Глаголица
Глаго́лица — славянсен пĕрремĕш азбукисенчен (кириллицăпа танах) пĕри.
Глаголицăн кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Чылай кăтартăва шанса ĕненсе глаголица кириллицăран маларах пулнине çирĕплетме юрать. Авалтан упранса юлнă глаголицăпа çырни 893 çулхи Преславри полхар патши Симеон I çырăвĕ шутланать. Авалхи ал çырăвĕн палăкĕсем (çав шурта X ĕмĕрти «Кейӳ хут çулçисем») глаголица çырăвĕнче, вĕсене фонетика йышĕпе кăнтăр славянсене çывăх сĕм авал чĕлхепе çырнă.
Глаголицăпа вăрттăн çырура усă курнă.
|
Ӳкерчĕк:Glagolitsa Zagreb.jpg | |
| Сулахайран: Загребри глаголица граффити, 2003 çул; йăнăшсемлĕ, çыраканĕ кириллица-глаголица танлашăвĕсемпе усă курнă пулин те, кириллицăна япăх пĕлнĕ. Сылтăмра: в Загребри Кафедра соборĕнче глаголицăпа çырни. Кириллицăна куçарсан тексчĕ çакна пĕлтерет:
| ||
Таблицăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
(«Ӳкерчĕк» çырнă тĕлте «çавра глаголицăн» сас паллисене кăтартнă.)
| символ | Ӳкер- чĕк |
Ячĕ | цифра палли | асăрхатарни |
|---|---|---|---|---|
| Ⰰ | 
|
Аз | 1 | |
| Ⰱ | 
|
Буки | 2 | |
| Ⰲ | 
|
Веди | 3 | |
| Ⰳ | 
|
Глаголи | 4 | |
| Ⰴ | 
|
Добро | 5 | |
| Ⰵ | 
|
Есть | 6 | |
| Ⰶ | 
|
Живете | 7 | |
| Ⰷ | 
|
Зело | 8 | |
| Ⰸ | 
|
Земля | 9 | |
| Ⰺ, Ⰹ | 
|
Иже (I) | 10 | Çак сас паллисенчен хăшĕ мĕн ятлă, çаплах кириллицăри И е I сас паллине пĕлтереççĕ — тĕпчевçĕсен пĕрле шухăш çук. |
| Ⰻ | 
|
И (Иже) | 20 | |
| Ⰼ | 
|
Дервь | 30 | |
| Ⰽ | 
|
Како | 40 | |
| Ⰾ | 
|
Люди | 50 | |
| Ⰿ | 
|
Мыслете | 60 | |
| Ⱀ | 
|
Наш | 70 | |
| Ⱁ | 
|
Он | 80 | |
| Ⱂ | 
|
Покой | 90 | |
| Ⱃ | 
|
Рцы | 100 | |
| Ⱄ | 
|
Слово | 200 | |
| Ⱅ | 
|
Твердо | 300 | |
| Ⱛ | 
|
Ик, Ижица | 400 | |
| Ⱆ | 
|
Ук | — | |
| Ⱇ | 
|
Ферт | 500 | |
| Ⱈ | 
|
Хер | 600 | |
| Ⱉ | 
|
От | 700 | |
| Ⱊ | Пѣ (Пе) | 800 | Гипотезăллă сас палли, тĕсĕ паллă мар. | |
| Ⱌ | 
|
Цы | 900 | |
| Ⱍ | 
|
Червь | 1000 | |
| Ⱎ | 
|
Ша | — | |
| Ⱋ | 
|
Шта | 800 | |
| Ⱏ | 
|
Ер | — | |
| ⰟⰊ | 
|
Еры | — | |
| Ⱐ | 
|
Ерь | — | |
| Ⱑ | 
|
Ять | — | |
| Ⱒ | (Хлъмъ?) [Х] сасăна палăртакан «эрешмен евĕр» паллă. Хăш тĕпчевçĕсем ăна малтанхи глаголицăри хăй тĕллĕ сас палли вырăнне шутлаççĕ. | |||
| Ⱓ | 
|
Ю | — | |
| Ⱔ | 
|
юс кĕçĕнни | — | |
| Ⱗ | 
|
юс кĕçĕнни йотăлани | — | |
| Ⱘ | 
|
юс асли | — | |
| Ⱙ | 
|
юс асли йотăлани | — | |
| Ⱚ | 
|
Фита | — | |
| Ⱖ | 
|
Ио | ||
Глаголица Юникодра[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Юникодра (4.1 версинчен пуçласа) глаголица валли çак диапазона кăтартнă: U+2C00 … U+2C5F.
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
A
|
B
|
C
|
D
|
E
|
F
| ||
2C00 |
Ⰰ | Ⰱ | Ⰲ | Ⰳ | Ⰴ | Ⰵ | Ⰶ | Ⰷ | Ⰸ | Ⰹ | Ⰺ | Ⰻ | Ⰼ | Ⰽ | Ⰾ | Ⰿ | |
2C10 |
Ⱀ | Ⱁ | Ⱂ | Ⱃ | Ⱄ | Ⱅ | Ⱆ | Ⱇ | Ⱈ | Ⱉ | Ⱊ | Ⱋ | Ⱌ | Ⱍ | Ⱎ | Ⱏ | |
2C20 |
Ⱐ | Ⱑ | Ⱒ | Ⱓ | Ⱔ | Ⱕ | Ⱖ | Ⱗ | Ⱘ | Ⱙ | Ⱚ | Ⱛ | Ⱜ | Ⱝ | Ⱞ | ||
2C30 |
ⰰ | ⰱ | ⰲ | ⰳ | ⰴ | ⰵ | ⰶ | ⰷ | ⰸ | ⰹ | ⰺ | ⰻ | ⰼ | ⰽ | ⰾ | ⰿ | |
2C40 |
ⱀ | ⱁ | ⱂ | ⱃ | ⱄ | ⱅ | ⱆ | ⱇ | ⱈ | ⱉ | ⱊ | ⱋ | ⱌ | ⱍ | ⱎ | ⱏ | |
2C50 |
ⱐ | ⱑ | ⱒ | ⱓ | ⱔ | ⱕ | ⱖ | ⱗ | ⱘ | ⱙ | ⱚ | ⱛ | ⱜ | ⱝ | ⱞ |
Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Горшков А. В. Старославянский язык. М. 2002.
- Гошев Иван. Рилски глаголически листове. София, 1956. 130 стр.
- Истрин В. А. 1100 лет славянской азбуки. М. 1962, 1988 (2-е изд.).
- Истрин В. А. История письма. М. 1965.
- Ягич И. В. Глаголическое письмо // Энциклопедия славянской филологии. Вып. 3: Графика у славян. Спб., 1911. Стр. 51—262 + 36 листов снимков. [Существуют репринты.]
- Fučić, Branko: Glagoljski natpisi. (In: Djela Jugoslavenske Akademije Znanosti i Umjetnosti, knjiga 57.) Zagreb, 1982. 420 p.
- Fullerton, Sharon Golke: Paleographic Methods Used in Dating Cyrillic and Glagolitic Slavic Manuscripts. (In: Slavic Papers No. 1.) Ohio, 1975. 93 p.
- Jachnow, Helmut: Eine neue Hypothese zur Provenienz der glagolitischen Schrift — Überlegungen zum 1100. Todesjahr des Methodios von Saloniki. In: R. Rathmayr (Hrsg.): Slavistische Linguistik 1985, München 1986, 69-93.
- Jagić, Vatroslav: Glagolitica. Würdigung neuentdeckter Fragmente, Wien, 1890.
- Kiparsky, Valentin: Tschernochvostoffs Theorie über den Ursprung des glagolitischen Alphabets In: M. Hellmann u.a. (Hrsg.): Cyrillo-Methodiana. Zur Frühgeschichte des Christentums bei den Slaven, Köln 1964, 393—400.
- Miklas, Heinz (Hrsg.): Glagolitica: zum Ursprung der slavischen Schriftkultur, Wien, 2000.
- Steller, Lea-Katharina: A glagolita írás In: B.Virághalmy, Lea: Paleográfiai kalandozások. Szentendre, 1995. ISBN 963-450-922-3
- Vais, Ioseph: Abecedarivm Palaeoslovenicvm in usum glagolitarum. Veglae, [Krk], 1917 (2 ed.). XXXVI+76 p.
- Vajs, Josef: Rukovet hlaholske paleografie. Uvedení do knižního písma hlaholskeho. V Praze, 1932. 178 p, LIV. tab.
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
|
Глаголица Викиампарта? |
|---|
- Глаголица 2005 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 19-мӗшӗнче архивланӑ.
- Глаголицăпа кириллицăн танлаштару таблици 2009 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 25-мӗшӗнче архивланӑ.
- Официаллă код таблици (PDF)
- Matica hrvatska — Knjige 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ. Кĕнекесем
- Глаголица пуçланса кайни: хорват гипотези
- Глаголицăпа тата кириллицăпа çырнă хисепсене куçараканĕ 2008 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.
- MPH 2B Damase 2007 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ. — Юникодри глаголицăн шрифчĕ