Швейцари Франкĕ

Швейцари Франкĕ (ISO 4217 валюта кочĕ CHF, е 756) Швейцарипе Лихтенштейнăан валюти татат тӳлемелли хатĕр. Банкнотăсене Швейцарин тĕп банкĕ (Швейцари наци банкĕ) пичетлет, вак укçана Швецари тимĕр укçа çурчĕ кăларать.

Хальхи вăхăтра Швейцари валюти çеç франк ятлă. Швейцарин 4 официаллă чĕлхепе çырăнать: Franken (нимĕçле), franc (французла тата рето-романла), franco (итали чĕлхипе). Пĕр франк 100 рапентан тăрать  Rappen (мн.ч. — Rappen) (Rp.) нимĕçле, centime (c.) французла, centesimo (ct.) питальянла тата rap (rp.) рето-романла. Трейдерсен жаргонĕнче швейцари франкне «свисси» (акăл. swissy) ^[1] тесе чĕнеççĕ.

Банкнотсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Хальхи вăхăтра 10, 20, 50, 100, 200 тата 1000 франк номиналлă хут укçа кăлараççĕ. Банкнотсем çинче портретсем ӳкернĕ:

10 франк — Ле Корбюзье (Жаннере Шарль Эдуард)
20 франк — Артюр Онеггер
50 франк — Софи Таубер-Арп
100 франк — Альберто Джакометти
200 франк — Шарль Фердинанд Рамю
1000 франк — Якоб Буркхардт


Номинал	Виçисем	Нумайрах тĕс	Малти ен
10 франк	126 × 74 мм	сарă	Ле Корбюзье
20 франк	137 × 74 мм	хĕрлĕ	Артюр Онеггер
50 франк	148 × 74 мм	симĕс	Софи Таубер-Арп
100 франк	159 × 74 мм	сенкер	Альберто Джакометти
200 франк	170 × 74 мм	хăмăр	Шарль Фердинанд Рамю
1000 франк	181 × 74 мм	фиолет	Якоб Буркхардт

Тимĕр укçа[тӳрлет | кодне тӳрлет]

5, 10 тата 20 рапен (сантим), 1/2, 1, 2 тата 5 франк номиналлă укçасене пичетлеççĕ. 1 рапенлă укçана 2006-мĕш çулта, 2 рапен - 1974-мĕш çулта кăларма пăрахнă. Укçа металлне ылмаштарни:

1939 çул — 20 рапен пăхăр-никĕль ирĕлчĕкĕнчен (1850—1859 — биллон, 1881—1938 — никĕль); 1968 çул — 1/2, 1, 2 тата 5 франк [пăхăр]]-никĕль ирĕлчĕкĕнчен (маларах — кĕмĕл); 1981 — 5 рапен [пăхăр]]-алюмини-никĕль (маларах —пăхăр-никĕль).


Номинал	Диаметр	Йывăрăш	Гурт	Материал
5 рапен	17.15 мм	1.8 г	яка	пăхăр-алюмини-никĕль 920/60/20
10 рапен	19.15 мм	3 г	яка	пăхăр-никель 750/250
20 рапен	21.05 мм	4 г	яка	пăхăр-никель 750/250
1/2 франк	18.20 мм	2.2 г	каскаланă	пăхăр-никĕль 750/250
1 франк	23.20 мм	4.4 г	каскаланă	пăхăр-никель 750/250
2 франк	27.40 мм	8.8 г	каскаланă	пăхăр-никĕль 750/250
5 франк	31.45 мм	13.2 г	мăкăрăлчăк çырнă «DOMINUS PROVIDEBIT» тата 13 çăлтăр	пăхăр-никĕль 750/250

Хутран-ситрен, 10, 20 тата 50 франк номиналлă юбилей е астăвăм тимĕр укçа пичетлеççĕ, сăмахран:


Номинал	Диаметр	Йывăрăш	Гурт	Материал	Кăларнă çул	Çырса пани
10 франк	32.85 мм	15 г	каскаланă	Биметал укçа, центр — пăхăр-никĕль 750/250 кăшăл — пăхăр-алюмини-никĕль 920/60/20	2005	Юнгфрау ту
10 франк	32.85 мм	15 г	каскаланă	Биметал укçа, центр — пăхăр-никĕль 750/250 кăшăл — пăхăр-алюмини-никĕль 920/60/20	2009	Швейцари наци паркĕ
20 франк	33 мм	20 г	çырнă	кĕмĕл-пăхăр 835/165	2007	Мунот карманĕ
50 франк	25 мм	11.2 г	çырнă	ылтăн-пăхăр 900/100	2004	Маттерхорн ту

Кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Швейцари франкĕ 1850-мĕш çултан çӳреме тыттăннă, вăл швейцари кантонĕсен тĕрлĕ укçисене ылмаштарнă. Ун чухне вăл франци франкĕпе пĕр тан пулнă.

Швейцари Франкĕ - резерв валюти[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Стабиллă пулнипе швейцари франкне резерв валюти вырăнне усă кураççĕ. Çавах ку валютăн резервсенчи шайĕ 0,3 % сахалрах.

Шаблон:Резерв валютисем

Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Корнелиус Лука Торговля на мировых валютных рынках. — Альпина Паблишер. — ISBN 5-9614-0206-1
Bernard Lescaze, Une monnaie pour la Suisse. Hurter, 1999. ISBN 2-940031-83-5
Michel de Rivaz, The Swiss banknote: 1907—1997. Genoud, 1997. ISBN 2-88100-080-0
H.U. Wartenwiler, Swiss Coin Catalog 1798—2005, 2006. ISBN 3-905712-00-8
Otto Paul Wenger, Введение в нумизматику, журнал банка Кредит Свисс, август 1978 (фр.).
Swissmint, 150 лет швейцарских монет: короткий исторический экскурс Архивленĕ 1 Авӑн уйӑхӗн 2005 çулта.. (акăлч.) (информация от 2 марта 2006)
Swissmint, Чеканка швейцарских монет с 1850 года Архивленĕ 27 Ҫӗртме уйӑхӗн 2002 çулта., 2000. (фр.) (ним.)