Берендейсем

Берендейсем, — (пĕр енчи) çухалнă тĕрĕк халахĕ. Огузсен йăхĕнчен тухнă пулмалла (е огур-пăлхар йăхĕ). Вырăс авалхи çырăвĕсенче 1097 çултанпа пуçласа XII ĕмĕр вĕçĕ таран асăнаççĕ.

XI ĕмĕрĕн иккĕмеш çурри тĕлне тăванла торксемпе тата печенексемпе пĕрле Кейӳпе Переяславль кнеçлĕхĕсемпе юнашар вырăс кăнтăр çеçенхирсенче пурăнма вырнаçнă. Уйрăмах Рось юханшывĕ патĕнче пăчăртаннă.

1146 çул тĕлне Хура калпаксем ятлă йăхсен пĕрлешĕвĕ йĕркеленнĕ. Унта берендейсем пуçсăр торксем, печенексем тата ыттисем кĕнĕ. Вăл пĕрлешӳ Руçе пăхăнса тăнă. XII ĕмĕрте берендейсен кнеçĕсемпе пикĕсем палăрма пуçланă, хуласем те пулнă. Кейӳ кнеçĕсем берендей юланутçисене Руçе кăпчаксенчен сыхлама, тата пĕр-перинпе çапăçнă чухне усă курнă.

XIII ĕмĕр пуçламăшĕнче тутар-монголсем тапăнса кĕрсен вĕсен пĕр пайĕ Болгарипе Венгрине куçса кайнă, ыттисем Ылттăн Уртара пурăнаканнисемпе пăтрашăнса пĕтнĕ.

Çав. пекех

Берендей вăрманĕ

Вуламалли

Енциклопедія Українознавства. Т. 1. Львів, 1993. С. 115.
Карамзин, Николай. Берендеи бьют половцев
[1], [2] — Берендеи в мифологии
Олжас Сулейменов. Черные клобуки.
Олжас Сулейменов. Берендеи.

Каçăсем

Берендеи — энциклопедия 2008 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 10-мӗшӗнче архивланӑ.
Поэтическая сказка 2014 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ. А. Н. Островского на музыку Римского-Корсакова «Снегурочка»
Ансамбль Берендеи (Москва)
[3], [4] — Берендеи в мифологии.

п • с • т Тĕрĕк-монгол кăкĕнчи этноссем тата йăхсем
Дагестан чĕлхиллисем	Кайтаксем*

Индо-иран чĕлхиллисем	Моголсем • Хазарейсем • Чараймаксем (Джемшидсем • Фирузкухсем • Таймани • Теймури • Аймак-хазара)

Тахçанхисем	Аварсем (Секейсем) • Алты чуб (Чубань • Чуюе • Чумсем • Чумугунь • Шато • Ашидэ • Басмылсем • Баяндыр (Берендейсем) • Баятсем • Шурă хунсем* • Гаоцзюй • Гуенсем • Хунсем • Дашти-кăпчак узбекĕсем • Динлинсем • Дулу • Иран хунĕсем* (Алхонсем* • Кидаритсем* • Хионитсем* • Эфталитсем) • Кайсем (Ковуйсем) • Карлуксем • Кимаксем • Кушансем • Кăпчаксем (Кунсем) • Нухайсем (Мăн нухайсем • Кĕçĕн нухайсем (Кубань тутарĕсем) • Огузсем • Ойхорсем • Османсем • Оттомансем • Савирсем • Сельджуксем • Сельджукидсем • Сеяньто • Сяньби • Тутарсем • Теле • Тобассем • Тĕменсем • Тюркютсем • Уарсем* • Усуни* • Хунну • Хягассем • Цзе • Чагатайсем • Юэбань • Юэчжи*

Казах йăхĕсем	Алшынсем (Алимулсем (Каракесек • Карасакал • Кете • Торткара • Шектсем (Жакаим) • Шомекей) • Байулсем (Адай) • Алаша • Алтын • Байбактсем • Берш • Есентемир • Жаппас (Унгутсем) • Кызылкурт • Маскар • Таз • Тана • Шеркеш • Ысык)) • Аргынсем (Атыгай • Канжыгалсем • Каракесек • Куандык (Алтай карпăкĕсем) • Суйиндык (Айдабол • Каржас) • Тарактсем • Тобыктсем • Шегендык (Каксал)) • Керейсем • Жалайыры • Кереи (Абак • Балта) • Кереитсем • Коныратсем (Оразкелди) • Наймансем • Ногай-казахсем (Уйсын-ногай) • Табынсем • Тама • Телеу • Толенгиты • Торе (в составе Аксуйек) • Уаки • Уйсуны (Албаны • Дулаты (Сикым • Шымыр) • Ошакты • Сиргели • Суаны • Шапрашты • Ысты) • Шанышкылы

Тĕрĕк чĕлхиллисем	Айле • Ак Кёбёк • Афшарсем • Байларсем • Барынсем • Гирей • Долансем • Дувансем • Дуваней • Дурменсем • Елансем • Калмак • Кальтатайсем • Каракалпаксем • Карлуки • Катаганы (Узбекские катаганы) • Катай • Кргизы (Кайрылманы • Монгол-киргизы • Монолдоры • Памир кăркăсĕсем • Тёлёсы • Фуюй кăркăсĕсем • Чериксем) • Киятсем • Кошссем • Крым барынĕсем • Кунгратсем • Кураминсем • Кăпсаксем • Пушкăрт кăркăсĕсем • Кырки • Лобнорсем • Локайсем • Майманы • Мангытсем • Минг (Минги) • Минцы (Кубоу • Суби) • Мурзаларцы • Мусабазари • Нухайбексем • Ногайцы (Буджакские татары • Карагаши • Костромские татары • Кубанские ногаи • Кундровцы • Румынские татары • Утарсем • Юртсем) • Сальютсем • Сибирские татары (Калмаксем (Чатсем) • Степные крымские татары • Табыны (Ирэкте • Кесе • Кубаляки • Табыны) • Тазлары • Тангаурсем • Теленгиты • Телеуты • Телеу • Тёлёсы • Тофалары • Тубалары • Тувинцы • Тувинцы-тоджинцы • Тургаки • Тюрки • Уйгуры • Унларцы • Уранцы • Хакасы (Качинсем • Сагайцы • Хыргыссем) • Юзы • Якуты
^* Этнос генезисĕ тавлашуллă.