Хусан — Википеди

Хусан

Хула гербĕ
Патшалăх:	Раççей
Регион:	Тутарстан
Никĕсленĕ:	1005
Хула, çултан:	1708
Халăх йышĕ, пин çын:	1099,4 (2001)
Хула лаптăкĕ:	км²
Геогр. анлăхĕ:	54° 52'
Геогр. вăрăмлăхĕ:	49° 14'

Хусан (выр. Казань, тут. Qazan, Казан) — Атăл тăрăхĕнче вырнаçнă хула, Тутарстанăн тĕп хули. Археологсем тĕпчесе пĕлнĕ тăрăх хулана 1005 çулта хывнă, вырăссен летописĕсем тăрăх 1177 çултан асăрханаççĕ.

Хула пуçлăхĕ - Ильсур Метшин (тут. Илсур Рәис улы Метшин). Мускавран 750 çухрăмра вырнаçнă. Халăх йышĕ 1,1 млн. çынпа (2002) танлашать.

Хула районĕсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Транспорт

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Хулара халĕ 118 автобус маршучĕ. Вĕсен пĕтĕмĕшле тăршшĕ 1600 çухрăнпа танлашать. Троллейбуссен пĕтĕмĕшле тăрршĕ — 322,3 çухрăм. Хула Атăл юханшыв хĕрринче ларать. Порт пур.

Истори

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕплĕнрех Хусан историйĕ статьяра вулăр.

1805, нарăс, 14 — Хусан университетне уçнă.
1888, чӳк, 27 — Хусанта хула телефон станцине уçнă.
1917, чӳк, 8 — Хусанта Совет влаçне йĕркеленĕ.
1926, кĕркунне — Хулара пĕрремĕш автобус маршучĕ уçăлнă. Вăл кивĕ дамбăпа Восстани слободине пĕрлаштернĕ.
1948 — Хусанта троллейбуссем çӳреме тытăннă.

Хулапа çыхăннă паллă çынсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаляпин Фёдор Иванович, — паллă вырăс опера юрăçи.
Дряблов Иван Фёдорович, — 1728 çулхи авăн уйăхĕн 15-мĕшĕнче çуралнă.

Асăрхавсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каçăсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«Сувар» 2009 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗнче архивланӑ. — чăвашла хыпарсем, Хусантан тата ытти Тутарстанăн хулисенчен.
Официальный портал мэрии Казани 2024 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.
Архитектура Казани. çăлкуçран архивланă 11 Нарӑс уйӑхӗн 2009.
Город Казань на старинных фотографиях
Тысячелетие Казани
Моя Казань. История города и фотографии
Виртуальный тур по Казани. 3D панорамы Казани
Латиница в татарском языке
Книги Казани, о Казани и Казанском крае

Раççейри миллионлă хула агломерацисем
	Мускав • Санкт-Петербург • Самар—Тольятти • Екатеринбург • Чулхула • Ростов-Тан-çинчи • Çĕн Çĕпĕр • Волгоград • Хусан • Челепи • Омск • Сарăту • Пермь • Ĕпхӳ • Красноярск • Новокузнецк • Краснодар • Иркутск• Чаллă • Тулă • Владивосток • Воронеж • (Ижевск) • (Ярославль) • (Брянск)

п • с • т

Раççейĕн пысăк хулисем

1. Мускав • 2. Санкт-Петербург • 3. Çĕн Çĕпĕр • 4. Екатеринбург • 5. Чулхула • 6. Хусан • 7. Самар • 8. Омск • 9. Челепи • 10. Ростов-Тан-çинчи • 11. Ĕпхӳ • 12. Перĕм • 13. Волгоград • 14. Красноярск • 15. Воронеж • 16. Сарăту • 17. Тольятти • 18. Краснодар • 19. Ижевск • 20. Ярославль • 21. Чĕмпĕр • 22. Барнаул • 23. Иркутск • 24. Хабаровск • 25. Тĕмен • 26. Владивосток • 27. Новокузнецк • 28. Ăренпур • 29. Кемĕр • 30. Чаллă • 31. Киан • 32. Томск • 33. Пенза • 34. Аçтăрхан • 35. Липецк • 36. Тулă • 37. Махачкала • 38. Киров • 39. Шупашкар • 40. Калининград • 41. Курск • 42. Магнитогорск • 43. Тĕвер • 44. Брянск • 45. Иваново • 46. Улан-Удэ • 47. Анат Тагил • 48. Ставропăль • 49. Белгород • 50. Архангельск

Шаблон:Тутарстан хулисем Шаблон:Атăл çинчи хуласем

п • с • т

М7 «Волга» автомобиль магистралĕ çинчи пурăнан вырăнсем (Мускавран Ĕпхӳне çити)

E 22

Мускав (0—16)¹

Мускав облаçĕ : Реутов (16) • Балашиха (16—30) • Старая Купавна (36—37) • Обухово (42—44) • Ногинск (50—60)

Улатимĕр облаçĕ: Покров (103) • Петушки (121) • Лакинск (150) • Улатимĕр (180—192) • Вязники (291) • Гороховец (330)

Чулхула облаçĕ: • Дзержинск (384, 402) • Чулхула (414) • Кстово (440) • Лысково (502)

Чăваш Ен: Шупашкар (651) • Кӳгеç (660) • Çĕрпӳ (683)

Тутарстан: Хусан (820) • Алапӳ • Чаллă (1055) • Мензелинск

Пушкăртстан: Верхнеяркеево (1193) • Дюртюли • Кушнаренково • Ĕпхӳ (1342)

çав. пекех: М-5 «Урал»

¹ Хытаркăчсенчи хисеп Мускав центрĕнчен миçе км кăтартать: Чулхула облаçне çити — топографи карттисемпе, малалла — GPS-карттипе.

М7

Раççейри миллионер-хуласем
	Мускав • Санкт-Петербург • Çĕн Çĕпĕр • Екатеринбург • Чулхула • Хусан • Самар • Омск • Челепи • Ростов-Тан-çинчи • Ĕпхӳ • Волгоград

Шаблон:Р239 автоçул

п • с • т

Ĕçри хастарлăх хулисем

Алдан • Аçтăрхан • Барнаул • Бологое • Боровичи • Улатимĕр • Вологда • Воркута • Воткинск • Горловка • Дзержинск • Екатеринбург • Златоуст • Иваново • Ижевск • Иркутск • Хусан • Каменск-Уральский • Каспийск • Кемĕр • Киров • Коломна • Комсомольск-на-Амуре • Кострома • Красноярск • Луганск • Лысьва • Магадан • Магнитогорск • Мончегорск • Находка • Чулхула • Нижний Тагил • Новокузнецк • Новомосковск • Çĕн Çĕпĕр • Норильск • Омск • Орск • Оха • Пенза • Перĕм • Подольск • Прокопьевск • Рубцовск • Рыбинск • Рязань • Самар • Сарăту • Северодвинск • Ступино • Сызрань • Томск • Тĕмен • Улан-Удэ • Чĕмпĕр • Ĕпхӳ • Ханты-Мансийск • Шупашкар • Челепи • Чита • Якутск • Ярославль

Тутарстан
	Тĕп хула : Хусан Хуласем: Агрыз • Азнаккай • Алапӳ • Анат Кама • Арча • Ешĕл Васан • Зей • Лайăш • Лениногорск • Маматăш • Менделеевск • Мензеле • Нурлат • Павлă • Пăва • Пăлхар • Пĕкĕлме • Çыранçи Чаллă • Теччĕ • Чистай • Элмет • Муниципаллă-территориллĕ пайланăвĕ: Районсем : Агрыз районĕ • Азнаккай районĕ • Аксу районĕ • Актанăш районĕ • Алапӳ районĕ • Алексеевски районĕ • Анат Кама районĕ • Аппас районĕ • Арча районĕ • Балык Бестесĕ районĕ • Биектау районĕ • Ешĕл Васан районĕ • Зей районĕ • Чулман Атăл Вăрри районĕ • Кукмара районĕ • Лайăш районĕ • Лениногорск районĕ • Маматăш районĕ • Менделеев районĕ • Мензеле районĕ • Мĕслим районĕ • Нурлат районĕ • Павлă районĕ • Палтач районĕ • Пăва районĕ • Пĕкĕлме районĕ • Питреч районĕ • Саба районĕ • Сарман районĕ • Сăпас районĕ • Çарăмсан районĕ • Çĕнĕ Шешмĕ районĕ • Çĕпрел районĕ • Теччĕ районĕ • Тукай районĕ • Тури Услон районĕ • Тĕлечĕ районĕ • Хайпăç районĕ • Чистай районĕ • Элкел районĕ • Элмет районĕ • Этне районĕ • Ютазы районĕ • Статьясем: Географи \| Гербĕ \| Гимнĕ \| Историйĕ \| Халăхĕ \| Администрациллĕ-территориллĕ пайланăвĕ \| Ялавĕ

Ку Тутарстан географипе вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.