Этна
Курӑнакан калӑплав
Э́тна (çаплах Muncibeddu (сицилилле) тата Mongibello (италилле; икĕ сăмахĕ те латтин mons (ту) тата арап gibel — çаплах «ту»)) — Сицилин тухăç çыранĕнчи, Мессинăпа Катани хулисенчен инçе мар вырнаçнă чĕрĕ вулкан. Арапла Этна «Вут-хĕм тăвĕ» илтĕнет.
Этнăн çулăм пĕрхĕнĕвĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Хăйĕн кун-çулĕпе Этна 200 яхăн чĕрĕлнĕ.
- пирĕн эрăччен 1226 пĕрремĕш историре Этна пĕрхĕннине асăннă
- пирĕн эрăччен 475 (Пиндарпа Эсхил каланипе)
- пирĕн эрăччен 396 пĕрхĕнӳ пулни Катанипе Сиракузăна карфаген тапăнуçсенчен çăлать.
- пирĕн эрăччен 44 пысăк пĕрхĕнӳ, кĕлĕ Рим çинчи тӳпене хупăрланă (чылаях шур чуллă çуртсене вараланă). Çакна пулапĕтĕм вăтаçĕр регионĕнче Египт тапхăрĕчченех тырпул начар пуçтарнă.
- 122 Этна çĕр питĕнчен Катани хулине сăтăрнă.
- 1169 хăват пĕрхĕнӳпе çĕр чĕтренĕвĕ, 15 пин çын пĕтнĕ.
- 1669 пĕрхĕнӳ çырана çав тери улăштарнă: тинĕс хĕрринчи Урсино карман, шывран 2,5 км ларса юлать. Шăранчăк Катани хула хӳтлĕхне ишĕлтернĕ, 27 пин çын пурăннă çурт-йĕре пĕтернĕ.
- 1886
- 1892 Сильвестри тăве пулса тăрать
- 1910 Борелло паçулкки аран шăранчăкран хăтăлать.
- 2004 кăнтăр-тухăç енче анлă юхăмлă шăранчăк тухнă, çавра автострадăна пĕтерсе хунă.
- 2006, авăн — пĕрхĕнӳ.
- 2007, ака, 30 — пĕрхĕнӳ.
- 2007 çулхи авăн, 4— каçхи 8 сехетре хăватлă пĕрхĕнӳ пуçланнă
- 2008 çулхи çу, 10— кăнтăрла иртсен хăватлă сирпĕнӳ пулать, темиçе шăранчăк юхăм вулканăн тухăç енчен анать. Пĕрхĕнӳ 4 сехет тăсăлать те çăвăн 10-мĕш каçĕнче пăчланать.
Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |