (порт. Amazonas) — Кăнтăр Америкăри юханшыв. Бассейн лаитăкĕпе Çер çинче чи пысăкки. Мараньон тата Укаяли пĕрлешнинчен пуçланать. Мараньонăн тĕп пуçламăшĕнчен тăршшĕ - 6437 çх, 20-мĕш ĕмĕр вĕçĕнче тупнă Апачет юппиинчен 7000 çх яхăн, Укаяли пуçламăшĕнчен пуçласа 7000 çх ытла.

Амазонкăн юпписем нумай, 20 яхăн юппин тăршшĕ 1500 çх нумайрах.

Пысăкрах юпписем: сылтăмра — Журуа, Пурус, Мадейра, Тапажос, Шингу, Токантинс; сулахайра — Иса, Жапура, Риу-Негру. Аялти юххинче шыв тăкакĕ 220 тысяч м³/с (сезонсемпе 70-тен 300 пин таран ылмашăнать). Çулталăкне вăтамран 7000 км³ (Çĕр çинчи пĕтĕм юханшывсен юххин 15 % ) шыв юхать. Çав шутра 1 миллиардя тонна яхăн хытă япаласем. Амазонка тăрăх 4300 çх карапсем çӳреççĕ, океан карапĕсем Мануас хули таран (вăрринчен 1690 çх) хăпараççĕ. Главные порты (снизу вверх): Белен, Сантарен, Обидус, Манаус (Бразилия), Икитос (Перу). Амазонка çинчи тĕп портсем, аялтан çӳлелле: Белен, Сантарен, Обидус, Манаус (Бразилия), Икитос (Перу).

• 
  Амазонка çинчи ейӳ спутникран
• 
  Амазонка вăрри спутник çинчен
• 
  Генри Уолтер Бейтсăн «Натуралист Амазонка çинче» (1958) кĕнекери Амазонка картти.

Каçăсем

• Амазонская река // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
• Amazon River (river, South America) — Britannica Online Encyclopedia (акăлч.)
• Амазонка (юханшыв) — ПСЭ
• Амазонка 2010 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче архивланӑ. — Словарь современных географических названий
• Sean Markey Amazon River Once Flowed Other Way, Study Says (акăлч.). National Geographic (25 октября 2006). Тĕрĕсленĕ 3 Пуш уйӑхӗн 2009.
• Хищные рыбы Амазонки — Ресурс о пресноводных хищных рыбах Амазонки

Вуламалли

• Географический энциклопедический словарь, М., 1986.
• Открытие великой реки амазонок. М.: Географгиз, 1963

Ку гидрологипе вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.