Мăн Çарăмсан

Мăн Çарăмсан
Характеристика
Тăршшĕ	336 км
Бассейн лаптăкĕ	11 500 км²
Шыв тăкакĕ	36 м³/ç
Шыв юххи
Шыв пуçламăшĕ	Клевлĕ
Шыв вăрри	Атăл
• Координатсем	54°10′10″ с. ш. 49°32′44″ в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на страницеШаблон:Карттă/Бк/N
Вырнаçни
Патшалăх	Раççей Федерацийĕ
РПШР	Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Module:Wikidata/link' not found.
РФ ещё не имеет [[Шаблон:ПозКартти РФ	позиционной карты]].

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Çарăмсан (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Мăн Çарăмсан — Самар облаçĕ, Тутарстан, Чĕмпĕр облаçĕ тăрăх юхакан юханшыв^[1] ,^[1], Атăлăн сулахай юппи. Шывăн нумайрах пайĕ юртан пулать, çуркунне шывăн 60-70 % юхать.

Юпписем

Тĕп юпписем: сулахайра — Таркăн, Кармала, Эврел; сылтăмра — Шур çырми, Сĕнчĕ, Тимĕрлĕ, Кĕçĕн Çарăмсан, Тия. Хăйăрлă çыранĕсенче тăршшĕпе тенĕпех вăрман ӳсет. Куйбышев шывуправне тунă май юханшывăн Мелекесс хулинчен аяларах пайĕ шыв айне путнă.

Этимологи

Ку шыв-çырма ячĕ "Çаран" сăмахран тухса каят, (вырăсла "луга, пастбища, пашни, земельные угодья"). Çарамсан шыв-çырмине тата Хăмăшлă шыв кĕрет, Кăнтăрлă, Уксăмлă юхан шывĕсем, ĕлĕк чăвашсем шыв-çырми ячĕсене çумра ÿсекен курăк ячĕпе панă. Çарăмсан юханшыв ятне 922-мĕш çултах Пăлхар патшалăхне килсе кайнă Ахмед ибн Фадлан çул çӳревçĕ тата элчĕ хăйĕн кунчăкĕнче асăнса хăварнă: «Эпир вара Пушкăртсен çĕршывĕнчен тухса кайрăмăр та Джарамсан шывĕ урлă, … каçрăмăр»,^[2], Çарăмсан районĕнчи Кив Йĕлмелпе Çĕн Йĕлмел таврашĕнче «Çарăмсам» ^[3] («Çарăмсамăн, ай, кукрĕнче маттур йĕкĕтсем утă çулаççĕ»), Пĕкĕлме таврашĕнче «Çарăмсем»^[3] («Çарăмсем юхать çав çавăрăнса, каять çыранĕ тăршшĕн»), Аслă Сĕнчел таврашĕнче «Çарăмсен» («Кĕçĕн Çарăмсен леш енче йĕпкĕн хура учĕ кĕçенет»), тепĕр тĕрлĕ «Çармăçан» ^[3] («Çармăçан тăрăх çӳренĕ чух шур пулăччĕ çимĕçлĕх») теççĕ. Çарăмсан «Çарăм шывĕ» сăмах майлашăвĕнчен, «Çарăм» сăмах «çаран» (çерем) сăмахран пулнă ^[4] Хăш пĕр чăвашсен ялĕсенчи диалектпа Çеремсен çырми тесе калаççĕ, вăл сăмахран вара кунта куçса килнĕ вырăссем Черемшан тее пуçлаççĕ, а чăвашсене Черемисан (Луговые) теççĕ.

Шыв реестрĕн хыпарĕсем

Раççей патшалăх шыв реестрĕн хыпарĕпе Анат Атăл бассейн округĕне кĕрет. Шыв хуçалăх участокĕ Аслă Çарăмсан пуçĕнчен вăрричен. Юханшывăн кĕçĕн бассейнĕ — Подбассейн çук^[5]. Юханшыв бассейнĕ - Атăл Куйбышев шывуправĕн таппинчен Каçпи тинĕсĕ таран^[5].

Шыв ресурсĕсен федераци агентстви хатĕрленĕ РФ территорин шыв хуçалăх районĕсен геоинформаци системин хыпарĕпе^[5]:

Патшалăх шыв реестрĕнчи шыв объекчĕн кочĕ — 11010000412112100004728
Гидрологи тĕпчевленӳ кочĕ (ГТ) — 112100472
Бассейн кочĕ — 11.01.00.004
Том номерĕ, ГТ — 12
Кăларăм, ГТ — 1 ^[6]

Вуламалли

Асăрхавсем

^ ¹^тата² «Центральный реестр России Государственного водного кадастра и Гидротехнических сооружений.». Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>: название «РФГМ» определено несколько раз для различного содержимого
^ Революциченхи чăваш литератури. Ш., 1984. 1-мĕш том, 33 мĕш стр.
^ ¹^,²^тата³ Ашмарин Н.А. Чăваш сăмахĕсен кĕнеки. 11-12 мĕш том, 65 стр.
^ Е.В.Мадуров Аксу тăрăхĕнчи ойконимсемпе микротопонимсем.Ш.2003.
^ ¹^,²^тата³ Государственный водный реестр РФ: Аслă Çарăмсан. çăлкуçран архивланă 20 Ҫурла уйӑхӗн 2012.
^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 12. Нижнее Поволжье и Западный Казахстан. / Под ред. З. Г. Марковой. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 152 с

Каçăсем

Мăн Çарăмсан — ПСЭ
Большой Черемшан в «Словаре современных географических названий»(ĕçлемен каçă)
Дневные записки путешествия доктора и Академии наук адъюнкта Ивана Лепехина по разным провинциям Российского государства. Полное собрание ученых путешествий. Том 3. 1821 год. 2013 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗнче архивланӑ.

Шаблон:Аслă Çарăмсан

[РФГМ-1] ¹^тата² «Центральный реестр России Государственного водного кадастра и Гидротехнических сооружений.». Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>: название «РФГМ» определено несколько раз для различного содержимого

[2] Революциченхи чăваш литератури. Ш., 1984. 1-мĕш том, 33 мĕш стр.

[ReferenceA-3] ¹^,²^тата³ Ашмарин Н.А. Чăваш сăмахĕсен кĕнеки. 11-12 мĕш том, 65 стр.

[4] Е.В.Мадуров Аксу тăрăхĕнчи ойконимсемпе микротопонимсем.Ш.2003.

[МПР_России-5] ¹^,²^тата³ Государственный водный реестр РФ: Аслă Çарăмсан. çăлкуçран архивланă 20 Ҫурла уйӑхӗн 2012.

[6] Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 12. Нижнее Поволжье и Западный Казахстан. / Под ред. З. Г. Марковой. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 152 с

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]