Иван Мучи

Иван Мучи
Тойтерек ялĕнчи палăк
Çуралнă чухнехи ят:	Илларионов Иван Иванович
Суя ятсем:	Иван Мучи
Çуралнă вăхăт:	Авăн, 29, 1895
Çуралнă вырăн:	Чуралькасси (халĕ Тойтерек) ялĕ, Шупашкар уесĕ, Хусан кĕперни (халĕ Шупашкар районĕ, Чăваш Ен), Раççей империйĕ
Вилнĕ вăхăт:	Ака, 28, 1946
Вилнĕ вырăн:	Шупашкар, Чăваш АССР, РСФСР, СССР
Пăхăнулăх:	Раççей империйĕ,
Ĕçлев тĕсĕ:	Проза, куçару ĕçĕ
Жанр:	юмор, сатира
Ĕçсен чĕлхи:	чăваш
Пултару ĕçĕсем Викивулавăшра.

Иван Мучи (паспортра: Илларионов Иван Иванович), — чăваш çыравçи. 1895 çулхи авăн уйăхĕн 29-мĕшĕнче Шупашкар районĕнчи Чуралькасси (халĕ Тойтерек) ялĕнче çуралнă. 1946 çулхи ака уйăхĕн 28-мĕшĕнче Шупашкарта вилнĕ.

СССР ÇП пайташĕ (1934 ç.).

Пурнăçĕ

Ялти пуçламăш шкулта вĕреннĕ, кайран Хусанти вĕрентекенсен семинарĕнче пĕлӳ пухнă. Хусанта Чăваш драма театрĕнче ĕçлеме пуçланă, 1922 çулта театр Шупашкара куçсан унпа пĕрлех куçса килнĕ. Актёр пулнă. Çав вăхăтрах «Канаш» хаçатăн литература сотрудникĕ пулса ĕçленĕ.

1925-1940 çулсенче «Капкăн» журналăн манăçми яваплă секретарĕ пулнă.

Пултарулăх ĕçĕсем

Унăн кулăшла калавĕсемпе фельетонĕсем çак кĕнекесенче тухнă:

• «Хĕрлĕ кулăш» (1931);
• «Кулăшла калавсем» (1940, 1982);
• «Катка хыçĕнчи çын» (1995);

Вăл М. Горький, М. Салтыков-Щедрин, Демьян Бедный, А. Чехов ӳнерлĕ ĕçĕсене чăвашла куçарнă.

Вуламалли

• «Чăваш литературин антологийĕ», составители: Д. В. Гордеев, Ю. А. Силэм. Шупашкар, 2003. ISBN 5-7670-1279-2.

• Афанасьев, П. Иван Мучи (Илларионов Иван Иванович) // Афанасьев, П. Писатели Чувашии / П. Афанасьев. – Чебксары, 2006. – С. 283-284.
• Илларионов Иван Иванович (Иван Мучи) // Энциклопедия чувашской журналистики и печати. – Чебоксары, 2014. – С. 178.
• Константинов, А. Иван Мучи / А. Константинов // Тăван Атăл. – 2005. – № 9. – С. 62-65.
• Константинов, А. Иван Мучи титулĕсем / А. Константинов // Тăван Атăл. – 2000. – № 11. – С. 68-70.
• Михайлова, Т. Иван Мучи 110 çулта / Т. Михайлова // Чăваш хĕрарăмĕ. – 2005. – 1-7 юпа (№ 39). – С. 10.
• Федоров, Г. И. Мучи (Илларионов) Иван Иванович / Г. И. Федоров // Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2009. – Т. 3 : М-Се. – С. 165.
• Асран кайми Иван Мучи // Капкăн. – 1995. – № 9. – С. 2.
• Григорьев, В. Иван Мучи пултаруллăхĕн карти / В. Григорьев // Тăван Атăл. – 1990. – № 9. – С. 71–72.
• Давыдов–Анатри, В. Ĕçчен Мучи // Хыпар. – 1995. – 29 авăн ; çавах// Давыдов–Анатри, В. Юлташсемпе юнашар / В. Давыдов–Анатри. – Шупашкар, 1981. – С. 64–66.
• Eнĕш, В. Иван Мучи ватăлать–и? / В.Eнĕш // Ялав. – 1990. – № 9. – С. 26.
• Изоркин, А. “Иван Мучи” ят ăçтан тухнă? / А.Изоркин // Хыпар. – 1995. – 19 юпа.
• Константинов, А. Иван Мучи “Капкăнăн” чунĕ пулнă / А. Константинов // Хыпар. – 1995. – 3 çĕртме.
• Константинов, А. Иван Мучи 100 çултан та тавлаштарать / А. Константинов // Хыпар. – 1995. – 19 юпа.
• Константинов, А. Иван Мучи титулĕсем / А. Константинов // Тăван Атăл. – 2000. – № 11. – С. 68–70.
• Миронов, И. Ялан вăл ман асăмра / И. Миронов // Хыпар. – 1995. – 29 авăн.
• Мытиков, Г. Çапла вĕрентетчĕ пире / Г. Мытиков // Хыпар. – 1995. – 29 авăн.
• Петров, К. Мучин те ашшĕ—аслашшĕ пулнă / К. Петров // Хыпар. – 1995. – 3 чÿк.
• Смирнова, Н. Иван Мучи – кулăш министрĕ/ Н. Смирнова // Хыпар. – 1995. – 3 юпа.
• Сорокин, В. Паллă çыравçă, кулăш ăсти / В. Сорокин // Хыпар. – 2000. – 30 авăн.
• Станьял, В. Иван Мучие “Капкăн” çаклатнă / В. Станьял // Хыпар. – 1996. – 6 çĕртме.
• Станьял, В. Мучи вăл яланах Мучи / В. Станьял // Чăваш ен. – 1995. – 24 çĕртме – 1 утă (№ 26). – С. 13.
• Уяр, Х. Иван Мучи çыравçăпа унăн “критикĕсем” çинчен / Х.Уяр // Хыпар. – 1995. – 19 юпа.
• Уяр, Х. “Капкăн” хуçи çинчен/ Х.Уяр // Ялав. – 1990. – № 9. – С. 25–26.
• Фомина, Л. Иван Мучипе Хветĕр Уяр / Л. Фомина // Ялав. – 2000. – № 10. – С. 70–71.
• Фомина, Л. Пирĕн атте / Л. Фомина // Ялав. – 1995. – № 9. – С. 67–71; № 10. – С. 94–99.
• Ялкир, П. Чăваш кулăш литературин ашшĕ / П. Ялкир // Хыпар. – 1995. – 29 авăн.
• Ялавин, С. Иван Мучи – Хĕрлĕ çарта / С. Ялавин // Тăван Атăл. – 1998. – № 3–6. – С. 70–72.
• Давыдов–Анатри, В. Встречи с Иваном Мучи / В.Давыдов–Анатри // Совет. Чувашия. – 1995. – 4 окт.
• Константинов, А. Почему Ивана Мучи назвали основоположником чувашской юмористики / А. Константинов // Чăваш ен. – 1995. – 7–14 окт. (№ 41). – С. 11.
• Никитин, В. Иван Мучи и “колючие” рассказчики/ В. Никитин // Никитин, В. Чувашский рассказ. – Чебоксары, 1990. – С. 114–127.
• Сорокин, В. Иван Мучи, писатель–юморист / В. Сорокин // Чебоксар. новости. – 2000. – 29 сент.
• Сорокин, В. “Капканмейстер” Иван Мучи в обиде... / В. Сорокин // Совет. Чувашия. – 1995. – 28 дек.
• Эзенкин, В. С. Художественно–творческие искания И. Мучи в сатире / В. С. Эзенкин // Проблемы творческого метода в чувашской литературе : [тр. НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров Чуваш. АССР]. – Чебоксары, 1979. – Вып. 95. – С. 131–137.

Каçăсем

• Культурное наследие Чувашии
• Иван Мучи (Илларионов, Иван Иванович) // Литературная карта Чувашии 2017 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ.
• Ҫулталӑк кӗнеки=Книга года 2017 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ.