Кĕмĕл
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сĕлтĕ металлĕсем | Сĕлтĕ çĕр металлĕсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çăмăл металсем | Çурри металсем | Сипетлĕ газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Кĕмĕл / Argentum (Ag) | |
|---|---|
| Атом номерĕ | 47 |
| Ахаль япалалăхăн тĕсĕ | 
|
| Атом пахалăхĕсем | |
| Атом масси (моль масси) |
107,8682 а. е. м. (г/моль) |
| Атом радиусĕ | 144 пм |
| Ионизаци хăвачĕ (пĕрремĕш электрон) |
1-й 730,5 кДж/моль (эВ) 2-й: 2070 кДж/моль (эВ) 3-й: 3361 кДж/моль (эВ) |
| Электрон конфигурацийĕ | [Kr] 4d10 5s1 |
| Хими пахалăхĕсем | |
| Ковалент радиусĕ | 134 пм |
| Ион радиусĕ | (+2e) 89 (+1e) 126 пм |
| Электроçуклăх (Полинг шучĕпе) |
1,93 |
| Электрод потенциалĕ | +0,799 |
| Йӳçĕклев степенĕсем | 2, 1 |
| Ахаль япалалăх термодинамика пахалăхĕсем | |
| Тачăлăхĕ | 10,5 г/см³ |
| Ăшă удель калăпăшĕ | 25,36[1] Дж/(K·моль) |
| Теплопроводность | 429 Вт/(м·K) |
| Ирĕлӳ температури | 1 235,1 K |
| Ирĕлӳ ăшăлăхĕ | 11,95 кДж/моль |
| Вĕрев температури | 2 485 K |
| Пăслав ăшăлăхĕ | 254,1 кДж/моль |
| Моль калăпăшĕ | 10,3 см³/моль |
| Ахаль япалалăх кристалл чĕнтĕрĕ | |
| Чĕнтĕр тытăмĕ | кубла енĕпе центăрланă |
| Чĕнтĕр тапхăрĕ | 4,086 Å |
| c/a танлашăнни | — |
| Дебай температури | 225 K |
Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Этем кĕмĕлпе авалтанах паллашнă. Кĕмĕл, ылтăн пекех, çутçанталăкра хăйшăран тĕсĕпе тĕл пулать — ăна тăпраран шăратмасăрах тупнă. Çавăнпа ĕнтĕ кĕмĕл нумай халăх культурă йăлисенче ĕмĕрсем витĕр курăнать. Ассирипе Пайпăлта кĕмĕл таса металл вырăнĕнче пулса Уйăхăн символĕ шутланнă. Вăтам ĕмĕрсем тапхăрĕнче кĕмĕл тата унăн шăрантарнă хутăшĕсем алхимиксем таврашĕнче питĕ чыслă пулнă. XIII ĕмĕрĕн варринчен пуçласа кĕмĕл савăт-сапа тумалли йăлаллă материал пулса каять. Унсăр пуçне, кĕмĕлпе паянкуна çити те хыт укçа çапма усă кураççĕ.
Физикă-хими уйрăмлăхĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Кĕмĕл, хими палли Ag, - шурă метал, çемçе те туптанакан. Кĕмĕлĕн çутă хирĕç хевтелĕхĕ 94%, шăрату температури — 964,5 Цельси градусĕ. Тачăлăхĕ — 10,5 г/см^3. Тап-таса кĕмĕле техникăра тата капăрлатакан ӳнерлĕхре çĕмçе пирки усă курмаççĕ. Савăт-сапа тата ювелир япалисене тунă чух халĕ кĕмĕлĕн пăхăрпа хутăш шăранăвĕ. Кĕмĕле хачăпа тата пăчкăпа касса ăсталама çăмăл, гравир тума ансат, тăсăлавлăхĕ çав тери мăнаç: металăн пĕр грамне 2 çухрăма туртса тăсма пулать. Кĕмĕл лаптакне 0.25 мм çинçелĕхчен туптанать. [2][3]
Изотопĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Усă курни[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Хаклă металл вырăнĕнче ювелир ĕçĕнче усă курни
- Вак укçа çапма усă курни (уйрăмах ĕлĕк)
- Кĕмĕл галогенечĕсене тата кĕмĕл нитратне хăватлă çутă сисĕнлĕхне пула фотографире усă курни.
- Пысăк электрохăвăртлăхне тата çирĕп йӳçĕклĕх хирĕçлĕхне пула усă курни:
Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- ^ Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) . — Советская энциклопедия. — Т. 4. — 20 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8
- ^ Г. Федотов, "Звонкая песнь метала" 1990, тиражĕ: 100 000}}
- ^ Кӗмӗл мӗн вӑл
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Кĕмĕл, Webelements çинче
- Мĕншĕн кĕмĕл япаласем тĕксĕмленеççĕ
- Кĕмĕл Хими элеменчĕсен халăх вулавăшĕнче
- Металл. Статьясем. Кĕмĕлен 75 ĕмĕрĕсем
- Энциклопеди Кругосвет
- Кĕмĕлĕн термодинамикă пахалăхĕсем (Mathcad Calculation Server)
- Муречина. Кĕмĕл савăт-сапа. "Çĕнĕ Геродотăн Помпеи. Утăм хыç утăм".