Контент патне куҫ

Егоров Василий Георгиевич

Каҫӑсем хуш
«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Егоров хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.
Егоров Василий Георгиевич
Егоров Василий Георгиевич
Çуралнă вăхăт: 1880, кăрлач, 30
Çуралнă вырăн: Энтри Пасар ялĕ, Шупашкар уесĕ, Хусан кĕперни, Раççей империйĕ (халĕ Чăваш Енри Куславкка районне кĕрет)
Вилнĕ вăхăт: 1974, кăрлач, 25
Вилнĕ вырăн: Шупашкар, Чăваш Ен, РСФСР, СССР
Ăслăх сфери: тюркологи, лингвистика, чăваш чĕлхин пĕлĕвĕ, вырăс чĕлхин пĕлĕвĕ
Альма-матер: Санкт-Петербург университечĕ
Ăслăх ертӳçи: И.А. Бодуэн де Куртене, А.А Шахматов, Л.В. Щерба
Паллă вĕренекенсем: И.А.Андреев
Паллă: "Хисеп палли" орденĕ.

Егоров Василий Георгиевич (1880-мĕш çулхи кăрлачăн 30-мĕшĕнче Шупашкар уесĕнчи, халĕ Чăваш Енĕн Куславкка районĕ, Энтри Пасар ялĕнче çуралнă; 1974-мĕш çулхи кăрлачăн 25-мĕшĕнче Шупашкарта вилнĕ), — чăваш чĕлхин тĕпчевçи, тюрколог, филологи ăслăлăхĕсен докторĕ (1951), профессор. Вăл — Н.И.Ашмарин вилнĕ хыççăн (1933), 40 çул хушши, чăваш чĕлхе пĕлĕвне (ăслава) çулпуç пек ертсе пыраканĕ[1].

Чăваш Енĕн ăслăлăхсен тава тивĕçлĕ ĕçченĕ ятне тивĕçлĕ пулнă (1954).

Пурнăçĕ

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Василий Георгиевич Егоров 1880-мĕш çулхи кăрлачăн 30-мĕшĕнче Шупашкар уесĕнчи, халĕ Чăваш Енĕн Куславкка районĕ, Энтри Пасар ялĕнче çуралнă; унтах ÿссе çитĕннĕ.

В.Г.Егоров çакнашкал вĕренÿ йĕркелĕмĕсенче вĕреннĕ

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Санкт-Петербургри университет XX ĕмĕр пуçламăшенче

Малаллахи пурнăçĕ

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Пурнăç тăршшĕнчи ĕç вырăнĕсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • 1908-1910-мĕш çулсенче Раçççейри Палестина пĕрлĕхĕ янипе Сирири Хомс хулинчи вырăс-араб шкулĕсене ертсе пынă;
  • Елабуга хулинче вĕрентнĕ: херарăмсен Стахеев вĕрентĕшĕнче ĕçленĕ (1910-1912);
  • 1916-1917-мĕш çулсенче Елабугăри реаллĕ вĕрентĕшре ĕçленĕ.
  • Златоуст хулинче халăх вĕрентĕшĕсен инспекторĕ (1917-1918)
  • Омскри халăх вĕрентĕвĕн уйрăмĕнче инструктор.
  • Чăваш рабфакне никĕслекенĕ тата унта ĕçлекенĕ (1921-1923)
  • Хусанти чăваш педагогика техникумĕнче ĕçлени (1923-...), унпа пĕрлех — Хусанти Хевелтухăç педагогика институтĕнче тата Тутар коммунистла университетенче (1925-....)
  • 1933-1944-мĕш çулсенче — Хусанти тата Шупашкарти педагогика институчĕсенче вырăс, кивĕ славян, чăваш чĕлхисене, пĕтĕмĕшле чĕлхе пĕлĕвне, вырăс чĕлхин историне вĕрентнĕ.
  • 1944-1948 — ЧНИИЯЛИре чĕлхе пĕлĕвĕн секторне ертсе пынă.
  • 1948-1956 — Чăваш педагогика институтĕнчи чăваш чĕлхипе литературин кафедринче тăрăшни.
  • 1967-1969-мĕш çулсенче халь çеç йĕркеленĕ Чăвааш патшалăх университетĕнче.

Ăслăлăхри ĕçĕ-хĕлĕ

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Чăннипе каласан, В.Г. Егоров чăваш чĕлхе пĕлĕвĕнче Н.И.Ашмаринпа тан улăп пулса тăрать. Р.Г. Ахметьянов хаклавĕ[1]:

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)  
C 30-х годов активизируется научно-исследовательская деятельность В.Г.Егорова, который в основном поддерживал и развивал концепцию Н.И. Ашмарина. Возглавляя в течение последующих сорока лет чувашское языкознание, он дал направление целой плеяде чувашских историков и языковедов, неуклонно поддерживающих булгарскую теорию происхождения чувашского языка.

<Куçару: 30-мĕш çулсенчен пуçласа В.Г.Егоровăн ăслав-тĕпчев ĕçĕ вăйлăланма пуçлать. Вăл, тĕпрен илсен, Н.И.Ашмаринăн концепцине тытса пырса малалла аталантарнă. Малаллахи хĕрĕх çул хушшинче чăваш чĕлхе пĕлĕвне ертсе пынă май, чăваш чĕлхин пăлхар теорине пăрăнми тĕпре куракан чăваш историкĕсемпе чĕлхеçисен плеядине çул кăтартса пынă.>

Ахалтьтен мар ĕнтĕ ăна хăшпĕр çынсем (И.А.Андреев[3], Е.Арланова[4]) чăваш чĕлхе пĕлĕвĕн патриархĕ тенĕ.

Тĕп ĕçĕсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Уйрăм статьясем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • «Согласование числительных с существительными в великорусских юридических памятниках 15–17 веков». // Филологические записки. Воронеж, 1916. Вып. II–III. С. 189–236; Вып. IV–V. С. 474–523.
  • Закон гармонии гласных в чувашском языке // Научно–педагогисеский сборник Восточно–педагогического института. Казань, 1928. Вып. IV. С. 33–63.
  • Чувашские словари XVIII века // Записки / НИИ яз., лит. и истории при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1949. Вып. 2. С. 111–142.
  • Вопросы языковой культуры в Чувашии // Социалист. строительство ЧАССР. 1935. № 2–3. С. 98–114.
  • Чувашский язык и чувашское языкознание // Записки / НИИ яз., лит. и истории при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1950. Вып. 5. С. 65–89.
  • Этногенез чувашей по данным языка // Совет. этнография. 1950. № 3. С. 78–92.
  • Первая печатная грамматика чувашского языка 1769 г. // Тюрколог. сборник. М.; Л., 1951. Вып. I. С. 85–92.
  • К истории культурных связей между народами Советского Союза и Арабского Востока // Вопросы чувашского языка, литературы и искусства: Сб. ст. / НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1960. С. 175–203.
  • К вопросу о происхождении чуваш и их языка // Записки / НИИ яз., лит. и истории при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1953. Вып. 7. С. 64–91.
  • Против извращений Н.Я. Марра в области изучения чувашского языка // Записки / НИИ. яз., лит. и истории при Совете Министров чуваш. АССР. Чебоксары, 1953. Вып. 8. С. 63–80.
  • Словарный состав современного чувашского литературного языка // Записки / НИИ. яз., лит. и истории при Совете Министров чуваш. АССР. Чебоксары, 1953. Вып. 8. С. 81–148.
  • Словосложение и его значение в истории языка // Ученые записки / ЧГПИ. Чебоксары, 1953. Вып. I. С. 7–58.
  • Значение Казанского государственного университета имени В.И.Ульянова–Ленина в деле изучения и научной разработки чувашского языка // Ученые записки / НИИ яз., лит. и истории при Совете Министров чуваш. АССР. Чебоксары, 1956. Вып. XIV. С. 258–267.

Кĕнекесем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • Егоров, Василий Георгиевич. Первая печатная грамматика чувашского языка 1769 г.: (К 180-летию со дня выхода) / В. Г. Егоров. - б. м.: 1949. - 8 с.
  • Синтаксис русского языка: Для VI–VII кл. чуваш. шк. 1–е изд. Чебоксары, 1933.
  • Грамматика русского языка. Ч.2 . Синтаксис: Для 6–7 кл. чуваш. сред. шк. / В.Г. Eгоров, А. Антонов. Чебоксары, 1935. 120 с.
  • Учебник русского языка. Ч. I. Морфология: Для 5–6 кл. чуваш. шк. Чебоксары, 1938–1941.
  • Егоров, Василий Георгиевич. Н. И. Ашмарин как исследователь чувашского языка [Текст] : к 75-летию со дня рождения / В. Г. Егоров. - Чебоксары, 1948. - 43 с.
  • Егоров В. Г. Современный чувашский литературный язык в сравнительно - историческом освещении [Текст] : Автореф. дис. на соиск. учен. степ. д-ра филолог. наук / В. Г. Егоров. - Чебоксары, 1949. - 29 с.
  • Егоров, Василий Георгиевич. Библиографический указатель литературы по чувашскому языку [Текст] / В. Г. Егоров. - Чебоксары, 1931. - 75 с.
  • Егоров, Василий Георгиевич. Введение в изучении чувашского языка [Текст] / В. Г. Егоров. - М., 1930. - 198 с.
  • Егоров, Василий Георгиевич. Современный чувашский литературный язык в сравнительно-историческом освещении. Ч. 1 [Текст] / Науч.-исслед. ин-т языка, литературы и истории при Совете Министров Чуваш. АССР. - Чебоксары : Чувашгосиздат, 1954. - 240 с.; 23 см.
  • Егоров В.Г. Современный чувашский литературный язык в сравнительно-историческом освещении. Ч.: 1971;

Сăмахсарсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • Егоров В.Г. Чӑвашла–вырӑсла словарь / Ред. С.Ф. Фомин. Шупашкар: Чӑвашиздат, 1935. 734 c.
  • Русско–чувашский словарь: Для нач. шк. / Под ред. В.Г. Eгорова. Чебоксары: Чуваш. гос. изд–во, 1948. 122 c.
  • Чӑвашла-вырӑсла словарь / В. Г. Егоров пухса хатӗрл. ; , И. П. Павлов. - 2-мӗш изд. - Шупашкар : Чӑваш АССР гос-во изд-ви, 1954. - 320 с.
  • Егоров В.Г. Руско-чувашский словарь/ Под ред. И.А. Андреева., Чебоксары, 1960, 497 с.
  • Егоров В.Г. Руско-чувашский словарь/ Под ред. А.E. Горшкова. 2–е изд., испр. и доп. 1972. 496 c.
  • Этимологический словарь чувашского языка / Под ред. В.И. Котлеева. Чебоксары: Чуваш. кн. изд–во, 1964. 355 c.

Килйыш пурнăçĕ

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вуламалли

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Чăвашла

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • Абрамов, А. Чĕлхе улăпне асăнса / А. Абрамов // Хыпар. – 2005. – 5 нарăс.
  • Андреев, И. А. В. Г. Егоров профессорăн пурнăçĕпе тĕпчевĕсем / И. А. Андреев // Тăван Атăл. – 1960. – Кн. 3. – С. 93-97.
  • Егоров Василий Георгиевич // Чăваш чĕлхи тĕпчевçисем : биобиблиогр. указ. – Шупашкар, 2006. – С. 81-88.
  • Eгоров, Н. И. Манăçми вĕрентекенĕмĕр / Н. И. Eгоров // Халăх шкулĕ = Народная школа. – 2000. – № 4. – С. 101-106.
  • Канюкова, А. Чăваш чĕлхин тĕпчевçи / А. Канюкова // Ялав. – 1955. – № 2. – С. 28.
  • Петров, К. Чăваш халăх учителĕ / К. Петров // Ялав. – 1980. – № 2. – С. 30.
  • Сергеев, В. Паллă ученăй – педагог / В. Сергеев // Тăван Атăл. – 1980. – № 2. – С. 77-79.
  • Тĕпчевçĕ : В. Г. Eгоров çуралнăранпа 110 çул çитрĕ : [ст.] // Тăван Атăл. – 1990. – № 2. – С. 66
  • Чӑваш чӗлхин тӗпчевҫи : [чӑваш чӗлхин тӗпчевҫи Василий Георгиевич Егоров ҫинчен] // Хыпар. – 2013. – 30 пуш. – С. 4. – (Ыйту-хурав / кӑларӑма В. Багадерова хатӗрленӗ).
  • Чернов, М. Чаплă ученăй, паллă педагог / М. Чернов // Коммунизм ялавĕ. – 1990. – 1 апр.
  • Хусанкай, П. Пултару : [сăвă] / П. Хусанкай // Ялав. – 1997. – № 1-2. – С. 14.

Ытти чĕлхесемпе

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • Филологический сборник (Посвящается 85-летию проф. В.Г. Егорова) // Уч. зап. ЧНИИ. Вып. 28. Ч., 1965;
  • Левит­ская Л.С. Василий Георгиевич Егоров // Совет­ская тюркология. 1970. №2;
  • Чувашский язык : из тьмы веков в будущее : материалы конф., посвящ. 120-летию со дня рождения В. Г. Егорова : сб. тез. / сост. А. П. Хузангай. – Чебоксары : ЧГИГН, 2000. – 72 с.
  • Актуальные вопросы чувашского языкознания : тез. докл. и сообщ. на науч. сес., посвящ. 100-летию со дня рождения В. Г. Егорова. – Чебоксары : Изд-во Чуваш. гос. ун-та, 1980. – 36 с.
  • Александров, Г. А. Егоров Василий Георгиевич // Александров, Г. А. Чуваши в дореволюционных учебных заведениях / Г. А. Александров, Ю. П. Смирнов. – Чебоксары, 1994. – С. 13-14.
  • Андреев, И. А. Подвижник науки и просвещения / И. А. Андреев // Халăх шкулĕ = Народная школа. – 2005. – № 1. – С. 89-91.
  • Андреев, И. А. Профессор В. Г. Егоров / И. А. Андреев // Ученые записки / ЧНИИ при Совете Министров Чувашской АССР. – 1961. – Вып. 21. – С. 371-379.
  • Егоров Василий Георгиевич // Ученые и сотрудники Чувашского государственного института гуманитарных наук : 1930–2005. – Чебоксары, 2005. – С. 53.
  • Егоров Василий Георгиевич // Ученые Чувашского государственного педагогического университета им. И. Я. Яковлева. – Чебоксары, 2005. – С. 102.
  • Егоров Василий Георгиевич // Ученые Чувашского государственного педагогического университета им. И. Я. Яковлева. – Чебоксары, 2010. – С. 126.
  • Марков, О. Был очень добрым, но требовательным / О. Марков // Чăваш ен. – 1998. – 16-23 мая (№ 19). – С. 7.
  • Старейший чувашский ученый // Ученые записки / НИИ при Совете Министров Чуваш. АССР. – Чебоксары, 1965. – Вып. 28. – С. 5-11.
  • Федотов, М. Р. В. Г. Егоров // Федотов, М. Р. Исследователи чувашского языка / М. Р. Федотов. – Чебоксары, 1987. – С. 66-72.
  • Федотов, М. Р. С обостренным чувством личности / М. Р. Федотов // Совет. Чувашия. – 1995. – 15 февр.
  • Федотов, М. Р. Сумел сберечь себя ради науки / М. Р. Федотов // Совет. Чувашия. – 1995. – 14 сент.
  • Хузангай, А. П. Василий Георгиевич Егоров: 1880-1974. «Пусть мудрец стережет свою мысль...» / А. П. Хузангай // Ученые. – Чебоксары, 2006. – С. 145-154. – (Б-ка Президента Чуваш. Респ. ; т. 4).
  • Хузангай, А. П. Егоров Василий Георгиевич / А. П. Хузангай // Краткая чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2001. – С. 155-156.
  • Хузангай, А. П. Егоров Василий Георгиевич / А. П. Хузангай // Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2006. – Т. 1 : А-Е. – С. 554.

Асăрхавсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  1. ^ 1 тата 2 Ахметьянов Р.Г.Ахметьянов. Сравнительное исследование татарского и чувашского языков. М., "Наука", 1978. — С.8.
  2. ^ Егоров Василий Георгиевич 30.01.1880—25.01.1974 2019 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 9-мӗшӗнче архивланӑ. — Шупашкарти илемлĕх музейĕн сайчĕ.
  3. ^ Андреев И. Патриарх чувашского языкознания / И. Андреев // Совет. Чувашия. 1970. 11 февр.
  4. ^ Арланова, Е. Патриарх чувашского языкознания / Е. Арланова // Знамя (Козлов. р-н). – 2010. – 10 февр. – С. 3. (Хаçатăн вырăсла дубляжĕ. Чăвашлинче çак статья пуррипе çукки паллă мар.)

Каçăсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Егоров_Василий_Георгиевич&oldid=793843»