Улатимĕр-Суздаль кнеçлĕхĕ

Раççей Федерацийĕ Раççей кун-çулĕ
	Авалхи славянсем, руссем IX ĕмĕр ; Киев Руçĕ 862—1242 ; Вырăс кнеçлĕхĕсем XII—XVI: ; • Новгород республики 1136—1478 ; • Улатимĕр кнеçлĕхĕ 1157—1363 ; • Литва, Вырăс, Жемойта тата урăххисем 1236—1569 ; Мускав кнеçлĕхĕ 1263—1478 ; Вырăс патшалăхĕ 1478—1721 ; Раҫҫей империйӗ 1721—1917 ; Раççей республики 1917 ; • Совет Раççейĕ 1917—1922 ; • Альтернативлă йĕркелӳсем 1917—1924 ; Совет Союзĕ 1922—1991 ; Раççей Федерацийĕ 1991 çултанпа Ертӳçисем \| Хронологи \| Экспанси Пĕрлешĕвĕ: XIV—XVI ĕмĕрсем \| 1922 ; Аркану: XII ĕмĕр \| 1917 \| 1991 Проект \| Портал \| Категори
	пăх; сӳтсе яв; тӳрлет;

Турă амăшне Çурçĕр-Тухăç Руçе сыхлакан таса çын тесе чыслассине Андрей Боголюбский кнеç пуçарса янă, çак турăша нумай чиркӳсенче тата хăйĕн керменĕнче вырнаçтарнă

Термин варианчĕсем

«Çурçĕр-Хĕвелтухăç Руçĕ» ятсăр пуçне литературăра синоним-терминсемпе усă кураççĕ: IX—XI ĕмĕрсен тапхăрне Росто́в çĕрĕ, XI — XII ĕмĕр вар. Ростов-Су́здаль кнеçлĕхĕ, XII ĕмĕр вар. — XIII ĕмĕр вар. Улатимĕр-Су́здаль кнеçлĕхĕ, XIII ĕмĕр вар.— Улатимĕр Асла кнеçлĕхĕ. Çалкуçсенче çак ятсем пур: Су́здаль çĕрĕ, Вăрман лешьен çĕрĕ, (кейӳ çĕрĕсенчен вăрман урлă урлă); новгород çырăвĕсенче — низовская çĕрĕ.

Çурçĕр-Тухăç Руçĕ — хальхи историографире йышăннă терминпа^[1]Атăл Клязьма хушшинчи IX —XV ĕмĕрсенче пулас Раççей патшалăхĕн никĕс хывакан вырăс кнеçлĕхĕсен ушкăнне палăртма уса курнă. Тĕрĕссипе вăл — Аслă Улатимĕр кнеçлĕх территорийĕ. Анлăрах ăнлавпа, Кăнтăр-Хĕвеланăç Руçĕпе Литва, çаплах ăна пăхăнса тăнă Кисан, Муром, Смулен кнеçлĕх тата Тури кнеçлĕхсен пайĕсен çĕрĕсем кĕнĕ.

Малтанхи тапхăр

Тĕп статья: Новгород Руçĕ

I пинçуллăхăн вĕçĕнче кунта меря тата весь финн-укăр йăхĕсем вырнаçнă пулнă.

Кейӳ тапхăрĕ

Тĕп статья: Кейӳ Руçĕ

991 çулта Ростов епархине— Руçре ваттисенчен пĕрине — туса хунă. X —XI ĕмĕрсен чиккинче пĕрремĕш ростов кнеçĕн Улатимĕрĕн ывăлĕ — Ярослав Мудрый —пулнă.

Улатимĕр тапхăрĕ

Мускав тапхăрĕ

Тĕп статья: Аслă Мускав кнеçлĕхĕ

Кнеçĕсен ят-йышĕ

Ярослав Владимирович Мудрый (987 тĕлĕ— 1010 тĕлĕ)
Борис Владимирович Святой (1010 тĕлĕ—1015)
Ростислав Владимирович (1043 —1054 е 1056)
Владимир Всеволодович Мономах (1066 —1073)
Мстислав Владимирович Великий (1093 —1095)
Юрий Владимирович Долгорукий (1113 (урăх хыпарсемпе, 1096)—1157)

Çавăн пекех пăхăр

Асăрхавсем

^ Вăтам ĕмĕрсенчи Руç территорине «Çурçĕр-Хĕвеланăç (Новгород тата Псков), «Çурçĕр-Хĕвелтухăç тата «Кăнтăр-Хĕвеланăç (Кăнтăр)» пайланă. Пĕрремĕш тата юлашки терминсемпе сайра усă кураççĕ (юлашкин пĕлтерĕшĕ чиккисене тĕплĕн кăтартман) пулсан, «Çурçĕр-Хĕвелтухăç Руçĕ» хăйĕн регионĕшĕн тĕплĕ шутланать. В. А. Кучкин ăна çапла ăнлантарса парать:

Хотя термин «(древне) русский Северо-Восток» и тождественный ему термин «Северо-Восточная Русь» употребляются в литературе по истории нашей страны уже много десятков лет, географически они до сих пор точно не определены. Обычно под Северо-Восточной Русью понимают территорию Волго-Окского междуречья. Такое понимание правильно для древнейшего периода, но тогда к этому району не прилагалось понятие «Русь». Последнее вошло в употребление только после монголо-татарского завоевания. См.: Шахматов А. А. Разыскания о древнейших русских летописных сводах. — ЛЗАК. СПб., 1908, вып.20, с.328-329. А к тому времени государственная территория здесь вышла далеко за пределы Волго-Окского междуречья. Следовательно, под термином «Северо-Восточная Русь» в разные периоды должны пониматься различные, хотя и частично совпадающие по территории, географические регионы. Характерной чертой этих регионов была их принадлежность одной определенной династии древнерусских князей, именно Юрию Долгорукому и его потомкам. Поэтому под «Северо-Восточной Русью» следует понимать ту конкретную сравнительно компактную территорию с центром в Волго-Окском междуречье, которой владели в определенные хронологические периоды Юрий Долгорукий или его потомство.

Шаблон:Кĕнеке:Кучкин В.А.: Формирование государственной территории Северо-Восточной Руси в X — XIV вв.

Каçăсем

[1] Вăтам ĕмĕрсенчи Руç территорине «Çурçĕр-Хĕвеланăç (Новгород тата Псков), «Çурçĕр-Хĕвелтухăç тата «Кăнтăр-Хĕвеланăç (Кăнтăр)» пайланă. Пĕрремĕш тата юлашки терминсемпе сайра усă кураççĕ (юлашкин пĕлтерĕшĕ чиккисене тĕплĕн кăтартман) пулсан, «Çурçĕр-Хĕвелтухăç Руçĕ» хăйĕн регионĕшĕн тĕплĕ шутланать. В. А. Кучкин ăна çапла ăнлантарса парать:

Хотя термин «(древне) русский Северо-Восток» и тождественный ему термин «Северо-Восточная Русь» употребляются в литературе по истории нашей страны уже много десятков лет, географически они до сих пор точно не определены. Обычно под Северо-Восточной Русью понимают территорию Волго-Окского междуречья. Такое понимание правильно для древнейшего периода, но тогда к этому району не прилагалось понятие «Русь». Последнее вошло в употребление только после монголо-татарского завоевания. См.: Шахматов А. А. Разыскания о древнейших русских летописных сводах. — ЛЗАК. СПб., 1908, вып.20, с.328-329. А к тому времени государственная территория здесь вышла далеко за пределы Волго-Окского междуречья. Следовательно, под термином «Северо-Восточная Русь» в разные периоды должны пониматься различные, хотя и частично совпадающие по территории, географические регионы. Характерной чертой этих регионов была их принадлежность одной определенной династии древнерусских князей, именно Юрию Долгорукому и его потомкам. Поэтому под «Северо-Восточной Русью» следует понимать ту конкретную сравнительно компактную территорию с центром в Волго-Окском междуречье, которой владели в определенные хронологические периоды Юрий Долгорукий или его потомство.

Шаблон:Кĕнеке:Кучкин В.А.: Формирование государственной территории Северо-Восточной Руси в X — XIV вв.

[1]