Ницше Фридрих

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Ницше (хушамат) хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.
Фридрих Ницше
Friedrich Nietzsche
Портрет
Çуралнă вăхăт: 1844 юпа, 16
Çуралнă вырăн: Рёккен, Прусси
Çуралнă вăхăт: 1900 çурла, 26
Вилнĕ вырăн: Веймар, Германи
Шкул/йăла: пурнăç философийĕ
Тĕлĕ: Европа философийĕ
Тĕп кăсăксем: философи, тĕн, культура, мораль, пĕрлĕх, политика
Витĕм кӳнĕ: Аристотель, Шопенгауэр

Фри́дрих Ви́льгельм Ни́цше (ним. Friedrich Wilhelm Nietzsche [ˈfʁiːdʁɪç ˈvɪlhɛlm ˈniːtsʃə]; 15.10.1844, Рёккен, Прусси — 25.08.1900, Веймар, Германи) — нимĕç шухăшлавçи, хăй евĕрлĕ академиллĕ мар пахаллă, çавăнпа ăслăх-философи пĕрлĕхĕн таврашĕнче анлă сарăлнă философи вĕрентĕвне тăваканĕ. Ницшĕн никĕс концепцийĕ хăйĕн шутне чăнлăхăн мораль, тĕн, этеплĕх тата этем пĕрлĕх-политика хутшанăвĕсен тĕп принципĕсене урăхла хаклать.

Кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Рёккене (Лайпцигра, хĕвел тухăç Германи), Карл Людвиг Ницше (1813—1849) лютеран пастор çемьинче çуралнă. Гимназире пĕлӳ илнĕ чухне филологипе мусăкра çивĕс пултарулăх кăтартнă. 1864-1869 çулсенче Ницше Бонн тата Лайпциг университечĕсенче теологие тата классика филологине тĕпчесе вĕреннĕ. Çак тапхăрта вăл Шопенгауэр ĕçесемпе паллашать, унăн философине кăмăллаканĕ пулса тăрать.

1882 ҫул вӗҫенче Ницше Римра Луиза Густавовна фон Саломепе паллашать (1861—1937), вӑл философ пурнӑҫӗнче тарӑн йӗр хӑварать.

Философи[тӳрлет | кодне тӳрлет]

1875 тĕлнелле

Халаплăх[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Паллă ĕçĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • «Ттрагеди çурални, е Эллинлăх тата пессимизм» (Die Geburt der Tragödie, 1871)
  • «Несвоевременные размышления» (Unzeitgemässe Betrachtungen, 1872—1876)
  1. «Давид Штраус в роли исповедника и писателя» (David Strauss: der Bekenner und der Schriftsteller, 1873)
  2. «Пурнăçшăн истори усси тата сиенĕ» (Vom Nutzen und Nachtheil der Historie für das Leben, 1874)
  3. «Шопенгауэр как воспитатель» (Schopenhauer als Erzieher, 1874)
  4. «Рихард Вагнер Байройтра» (Richard Wagner in Bayreuth, 1876)

Урăх ĕçĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • «Гомер тата классика филологийĕ» (Homer und die klassische Philologie, 1869)
  • «О будущности наших образовательных учреждений» (Über die Zukunft unserer Bildungsanstalten, 1871—1872)
  • «Пять предисловий к пяти ненаписанным книгам» (Fünf Vorreden zu fünf ungeschriebenen Büchern, 1871—1872)
  1. «О пафосе истины» (Über das Pathos der Wahrheit)
  2. «Мысли о будущности наших образовательных учреждений» (Gedanken über die Zukunft unserer Bildungsanstalten)
  3. «Греческое государство» (Der griechische Staat)
  4. "Соотношение между философией Шопенгауэра и немецкой культурой (Das Verhältnis der Schopenhauerischen Philosophie zu einer deutschen Cultur)
  5. «Гомеровское соревнование» (Homers Wettkampf)
  • «Об истине и лжи во вненравственном смысле» (Über Wahrheit und Lüge im außermoralischen Sinn, 1873)
  • «Философия в трагическую эпоху Греции» (Die Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen)
  • «Ницше против Вагнера» (Nietzsche contra Wagner, 1888)
  • «Размышления в домашнем халате»
  • «Падение кумиров», 1888

Яш чухнехи ĕçĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • «Хамăн пурнăçран» (Aus meinem Leben, 1858)
  • «Мусăк пирки» (Über Musik, 1858)
  • «Наполеон III президент евĕр» (Napoleon III als Praesident, 1862)
  • «Фатум тата истори» (Fatum und Geschichte, 1862)
  • «Свободная воля и фатум» (Willensfreiheit und Fatum, 1862)
  • «Может ли завистник быть действительно счастливым?» (Kann der Neidische je wahrhaft glücklich sein?, 1863)
  • «Кăмăл-туйăм пирки» (Über Stimmungen, 1864)
  • «Манăн пурнăç» (Mein Leben, 1864)

Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • Ницше Ф. Полное собрание сочинений: В 13 томах[1] / Пер. с нем. В. М. Бакусева; Ред. совет: А. А. Гусейнов и др.; Ин-т философии РАН. — М.: Культурная революция, 2005.
  • Ницше Ф. Полное собрание сочинений: В 13 томах: Т. 12: Черновики и наброски, 1885—1887 гг. — М.: Культурная революция, 2005. — 556 с. — ISBN 5-902764-07-6
  • Бугера, В. Е. Социальная сущность и роль философии Ницше. — Москва: КомКнига, 2010. — ISBN 978-5-484-01062-2.
  • Марков, Б. В. Человек, государство и Бог в философии Ницше. — СПб.: Владимир Даль: Русский остров, 2005. — 786 с. — (Мировая Ницшеана). — ISBN 5-93615-031-3, ISBN 5-902565-09-X
  • Нордау М. Фридрих Ницше // Вырождение. — М.: Республика, 1995.— 400 с. — (Прошлое и настоящее). ISBN 5-250-02539-0

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ На 19 ноября 2010 издано семь томов из запланированных тринадцати: тома 4, 6, 7, 8, 10, 12 и 13.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. перенаправление Шаблон:Фридрих Ницще хайлавĕсем