Тăнăвар çапăçăвĕ

Битва за Днепр
Тĕп хирĕçӳ: Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи
Совет салтакĕсем Тăнăвар урлă вăрçса каçаççĕ
Вăхăт	çурла, 26 — раштав, 23, 1943
Вырăн	Тăнăвар юханшыв, СССР
Тăшмансем
СССР Германи Румыни
Çарпуçсем
Г. К. Жуков К. К. Рокоссовский И. С. Конев Н. Ф. Ватутин Эрих фон Манштейн Гюнтер Ханс фон Клюге
Енсен вăйĕсем
2 650 000 салтак 51 000 кĕпçе 2400 танк 2850 самолёт
Çухатнисем
паллă мар паллă мар

Тăнăвар çапăçăвĕ — Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин пĕр-пĕринпе çыхăннă Тăнăвар çыранĕсенче 1843 çулăн иккĕмĕш пайĕнче иртернĕ стратеги операцисем.

Иккĕ енчен çапăçăва 4 млн çын хутшăннă, унăн фрончĕ 750 çухрăма тăсăлнă. Тăваттă уйăх хушши кĕрленĕ çапăçура Сулахай çыранĕнчи Украина çĕрне пĕтĕмпех тенĕ пекех Хĕрлĕ Çар наци ярилевçĕсенчен тасатнă. Операцире Хĕрлĕ Çарăн чылай чаçĕсем юханшыв урлă каçса, сылтăм çыранра темиçе стратеги плацдармне çирĕплетнĕ, çаплах Кейӳ хулана ирĕке кăларнă. Тăнăвар çапăçăвĕ тĕнче кун-çулĕнче чи пысăк çапăçусенчен пĕрри шутланать.

Çапăçăва ăнлантарни

Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи

СССРа тапăнса кĕни • Карели • Поляр Лешьен • Ленинград • Ростов • Мускав • Севастополь • Барвенково-Лозовая • Харьков • Воронеж-Ворошиловград • Ржев • Сталинград • Кавказ • Великие Луки • Острогожск-Россошь • Воронеж-Касторное • Курск • Смулен • Донбасс • Днепр • Сылтăм çыранри Украина • Ленинград-Новгород • Крым (1944) • Беларуç • Львов-Сандомир • Яссы-Кишинёв • Хĕвел тухăç Карпат • Балтиçум • Курлянди • Румыни • Болгари • Дебрецен • Белград • Будапешт • Польша (1944) • Хĕвел анăç Карпат • Хĕвел тухăç Прусси • Анат Силези • Хĕвел тухăç Померани • Тури Силези • Балатон • Вена • Берлин • Прага

Тăнăвар çапăçăвĕ
Чернигов-Полтава • Чернигов-Припять • Сумă-Прилуки • Полтава-Керменчук • Ржищев-Черкассы • Анат Танăвар • Мелитополь • Запорожье • Пятихатка • Знаменка • Днепропетровск • Кейӳ тапăну • Кейӳ хӳтĕлев

Тăнăвар çăпăçăвĕ шутне кĕрекен çапăçусем:

• Пĕрремĕш этап — Чернигов-Полтава операцийĕ (1943 çулхи çурлан 26-мĕшĕ — авăнăн 30-мĕшĕ):
  • Чернигов-Припять операцийĕ (çурла, 26 — авăн, 30 1943)
  • Сумă-Прилуки операцийĕ (1943) (1943 çулхи çурлан 26-мĕшĕ — авăнăн 30-мĕшĕ)
  • Полтава-Керменчук операцийĕ (1943 çулхи çурлан 26-мĕшĕ — авăнăн 30-мĕшĕ)
• Иккĕмĕш этап — Анат Тăнăвар операцийĕ ((1943 çулхи авăнăн 26-мĕшĕ — раштавăн 20-мĕшĕ):
  • Мелитополь операцийĕ (1943 çулхи авăнăн 26-мĕшĕ — чӳкĕн 5-мĕшĕ)
  • Запорожье операцийĕ (1943) (1943 çулхи юпан 10—14-мĕшĕ)
  • Пятихатка операцийĕ (1943 çулхи юпан 15-мĕшĕ — раштавăн 20-мĕшĕ)
  • Знаменская операция (1943 çулхи юпан 22-мĕшĕ — чӳкĕн 5-мĕшĕ)
  • Днепропетровск операцийĕ (1943 çулхи юпан 23-мĕшĕ — раштавăн 23-мĕшĕ)
• Этапсене пайланмасăр хăй тĕллĕ операцисем:
  • Тăнăвар сывлăш-десант операцийĕ (авăн, 1943)
  • Кейӳ тапăну операцийĕ (1943) (1943 çулхи чӳкĕн 3—13-мĕшĕ)
  • Кейӳ хӳтĕлев операцийĕ (1943 çулхи чӳк, 13 — раштав, 23)

Культурăра тата ӳнерте

Тулаш ӳкерчĕксем
	Восстановленное в цвете фото

Даёшь Киев! маркă Украина, 2005

• Кинохроника
• Поиск-Днепр (poiskdnepr.com): Битва за советскую Украину
• Диорама «Битва за Днепр»
• «Песня о Днепре» / укр. «Пісня про Дніпро». М. Фрадкин мусăкĕ, Е. Долматовский тексчĕ.
  • Пісня про Дніпро с кадрами хроники. Текст украинла
  • Исполнитель Николай Кондратюк. Текст украинла
  • Запись с «Голубого огонька», 9 мая 1970 г.
  • Из телевизионной передачи «Композиторы за роялем. Марк Фрадкин». Исполнитель Алексей Сергеев, 1973 г.
• «Кейӳне паратăн!» фотографи
• Проводятся реконструкции боёв, военно-исторический фестиваль «Даешь Киев!»

Вуламалли

• Николай Шефов, Russian fights, Изд. «Библ. военной истории», М., 2002
• История Великой Отечественной войны, 1941—1945. М.,1963.
• Джон Эриксон, Barbarossa: The Axis and the Allies, Edinburgh University Press, 1994
• Маршал Иван Конев, Заметки командующего фронтом М., Наука, 1972.
• Эрих фон Манштейн, Утерянные победы. М., 1957.
• Виктор Астафьев, "Прокляты и убиты. Плацдарм."

Каçăсем

• «Г. К. Жуков в битве за Днепр и правобережную Украину», В.Афанасьев Архивленĕ 10 Ҫурла уйӑхӗн 2014 çулта. — статья из журнала «Обозреватель», № 1 за 2010 год