Юн

Хĕрлĕ юн ӳт-пĕвĕсем (эритроцитсем)

Юн — çын ӳт-пĕвĕ витĕр чĕре таппи пусăмне пула юхакан шĕвĕк. Шӗвӗ хутлӑхран — плазмӑсенчен тата унта виҫнӗ формӑллӑ элементсенчен (клеткӑсенчен тата клеткӑсенчен): эртроцитсенчен, лейкоцитсенчен тата тромбоцитсенчен тӑрать. Циркуляцилет савӑтсен питӗрӗнчӗк системи тӑрӑх, пӗр тикӗссӗн кӗскелсе пыракан чӗре вӑйӗпе циркуляци тӑвать, гистогематика барьерӗсем пуррипе ӳт-пӗвӗн ытти пирӗсемпе тӳрремӗнех ҫыхӑнса тӑмасть.

Ҫурӑм шӑммисен юнне кислород йӑтса ҫӳрекен гемоглобин эртроцитӗсенче пуррипе (шупкаран пуҫласа тӗттӗм-хӗрлӗ) хӗрлӗ тӗс ҫапнӑ. Ҫыннӑн кислородпа тулнӑ юн (артериальнӑй) ҫап-ҫутӑ хӗрлӗ, ӑна ҫухатнӑ (веноза) тата тӗксӗмрех. Хӑш-пӗр моллюсксен тата член ураллисен (тӗрӗсрех каласан, гемолимфӑн) гемоцианин шучӗпе сенкер юн.

Юн функцийĕсем

Ӳпкерен илнĕ йӳçлĕке юн пĕтĕм органисăма çитерсе парать, йӳçнĕ кăмрăк газне ӳпкерен пуçтарса каять. Çавăн пекех клеткăсене вăй кӳрекен сĕткенсене илсе килет. Иммун тата гормон системи шутне кĕрет.

Юн пайланăвĕ

Юн клеткисем хушшинче эритроцитсем, шурă ӳт-пӳ пайĕсем, тромбоцитсем пулаççĕ. Клеткăсăр юна плазма теççĕ. Юн плазминче шыв, тăварсем тата протеинсем чылай.

Юн тӑк

Юн тӑкасси-организмран темиҫе сиплӗ тӗллевпе юн тӑкасси. Юн тӑкас ӗҫре хальхи кӑтартуллӑ медицинӑра питӗ сахал каласа панӑ. Историпе сиен кӳнӗ чухне пациентсен юнӗ нумай тӑкӑннӑ.

Протокола (венепунцисем), веня (венесецисем) е сӗлӗхсем урлӑ ҫырмалла.

Хиджа

Юн ӑшӗнче ("хиджа") медицина банкисене касса сывлӑша ҫурмалла та сӑран татӑкӗсенчен банкӑна хупмалла.

Гиудотапи

Кирудотапи сеансӗ, вӑхӑт ытларах гипудин туртас тесе, юн тӑкмалла. Пӗр 30-60 минут юн тӑкма 10-15 километр сӗлӗхсем, сӗлӗхсем пӗр сеанс ҫине 4-12 лартаҫҫӗ, ҫапла 40-180 юпа юн тӑкрӗ.