Сĕрĕмре (поэма)

	Сĕрĕмре
Жанр:	поэма
Автор:	Митта Ваçлейĕ
Тăван чĕлхи:	чăваш
Хайланă çул	<1927>
Пичетленĕ:	1927
Уйрăм кăларăм:	уйрăм кăларăмпа (кĕнекелесе) тухман.
Куçару:	Ытти чĕлхесене куçарни-куçарманни паллă мар

Сĕрĕмре — Митта Ваçлейĕ (1908-1957) 1927-мĕш çулччен чăвашла çырнă лирикăлла поэма.

Поэмăн тытăмĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ку поэма лирикăлла хайлав, çавна кура унта нимĕнле сюжет тата фабула таврашĕ те çук. Автор (тĕрĕсрех, лирикăлла герой) хăйĕн шухăш-кăмăлне уçса парать.

Хайлав 7 тан мар сыпăксенчен тăрать. Шалта — 4 йĕркеллĕ çаврасем (катренсем). Метрикăлла виçепе сăвăлла çырнă. Логаэдла ăслай малта тăрать — çавна кура тап-таса хорей теме çук. Кашни йĕрке 10 е 9 сыпăкран тăрать. Хăшпĕр йĕркесене кĕçĕн йĕркесем çине пайланă.

Мĕн пирки-ха хайлав?[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Лирикăлла геройăн шухăш-кăмăлĕ пăлханчăк:

Эп юрласшăнччĕ савнăçлă çемĕ,
Эп пуласшăнччĕ —
Паттăр СЕТНЕР...
Ĕмĕт сÿнчĕ, тăван,
Сисетне?..
Чăн пĕтет-шим пулхăр этемĕ?^[1]

Кăмăлсем çакăн пек сÿрĕк пулсан та, поэма оптимистла вĕçленет:

Ан тив, шухăшăм ман аскăн çиллĕ,
Ан тив, уртăр çитĕннĕ хал!
Эп шанатăп, сисетĕп, вăл килĕ!
Килĕ, килĕ, çĕнĕ идеал!^[2]

Сăмах йышĕн уйрăмлăхĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çакăн пек сăмахсем тĕл пулаççĕ: каниссар (пĕчĕк вăрман), ленттĕ (хăю), йĕкĕтлентĕм, пулхăр, Саррă (хĕр ячĕ), халав (пулхăр халавĕ), сала (чăваш ялĕ пирки), меттис (хутăш несĕллĕ çын), меттислать (< меттис), Шур Атăл (Анат Кама тата Белая шывĕсен пĕрлĕхĕ), рай (çăтмах).

Хаклавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Пичетленсе тухсанах поэмăна пит тиркесе кĕтсе илнĕ официаллăрах хаклавçăсем^[3]. Каярахпа поэта тÿрреммĕн айăплас çĕрте усă курнă унашкал хаклавсеме. 17 çул ГУЛАГра пулнă Митта Ваçлейĕ. Паллах, унта ăсатас тенĕ çын валли пĕр сăлтав пулмасан урăх сăлтавне хăйсемех шыраса тупнă пулĕччĕç.