Шумер чĕлхи

Шумер чĕлхи — пирĕн эрăччен тăваттăмĕш пинçуллăхра Кăнтăр Месопотамире пурăннă авалхи шумерсен чĕлхи. Пирĕн эрăччен 2000 ç. шумер чĕлхине пуплеврен аккад чĕлхи ылмаштарать пулин те, унпа таса, литургиллĕ тата ăслăх чĕлхи вырăнне хурса пирĕн эрă пуçланичченех усă кураççĕ.

Истори

Шумер чĕлхин аталанăвĕнче пилĕк тапхăра палăртаççĕ:

1. Архаика (пирĕн эрăччен 3000—2750 çç.)
2. Ватă шумер (пирĕн эрăччен 2750—2136 çç.)
3. Çĕнĕ шумер (пирĕн эрăччен 2136—1996 çç.)
4. Кай шумер е Ватă вавилон шумер (пирĕн эрăччен 1996—1736 çç.)
5. Шумер хыççăнхи (пирĕн эрăччен 1736 ç. — пирĕн эрăччен II ĕмĕр)

Çырулăхĕ

Чĕлхере савăл çырулăхĕпе усă курнă. Çырулăхĕ сăмахлă-сыпăклă. Никĕсĕнче ӳкерчĕк паллисем (пиктограммăсем) выртаççĕ, çак идеограммăсем сăмаха мар, ассоциативлă çыхăннă темиçе пĕлертĕве (концепта) кăтараççĕ.

Грамматика хаклăхĕ

Шумер чĕлхи — агглютинативлă чĕлхе, сăмаха çыхăнуллă уйрăм суффикссемпе морфемсенчен тытăнса тăрать. Синтаксис енĕпе чĕлхене эргативлисен шутне кĕртеççĕ.

Каçăсем

• Шумер чĕлхи: Euskara exotica
• Sumerian Language Page
• Sumerian language article in 1911 Encyclopedia Britannica
• An overview of Sumerian provided on the page of the Electronic Text Corpus of Sumerian literature
• CDLI: Cuneiform Digital Library Initiative a large corpus of Sumerian texts in transliteration, largely from the Early Dynastic and Ur III periods, accessible with images.
• Electronic Pennsylvania Sumerian Dictionary (EPSD)
• Sumerisch (An overview of Sumerian by Prof. Dr. Kausen, in German)
• The Life and Death of the Sumerian Language in Comparative Perspective by Piotr Michalowski
  • handout (PDF)
• Cale Johnson
  • handout (PDF)
• Jarle Ebeling (PDF)
• Graham Cunningham (PDF)