Британи империйĕ

Британи империйĕ (акăл. British Empire) — Аслă Британи (метрополи) тата ăна пăхăнса тăнă çĕрсем (колонисем).

Çак ăнлав, «Британи империйĕ» тени, 1870-мĕш çулсенчен пуçласа 1931-мĕш çулччен официаллă майпа тытăнса тăнă^[1]. Анчах та пулăмĕ хай унччен те пулман мар. Вăл, çавăн пекех, 1931-мĕш çул тĕлне те арканайман-ха. Уйрăм палăрăмсем паянхи кун та пур.

Асăрхавсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

^ Давидсон А. Б. БРИТА́НСКАЯ ИМПЕ́РИЯ 2021 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ. — Большая российская энциклопедия

Британи империйĕ, Тус-Йышлăхĕ, Тинĕс леш енчи территорийĕсем тата Кăшăл çĕрĕсем

Хальхи территори • Унчченхи территорисем • Тус-Йышлăх Патшалăхĕ шутĕнчи унчченхи территорисем

Европа

XVIII ĕмĕр
1708—1757 Менорка
1713 Гибралтар
1782—1802 Менорка

XIX ĕмĕр
1800—1964 Мальта
1807—1890 Гельголанд
1809—1864 Ион утравĕсем
1878—1960 Кипр

XX ĕмĕр
1960 Акротири тата Декелиа

Çурçĕр Америка

XVI ĕмĕр
1583—1907 Ньюфаундленд

XVII ĕмĕр
1607—1784 Вунвиçĕ колони
1619          Бермудсем
1670—1870 Руперт Çĕрĕ

XVIII ĕмĕр
Канада (Британи империйĕ)
   1763-1791 Квебек
   1791-1841 Анат Канада
   1791-1841 Тури Канада

XIX ĕмĕр
Канада (Британи империйĕ)
   1841-1867 Канада провинцийĕ
   1849-1866 Ванкувер
   1858-1871 Британи Колумбийĕ
   1859-1870 Çурçĕр-Хĕвеланăç территори
   1862-1863 Stikine Territory
Canada (post-Confederation)
   1867-1931 Dominion of Canada

XX ĕмĕр
Canada (post-Confederation)
1907-1931 Ньюфаундленд

Латинла Америка тата Кариб

XVII ĕмĕр
1605—1979 Сент-Люси
1624—1966 Барбадос
1627—1979 Сент-Винсент тата Гренадинсем
1632          Монтсеррат
1643—1860 Bay Islands
1650          Ангилья
1655—1850 Mosquito Coast (protectorate)
1655—1962 Ямайка
1666          Британи Виргин утравĕсем
1670          Кайман утравĕсем
1670—1973 Пахам
1671—1816 Çиллĕ утравсем

XVIII ĕмĕр
1762—1974 Гренада
1763—1978 Доминика
1799          Теркс тата Кайкос

XIX ĕмĕр
1831—1966 Британи Гвиани
1833—1960 Çиллĕ утравсем
1833—1960 Çилай утравĕсем
1860—1981 Антигуа тата Барбуда
1871—1964 [[Британи Гондурасĕ (Белиз)]]
1882—1983 Сент-Китс тата Невис
1889—1962 Тринидад тата Тобаго

XX ĕмĕр
1958—1962 Вест-Инди федерацийĕ

Африка

XVIII ĕмĕр 1795—1803 Кап колонийĕ	XIX ĕмĕр 1806—1910 Кап колонийĕ 1816—1965 Гамби 1856—1910 Наталь 1868—1966 Басутоленд 1874—1957 Ылтăн Çыран 1882—1922 Икĕпат 1884—1966 Бечуаналенд 1884—1960 Британи Сомалилендĕ 1887—1897 Зулуленд 1888—1894 Матабелеленд 1890—1980 Кăнтăр Родези 1890—1963 Занзибар 1891—1964 Ньясаленд 1891—1907 Британин Вăта Африки 1893—1968 Свазиленд 1895—1920 Британин Хĕвел тухăç Африки 1899—1956 Анкăл-Икĕпат Суданĕ	XX ĕмĕр 1900—1914 Çурçĕр Нигери 1900—1914 Кăнтăр Нигери 1900—1910 Оранжă юханшыв колонийĕ 1910—1961 Кăнтăр-Африка Пĕрлешĕвĕ 1911—1964 Çурçĕр Родези 1919—1960 Камерун¹ 1920—1963 Кени 1922—1961 Танганьика 1965 Инди океанĕнчи Британи территорийĕ
¹ Нацисен Лигин мандачĕ

Ази

XVII ĕмĕр 1634—1947 Бенгали	XIX ĕмĕр 1839—1967 Аден 1841—1997 Гонконг 1858—1947 Инди 1891—1971 Маскат тата Оман 1892—1971 Килĕшӳ Оманĕ	XX ĕмĕр 1918—1961 Кувейт 1920—1932 Ирак¹ 1921—1946 Трансиордани¹ 1923—1948 Палестина¹
¹ Нацисен Лигин мандачĕ

Океани

XVIII ĕмĕр
1788—1942 Австрали
1794—1843 Сандвич утравĕсем

XIX ĕмĕр
1803—1901 Ван-Димен çĕрĕ
1824—1980 Çĕнĕ Гебридсем
1826—1946 Стрейтс-Сетлментс
1838 Питкэрн утравĕсем
1840—1907 Çĕнĕ Зеланди
1841—1941 Саравак патшалăхĕ
1877—1976 Британин Хĕвел анăç Лапкă океан Территорисем
1882—1963 Çурçĕр Борнео
1884—1949 Папуа территорийĕ
1885—1946 Unfederated Malay States
1888—1965 Кук утравĕсем
1888—1984 Бруней султаначĕ
1889—1948 Юнион утравĕсем
1892—1979 Гилбертпа Эллис утравĕсем
1893—1978 Британи Соломон утравĕсем
1895—1946 Federated Malay States

XX ĕмĕр
1900—1974 Ниуэ
1907—1953 Çĕнĕ Зеланди
1907—1949 Сван Ривер колонийĕ
1949—1975 Папуа тата Çĕнĕ Гвиней территорийĕ

Атлантика

XVII ĕмĕр 1659 Таса Елен утравĕ	XIX ĕмĕр 1815 Çĕкленӳ утравĕсем² 1816 Тристан-да-Кунья утравĕсем² 1833 Фолкленд утравĕсем	XX век 1908 Британи Антарктика Территорийĕ³ 1908 Кăнтăр Георги тата Кăнтăр Сандвич утравĕсем³
² Dependencies of St. Helena since 1922 (Ascension Island) and 1938 (Tristan da Cunha). ³ Both claimed in 1908; territories formed in 1962 (British Antarctic Territory) and 1985 (South Georgia and the South Sandwich Islands).