Канада

Canada Канада
Канада ялавĕ Канада гербĕ
Патшалăх чĕлхисем	акăлчан, франци
Тĕп хула	Оттава
Чи пысăк хула	Торонто, Монреаль, Ванкувер, Калгари, Оттава
Королева	Чарльз III
Генерал-губернатор	Дэвид Ллойд Джонстон
Лаптăкĕ  - Пĕтĕмпе	2 вырăнта 9 984 670 км2
Халăх йышĕ  - Пĕтĕмпе(2010)  - Йышлăхĕ	21 вырăнта 34 051 447 3,4/км²
Валюта ячĕ	Канада долларĕ
Вăхăт тăрăхĕ	ГВ -3,30 пуçласа -8 таран
Патшалăх гимнĕ	«O Canada!»
Тетел доменĕ	.ca
Тел. префиксĕ	+1

Канада (акăл. Canada [ˈkænədə] ^итле; фр. Canada [kanadɑ] ^итле) — Çурçĕр Америкăри патшалăх, территории шучĕпе тĕнчере иккĕмĕш (Раççей хыççăн) вырăнта шутланать.

Тавралăхĕ

Çĕрĕсем Атлантика, Лăпкă тата Çурçĕр Пăрлă океан шывĕсем çине тухаççĕ, кăнтăрпа çурçĕр-анăçра АПШ-па чикĕ тытать.

Политика тытăмĕ

Парламентлă система, федераллă конституциллĕ монархи.

Канада икĕ чĕлхеллĕ тĕрлĕ культурăллă çĕршыв, акăлчан тата франци чĕлхисем официаллă статусне федераци шайĕнче çирĕплетнĕ. Технологи енчен аталаннă Канадăна нумай отраслĕллĕ экономикă никĕслет. Çутçанталăкĕн управĕсемпе пуян çĕршыв сутă-илӳпе хăйĕн хăватне хăпартать, АПШ-па тачă çыхăну тытать. Канада паянкун франци чĕлхиллĕ Квебек тата акăлчан чĕлхиллĕ 9 провинцисенчен («акăлчанлă Канада») тытăнса тăрать. Акăлчан чĕлхиллĕ провинцисем хушшинче тухăçри Нью-Брансуик çеç пĕртен-пĕр официаллă икĕ чĕлхеллĕ провинци шутланать.

Истори

Канада британи виçĕ колонийĕсен пĕрлĕхĕнчен пуçланса кайнă (Çĕнĕ Франци тапхăрĕнче вĕсем франци колонийĕсем пулнă). Çак конфедераци шутне ун чухне 10 провинципе 3 территори кĕнĕ. Канада хăйĕн ирĕклĕхне Пĕрлешĕннĕ Патшалăхран 1867 — 1982 çулсем хушшинче лăпкă калаçса çĕнтерсе илнĕ.

Экономика

Ввп динамики 1992-2009 ҫулсенче, 1992 ҫул шайӗнчи процентсенче Пысӑк саккӑрсем.

Канада халӑх чунне пысӑк тупӑш кӳрекен тӗнчери чи пуян ҫӗршывсенчен пӗри шутланать тата экономика пӗр-пӗринпе килӗштерсе ӗҫлессине, аталанӑвне (ОЭР) тата Пысӑк семерка организацийӗн членӗ пулса тӑрать.

Иртнӗ ӗмӗрте ял хуҫалӑх промышленноҫне тата пулӑшу ӗҫӗсен секторне туса илекен производство ӳсӗмӗ ытларах ял хуҫалӑх промышленноҫне тата хула тулашне туса хунӑ.

Ытти аталаннӑ ҫӗршывсенчи пекех, канадӑри экономикӑра пулӑшу сферисем ытларах, унта ӗҫлекен каникулсенчен виҫӗ пайне яхӑн пайне йышӑннӑ. 2010 ҫулта канадӑра пулӑшу ӗҫӗсен сферинче 39% йышӑннӑ, промышленноҫ производствин сферинче — 10% тата 1% ял хуҫалӑхӗнче (пӗтӗм халӑх йышӗнчен). Канадӑри статистика статистикинче 1960 ҫулта палӑртнӑ тӑрӑх, 1940 ҫулта Канадӑри ял хуҫалӑхӗнче ӗҫлекен хӑй валли тата ытти тӑхӑр ҫын валли ҫителӗклӗ апат-ҫимӗҫ лартнӑ, 1960 ҫулта вара вӑл хӑй валли тата ҫирӗм икӗ ҫын валли ҫителӗклӗ апат-ҫимӗҫ тунӑ. 2010 ҫулта Канадӑри пӗр ял хуҫалӑх ӗҫченӗ 100 ҫынна тӑрантарнӑ, вӑл шутра хӑйне те.

Хӑйӗн чӗр секторӗ питӗ кирлӗ пулнӑран аталаннӑ ҫӗршывсем хушшинче Канада шутланать, унта вӑрман хатӗрлесси тата нефть промышленноҫӗ чи пӗлтерӗшлӗ отрасль шутланать.

Канадӑн экономики хутӑшса каять; Неeritage Foundation индексӗ АПШРАН сахалрах экономика ирӗклӗхӗн степенӗ, анчах та хӗвеланӑҫ европӑри ҫӗршывсенчен чылай пысӑкрах.