Чăпар кӳрен
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Кӳрен (пĕлтерĕшсем) пăхăр.- «Пăсара» ыйтни кунта куçать; çавăн пекех урăх пĕлтерĕшсене пăхăр.
| Кÿренсем | ||
|---|---|---|
 | ||
| Ăслăх классификацийĕ | ||
|
||
| Латинла çырни | ||
| Mustela |
Чăпар пăсара е чăпар кÿрен[1] (лат. Vormela peregusna) — сăсар йышшисем (Mustelidae) ямахатри сĕтпе ÿсекен чĕрчун, хăйне уйрăм пĕр рет (кăк, Vormela) пулса тăраканскер. Хĕвелтухăç Европăра, Малти Азире тата Вăта Азире пуранать.
Сăнсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]-
-
Казахстан почта маркки çинче -
Çурçĕр Македони почта маркки çинче -
Иллюстраци (Иоганн Христиан Шребер тунă)
Асăрхаттару
[тӳрлет | кодне тӳрлет]В. Г. Егоров сăмахсарĕнчен[2]:
Пăсара, «хорёк»; МК кӳзӳн, туркм., кумык, сасык гёзен, кирг. кӳзӧн, сасык кӳзӧн, казах. сасыккӳзен, к. калп. (сасык) кузен, узб. сассик кузан, алт. В, хак. кӳзен, уйг. Син. сасык кӧзӧн, башк., тат. (сасы) козән «хорёк»; тув, кӳзен «колонок», «куница»; монг. (Бурдуков) ӳмкил кӳрене «хорёк» (кӳренг «коричневый»); ср. калм. курн «хорёк». В древнее время и в чувашском языке для обозначения хорька, по-видимому, было слово кӳрен: по общему признанию венгерских лингвистов, венгры свое gӧrе́ny «хорёк» заимствовали из древнечувашского языка (Gоmbосг. BTLU 72—73). Слово пăсара возникло, вероятно, тоже давно: ср. удм. бызара (< чув.) «суслик» и мар. пушара «хорёк»; пăсара представляет собой древнее причастие от глагола пăсар (букв. «испускающий газы, ветры»); так назван он по характерному для него запаху; ср. уйг. сесикчи, азерб. гогарча, тур. кокарча «хорёк» (букв. «вонючка»); ср. русск. выхухоль от несохранившегося хухать «вонять»; у Даля: „И хохуля себя не хулит, даром что воняет“.
Çапла вара, «пăсара» тенине, ахăртнех, таксономи тулашĕнчи ят теме тивет.
Çавна май пĕр историе аса илни вырăнлă[3].
...Унтан: «Тĕнчере мĕн чупать?» — тесе ыйтрĕ <вĕрентевçĕ>. Ачасем: «Лаша, сурăх, качака путекки, сысна çури», — теççĕ. Эпĕ: «Пăсара чупать», — терĕм. Ачасем ахăл-ахăл кулса ячĕç. Учитель ман пата пырса хăлхаран тытрĕ те: «Эсĕ, ачам, вĕренме килнĕ е култарма-асма, аннӳ хыçне кайса вырт-ха», — тесе тĕртсех кăларса ячĕ. Эпĕ шкултан тухрăм та макăра-макăра килелле чупрăм.
— Анне, анне, — тетĕп куççуле шăла-шăла. — Пăсара чупмасть-им?
— Мĕнле чупмасть? Пĕтĕм чăх-чĕппе çавах пăвса пĕтерчĕ. Чăх мăйне татать те Карачăмсен вут шаршанĕ айне чупса кĕрсе пытанать.
Атте мана шкултан кăларса яни çинчен пĕлсен: «Тьфу! çав учитель пулать-и вара вăл», — тесе мăкăртатрĕ. Урама тухсан ачасем мăшкăллама тытăнчĕç. «Пăсара, пăсара», — тесе ăнран яратчĕç.
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ Соколов В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Латинский, русский, английский, немецкий, французский. 5391 назв. Млекопитающие. — М.: Русский язык, 1984. — С. 102. — 10 000 экз. — ISBN 5-200-00232-X.
- ^ Этимологический словарь чувашского языка (1964)
- ^ Никитин, Ефим. Пурнăç çулĕ такăр мар — Электронлă вулавăш (Çаках тепĕр тĕлте те (5 Ака, 2022 Тăван Атăл, 3 №, пуш, 2022 çул) пур)
Литература
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Ronald M. Nowak: Walker’s Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9
- [1]
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Позвоночные животные России: Перевязка 2019 ҫулхи Ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.
- [nature.ok.ru/doc/mammal/1_22.htm Информация о перевязках на Nature.ok.ru]
- Информация о перевязках на Vkgu.ukg.kz 2007 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ.
- [www.apus.ru/site.xp/057053054124050052054048124.html Информация о перевязках на Apus.ru]
- Информация о перевязках на Penza.fio.ru 2007 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
- Информация о перевязках на Zooclub.ru 2024 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.
- Перевязка
 | |
|---|---|
| Таксономи |
