Хинди

Хинди
Тăван ячĕ:	हिन्दी
Патшалăхсем:	Инди
Регионсем:	Уттар-Прадеш, Мадхья-Прадеш, Харьяна, Бихар, Раджастхан, Дели
Официаллă статус:	Инди
Йĕркелекен:	Central Hindi Directorate
Рейтинг:	4
Классификаци
Категори:	Еврази чĕлхисем
Инди-европа çемьи Инди-ари ушкăнĕ Вар ушкăн пайĕ
Çырулăх:	деванагари
Чĕлхе кочĕсем
ISO 639-1:	hi
ISO 639-2:	hin
ISO 639-3:	hin
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика

Хи́нди (дев. हिन्दी) — Индире саралнă чĕлхе, çĕршывăн çурçĕр тата вар регионĕсен чылайрахăш халăхĕ калаçать.

Инди-европа чĕлхе çемьин индии-ари ушкăнне кĕрет. Хинди 1965 çулхи кăрлач, 26 Индин ( акăлчан чĕлхипе пĕрле) официаллă чĕлхи пулса тăрать. Хинди тата урду челхисем пĕр-пĕринпе çывăх шутланаççĕ (Хиндустани пăхăр). Иккĕмĕшĕнче арап тата перс чĕлхинчен кĕнĕ сăмах чылай, çаплах чĕлхере арап алфавичепе усă кураççĕ, хинди çыру йăлипе — деванагари сыпăк азбукипе.

Вуламалли

Пĕрлĕ ĕçсем

• Beames, «A comparative grammar of the modern Aryan languages of India» (3 тома, Л., 1872-79)
• Hoernle, «Comparative Grammar of the Gaudian Languages, with special reference to the east Hindi etc.» (Л., 1880).

Ертсе пыраканкĕнекесем

• «Selections Hindoe and Hindustanee, to which are prefixed the rudiments of Hindustanee and Braj Bhakha grammar, also Prem Sagur with vocabulary» (Калькутта, 1830)
• Garcin de Tassy, «Chrestomathie Hindie et Hindouie» (П., 1849)
• Hall, «Hindi reader with vocabulary» (Hertford., 1870)
• Browne, «A hindi primer roman character» (Л., 1882)
• Pincott, «The Hindi manual comprising a grammar of the Hindi lang., exercises, dialogues etc.» (Л., 1882, 3 изд. Л., 1890)
• «First book. English and hindi» (Аллахабад, 1894)
• Julien Vinson, «Manuel de la langue Hindustani (Urdû et Hindî). Grammaire, textes, vocabulaires» (П., 1899)

Грамматикăсем

• Ballantyne, «Elements of Hindi and Braj Bhakha grammar» (Л., 1839, 2 изд., 1869)
• Garcin de Tassy, «Rudiments de la langue hindoui» (П., 1847, 2 изд., 1863)
• Eastwick «A grammar of the Hindustani language», (Лондон, 1847, 2 изд. 1858)
• Etherington, «Student’s Hindi grammar» (2 изд., Бенарес, 1873)
• Kellogg, «Hindi grammar» (Л., 1876); второе дополненное и исправленное издание этого лучшего руководства: «A grammar of the Hindi language in which are treated the high Hindi, Braj, and the eastern Hindi of the Ramáyan of Tulsi Dás also the colloquial dialects of Rajputáná, Kumaon, Avadh, Riwá, Bhojpúr, Magadha, Maithila etc. with copious philological notes» (Л., 1893); M. Schultze, «Grammatik der hindustanischen Sprache. Hindi und Urdu, in indischer, aralischer und lateinisch. Schrift» (Лпц., 1894); Greaves, «A grammar of modern Hindi» (Бенарес, 1896)

Сăмахсарсем

• M. J. Adam, «Dictionary english-hinduwee» (Калькутта, 1833)
• J. T. Thompson, «Dictionary in hindu and english, compiled from aproved authorities» (Калькутта, 1816), 2 изд.: «Dictionary of the Hindee and English» (Калькутта, 1870), «Hindi dictionary» (на хинди, Калькутта, 1863)
• Mathurá prasáda Misra, «Tri-lin gual dictionary, being a comprehensive lexicon in English. Urdu and Hindi» (Бенарес, 1860)
• Bate, «Dictionary of the Hindee language» (Лондон, 1876)
• J. T. Platts, «Urdu, classical hindi, and english dictionary» (Лондон, 1884)
• Craven, «Englisch and Hindi dict.» (Лакхнау, 1890)
• Bába Baiju Dás, «Bibek Kosh. A Hindi diet.» (Bankipore, 1892)
• Skridhar, «A Hindi dict.» (Лакхнау, 1894)
• «Dina Náth Deva. Sikshá mani. The jewel of instruction. An English and Hindi vocabulary» (Калькутта, 1894)
• «The student’s Hindi-English dictionary» (Бенарес, 1896)
• Rampratap Sharma, «English-Hindi dict.» (Бомбей, 1898)

Хинди диалекчĕсем пирки монографисем

• Beames. «Notes on the Bhojpuri dialect of Hindi, spoken in western Behar» (Л., 1868)
• Grierson, «Introduction to the Maithili language of North Bihar containing grammar, chrestomathy and vocabulary» (Калькутта, 1882, см. также «Journal of the Royal Asiat. Society» за 1882 г.)
• Grierson, «Seven grammars of the dialects and subdialects of ihe Bihari language, spoken in the province of Behar, etc.» (диалекты: bhojpun, magadhi, maithili, Калькутта, 1883-85)
• Grierson, «Essays on Bihari declension and conjugation» (Калькутта, «Journ. of the Royal Asiat. Society; Bengal Branch», 1883)
• Hoernle and Grierson, «Comparative dict. of the bihari language» (ч. Ι и II, Калькутта, 1885-89)
• Hoernle, «Collection of Hindi roots with remarks on their denvaiion and classification» (Кальк., 1880, «Journ. of the Royal Asiat. Soc., Bengal Branch»)
• Haral ál Kávyopádhyáya, «A grammar of the dialect of Chattisgarh in the Central Provinces. Written in Hindi etc. translat. and edit. by G. A. Grierson» в «Journal of the Royal Asiat. Society, Bengal Branch», т. 59, I, 1, 1—49, 2, 101—153)
• Girindranath Dutt, «Notes on the vernacular dialects spoken in the district of Saran» («Journ. of the Roy. Asiat. Soc., Bengal Branch.», т. 66, I, 194—212)
• Diack, «The Kulu dialect of Hindi, grammatical notes and a glossary» (1897)
• Grierson, «On the East-Central group of Indo-Aryan vernaculars» («Indian Antiquary», XXVIII, 262—8)

Литература кун-çулĕ

• Blumhardt, «Catalogue of the Hindi, Panjabi, Sindhi and Pushtu printed books in the library of the British Museum» (Л., 1893—1899)
• Garcin de Tassy, «Histoire de la littérature hindouie et hindoustanie» (Пар., 1839-47, 2-е изд., Пар., 1870-71)
• Trumpp, «Die ältesten Hindui-Gedichte» («Записки ист.-филол. отдел. Мюнх. Академии Наук», 1879)
• Grierson, «The modern vernacular literature of Hindustan» (Кальк., 1889)
• Djam Sunde Dai, «The Hindi literature» («Труды XI международного конгресса ориенталистов», секция 1, стр. 45—67)

Халăх калаçăвĕ (текстсем)

• «Vasanta Fág Sangraha, or a collection of songs sung in the lunar month of Fálguna» (Бомбей, 1891)
• Rangilal Sarmá, «Braj Vihar, Vrihadraga ratnakar. Собрание песен о Кршне» (Муттра, 1892)
• Fallon, «Dictionary ofhindustani proverbs, iuclud. many Marwari, Panjabi, Maggah, Bhojpuri and Tirhuti proverbs etc. Edit. and revised by Temple and Lala Fagir Chand» (Бенарес, 1886)
• Christian, «Behar proverbs accord. to the ir subject matter and transl. into engl. etc.» (Л., 1891)
• Náná Dádáji Gund. Collection of Márvá di songs" (Пуна, 1896)

Текстсем, кăларăмсем, Европа чĕлхисене куçарнисем

• Subha Bilas, «A collection of stanzas on various subjects in Hindee by different author s. Edit. by Price» (Кальк., 1828)
• Kuvi Lal, «The Ch’hutru Prukash; a biographical account of Ch’hutru Sal, Raja of Boondelkhund. Ed. by W. Price» (Кальк., 1829)
• Lullov-Lal, «The Prem Sagur or the history of Krishnu, according to tho tenth chapter of the Bhaguvut of Vyasudevu, transl. into Hindu from the Bruj Bhasha etc.» (Кальк., 1842)
• Eastwick «Prem Sagar» (Лонд., 1851, с англ. перев.), «Khirad-Afroz» (Лонд., 1857)
• Pavie, «La légende de Padmani, d’après les textes hindis, hindouis et sanscrits» (П., 1856)
• «The Prithiraj Rasan, an old Hindi epic, commonly adcribed to Chand Bard âî. Ed. in the orig. old Hindi by J. Beames and A. F. R. Hoornle» (ч. I, вып. 1 и ч. II, всего 5 вып., Кальк., «Bibliotheca Indica», 1873-86)

«The Prithiraj Rasan, an old Hindi epic, commonly adcribed to Chand Bard âî». англ. перевод

«Translat. from tlie origin. old Hindi (with copious notes) by A. R. F. Hoornie» (там же, 1881)

• Tulsi Dás, «Rámá yana. Transl. from the original Hindiby F. S. Growse» (т I—III, Каунпур, 1891)
• «Tulsi-daskrit Rámá yana, or the epic poem of the Ramayana by Tulsidá s. In the Brij Dialect» (Бомбей, 1892)
• Devêze, «Le Bâitâl Paccosi, Contes Hindi» («Muséon», XI, 379—88, XII, 164—70, 308—17; XIV, 352—361; XV, 27—39); «The Baitá l Pachisi. Translat. by W. Hellings» (Аллахабад, 1894—1900); «Théologie hindoue. Le Prem Sagar, océan d’amour. Traduit par Е. Lamairesse» (II., 1893, Saint-Amand, 1899)
• «The Prem Sagar in English» (Аллахабад, 1900)
• «Kêvala sâmudrika svara jyotishçâ stra samgraha» (астрономия, хиромантия и т. д., Бомбей, 1892)

Литература кун-çулĕпе уйрăм статьясем

• Grierson, «Some useful Hindo books» («Joun. of the Royal Asiat. Soc.», XIX, 138—148)
• Grierson, «Notes on Tulso Das» («Indian Antiquary», XXII, 89-98, 122—129)
• Grierson, «Note on the date of the composition of the Kavitta Rámá yana of Tulsi Das» («Proceedings of the Royal Asiat. Soc. Bengal Branch», 1898, 113—115)
• Grierson, «А further note ou Tulsi-dasá etc.» (там же, 147)
• Pandit Môhanlâl Vishnulâl Pandia, «The antiquity of the poet Nâgarî Dâs and his concubine Rasik Bihâri alias Banî Thanî» («Journ. of the Asiat. Soc. Bengal Branch», LXVI, I, 63-65)

Çавăн пекех пăхăр

• Фиджи хинди

Каçăсем

Wikipedia

Википедин [[:{{{code}}}:|hi уйрăмĕ]].

• Хинди сăмахсарĕ 2015 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗнче архивланӑ.
• Хинди говорят дерево 2021 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ.
• Акăлчан-хинди-вырăс сăмахсарĕ 2012 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 2-мӗшӗнче архивланӑ.
• Хинди урокĕсем Полиглот тетелĕнче 2012 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.
• Виртуальная клавиатура для набора текстов на хинди
• Правительство Индии предпринимает усилия по продвижению хинди на роль одного из официальных языков ООН 2007 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ.