Памир халăхĕсем
Курӑнакан калӑплав
Памир халăхĕсем | |
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ | |
---|---|
Пурӗ: 300 пине яхăн[3] Таджикистан (Туçи-Бадахшан автономи облаçĕ): 135 000 Афганистан (Бадахшан): 45 000 Пакистан (Гилгит-Балтистан, Читрал): 44 000 КХР (Ташкурган-Таджик автономи уесĕ тата юнашар районĕсем — 23 350 çын (уесре пурăнакан халăхăн 84 %)): 41 028 (пурĕпе - КХР, çырс. 2000 г.)[1] Раççей Федерацийĕ: 363 (2010 ç.)[2] | |
Чĕлхе | Памир чĕлхисем, çаплах таджик тата дари |
Тĕн | ислам, ытларах ислам енлĕ шиизм, сахалтарах ханафта енлĕ суннизм |
Расă тĕсĕ | европеоид |
Этнос ушкăнĕсем | шугнансем, рушансем, бартангсем, сарыкольсем, язгулямсем, вахансем, ишкашимсем, сангличсем, мунджансем |
Пами́рсем (тăван ячĕ «помере», çаплах бадахша́нсем теççĕ. Бадахша́нсем тесе вĕсене совет тапхăрĕнче, Туçи-Бадахшан АО туса хурсан, калама тытăннă, çапах та кунта пурăнакан чылай çын хăйсене çапла палăртмасть, мĕншĕн тесен бадахшансем тесе Памир çинчи перс чĕлхиллĕ (дарилле пуплекен) таджик-суннитсене — Бадахшан афган провинцинче (тахçанхи облаçре) пурăнакансене асăнаççĕ.
Вырнаçни
[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Памирсем пурăнакан облаçсем — анăç, кăнтăр тата тухăç Памир çĕрĕсем, кăнтăр енче Гиндукуш. Çӳллĕ тусем, хĕсĕк айлăмĕсем çинче хаяр климат, ниçта та тинĕс шайĕнчен 2 000 м аяла анмасть, йĕри-тавра ĕмĕрхи юрпа витĕннĕ 7 000 м çити чăнкă ту хысакĕсем.
Памир чĕлхиллĕ халăхсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Памир халăхĕсене чĕлхе принципĕпе классификацилеççĕ.
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ The Tajik ethnic minority 塔吉克族-56个民族
- ^ Всероссийская перепись населения 2010
- ^ Лашкарбеков Б. Б. Памирская экспедиция (статьи и материалы полевых исследований). / Явап. ред. Н. М. Емельянова. — М.: Институт востоковедения РАН, 2006. — 272 с. — ISBN 5-89282-291-5
Литература
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Андреев М. С. К характеристике древних таджикских семейных отношений // Известия № 15 Сталинабад.: Изд-во АН СССР, 1949. С. 3-12.
- Андрианов Б. В. Изучение горной ирригации на юге Таджикистана и на Западном Памире // Итоги полевых работ института этнографии в 1971 году / Гл. редакция восточной литературы. М.: Наука, 1971. С. 58-65.
- Гинзбург В. В. Горные таджики: материалы по антропологии таджиков Каратегина и Дарваза. М.-Л.: Издательство АН СССР, 1937.
- Каландаров Т. С. Этноконфессиональные трансформации на Памире в XX — начале XXI в. "Языки и этнография «Крыши мира» (СПб.: «Петербургское Востоковедение», 2005. — 112 с. — стр. 51 — 63
- Кисляков Н. А. Древние формы скотоводства и молочного хозяйства у горных таджиков бассейна р. Хингоу // Известия № 15 Сталинабад.: Изд-во АН СССР, 1949. С. 34-39.
- Кисляков Н. А. Семья и брак у Таджиков: автореферат дис. … доктора исторических наук / Институт этнологии им. Н. Н. Миклухо-Маклая Л., 1951 — 26 с.
- Лашкарбеков Б. Б. К этнолингвистической истории ираноязычных народов Памира и Восточного Гиндукуша в сборнике «Памирская экспедиция (статьи и материалы полевых исследований)». (М.: Институт востоковедения РАН, 2006. 272 с. — стр. 111—130.
- Мамадназаров М. Х. Архитектура народного жилища Западного Памира и его современная модификация: афтореферат дис. … канд. архитектуры / Инженерно-строительный институт Л., 1977 — 34 с.
- Моногарова Л. Ф. Преобразования в быту и культуре припамирских народностей. М.: Наука, 1972.
- Моногарова Л. Ф. Материалы по скотоводству населения Южного Таджикистана и Западного Памира // Итоги полевых работ института этнографии в 1971 году / Гл. редакция восточной литературы. М.: Наука, 1971. С. 66-70.
- Мухиддинов И. Реликты доисламских обычаев и обрядов у земледельцев Западного Памира (XIX- нач. XX в) / Отв. ред. Л. Ф. Моногарова Душанбе.: «Дониш», 1989 −100 с.
- Пещерева Е. М. Поездка к горным таджикам // Институт этнографии: Краткие сообщения III М.- Л.: Изд-во АН СССР, 1947. С. 42-48.
- Широкова З. А. Традиционная и современная одежда женщин горного Таджикистана. Душанбе.: «Дониш», 1976.
- Шовалиев Джура. Геополитическая система горных народов. «Юрист Международное право», 2001 год.
Иран чĕлхиллĕ памир халăхĕсем |
|
---|---|
Çурçĕр-Памир ушкăнĕ | |
Кăнтăр-Памир ушкăнĕ | |
Мунджан ушкăнĕ |
Таджикистан халăхĕсем |
||
---|---|---|
Чылайрахăш халăхсем |
Таджиксем (Таджикистанри пурăнан халăхăн 6 373 834 е 84.26%), çав шутра памир халăхĕсем тата ягнобсем | |
Сахалрахăш халăхсем, 1% сахалрах |
Узбексем (926 пин е 12.2%) | |
Сахалрахăш халăхсем, 0.2% - 1% | ||
Ытти сахалрахăш халăхсем | ||
2010 çулта халăха çырнипе килĕшӳллĕ |