Этноматематика

Этноматематика — математика ăславĕн академилле талккăшĕнче мар, унăн наци культурисемпе çыхăннă периферийĕнче вăйра тăракан идейăсем, ăнлавсем, хăнăхусем. Çавăн пекех ку терминпа çав математикаăна тĕпчекен-тишкерекен ăслава та палăртаççĕ.

«Этноматематика» текен термина Бразили математикĕ тата педагогĕ Убиратан Д’Амброзио 1977-мĕш е, тепĕр хыпарсем тăрăх, 1984-мĕш çулта, ICMEн пиллĕкмĕш конгресĕнче кăларса тăратнă^[1], Аделаидăра.

Çавăн пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Чăваш хисепĕсем

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ethnomathematics on the Web. çăлкуçран архивланă 30 Утӑ уйӑхӗн 2013. Тĕрĕсленĕ 14 Ҫӗртме уйӑхӗн 2013.
Нудельман Рафаил Математика — или этноматематика?. Знание-сила. çăлкуçран архивланă 21 Ҫӗртме уйӑхӗн 2016. Тĕрĕсленĕ 14 Ҫӗртме уйӑхӗн 2013.
Этноматематика даст людям мир. çăлкуçран архивланă 4 Пуш уйӑхӗн 2016. Тĕрĕсленĕ 14 Ҫӗртме уйӑхӗн 2013.

Тиркев[тӳрлет | кодне тӳрлет]

[1]
[2] 2016 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ.

Математика тата фольклор[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ку тĕлешпе ак çак литературăпа паллашма пулать:

Дьячковская Мотрена Давидовна, Мерлина Надежда Ивановна. Этноматематика коренных малочисленных народов Севера - юкагиров — Карельский научный журнал, 2015, №2 (11)
Народные математические задачи как средство учебно-познавательной деятельности / А. И. Петрова, С. П. Кайгародов, Е. А. Ильина, Н. И. Ченянова, М.Д. Те-рентьева // Казанская наука. - 2012. - № 11 - С. 288-293.
Дьячковская М.Д. Этноматематика коренных малочисленных народов Севера (юкагиров). Исторические, фольклорные и краеведческие математические задачи Верхнеколымского и Нижнеколымского улусов Республики Саха (Якутия): учеб. пособие / М.Д. Дьячковская. - Якутск, 2014. - 113 с.
Математические задачи на основе фольклорного и краеведческого материала народов России (часть I) / Надежда Ивановна Мерлина [и др.]. // Математика в школе. - 2012. - N 7. - С. 49-58 : рис.

Чăнлав[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ак çакăн пек документ пур. 1904-мĕш çулхи сентябрĕн 23-мĕшĕнче Пăва уесĕн енлĕх пухăвĕ пулса иртнĕ. Çав пухура Епархин вĕрентешсен канашĕн уесри уйрăмĕн пуçлăхĕ Соколов протоиерей акă мĕн тенĕ:

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)

НУЖНО сказать, что счисление составляет любимое занятие учеников — чуваш, вследствие природной склонности и к математическому мышлению, математическим наукам. Замечено, что ученик из чуваш сообразительнее в решении запутанных и сложных арифметических задач, чем ученик русский или мордвин»^[2]^[3].

Калас пулать, шутласси чăваш ачисен юратнă ăстăвăмĕ, ку вĕсен çутçанталăкран килекен математикăлла шухăшлавĕн тата математика ăславĕсем патне пырассин туртăмĕ. Асăрханă тăрăх, чăваш ачи кăткăс та пăтрашуллă арифметика тĕллевккисене пурнăçлас енĕпе вырăс е ирçе-мăкшă ачинчен тавçăруллăрах.

Куратпăр ĕнтĕ, кунта нимĕнле расизм палли те çук. "Склонность" тени кунта туртăма пĕлтерет, вăл вара "юнпа" мар, çынсен менталитечĕпе, йăли-йĕркипе çыхăннă пулăм. Протоиерей тутар ачисене асăнманнинчен те тĕлĕнмĕпĕр: вĕсем унăн "епархийĕнчен" мар.

Асăннă цитатăна В.Ф.Макаров таврапĕлÿçĕ хăйĕн тепĕр кĕнекинче те илсе кăтартать^[4].

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

^ акăл. The International Congress on Mathematical Education
^ НАРТ, фонд № 166, on. 1, ед. хр. 146
^ Макаров, Валентин Федорович (1941-). Прошлое нашего края и села Алёшкин-Саплык.<Текст>: краткая история села Алёшкин-Саплык <Дрожжановского района Республики Татарстан> : историко-этнографические очерки : книги первая и вторая / Валентин Макаров. - Ульяновск : Печатный двор, 2012. - 527 с. : ил., портр., табл.; 22 см.; ISBN 978-5-7572-0317-1 (в пер.) — 191 С.
^ Макаров В.Ф. От школы грамоты до передовой средней школы (Краткая история Алешкин-Саплыкской средней общеобразовательной школы). 2021 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ. - Чебоксары: «Новое Время», 2013. - 216 е., вкл. (47-мĕш страницăна пăхăр)

[icme-1] акăл. The International Congress on Mathematical Education

[2] НАРТ, фонд № 166, on. 1, ед. хр. 146

[3] Макаров, Валентин Федорович (1941-). Прошлое нашего края и села Алёшкин-Саплык.<Текст>: краткая история села Алёшкин-Саплык <Дрожжановского района Республики Татарстан> : историко-этнографические очерки : книги первая и вторая / Валентин Макаров. - Ульяновск : Печатный двор, 2012. - 527 с. : ил., портр., табл.; 22 см.; ISBN 978-5-7572-0317-1 (в пер.) — 191 С.

[4] Макаров В.Ф. От школы грамоты до передовой средней школы (Краткая история Алешкин-Саплыкской средней общеобразовательной школы). 2021 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ. - Чебоксары: «Новое Время», 2013. - 216 е., вкл. (47-мĕш страницăна пăхăр)

[1]

[2]

[3]

[4]