Улатимĕр-Суздаль кнеçлĕхĕ

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Улатимĕрти Успени соборне 1158—1160 çулсенче тунă. XII ĕмĕр—XV ĕмĕрсенче Çурçĕр-Тухăç Руçĕн тĕп соборĕ шутланнă
Турă амăшне Çурçĕр-Тухăç Руçе сыхлакан таса çын тесе чыслассине Андрей Боголюбский кнеç пуçарса янă, çак турăша нумай чиркӳсенче тата хăйĕн керменĕнче вырнаçтарнă
Раççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ Раççей кун-çулĕ

Авалхи славянсемруссем IX ĕмĕр
Киев Руçĕ 862—1242
Вырăс кнеçлĕхĕсем XII—XVI:
• Новгород республики 1136—1478
• Улатимĕр кнеçлĕхĕ 1157—1363
• Литва, Вырăс, Жемойта тата урăххисем 1236—1569
Мускав кнеçлĕхĕ 1263—1478
Вырăс патшалăхĕ 1478—1721
Раҫҫей империйӗ 1721—1917
 Раççей республики 1917
• Совет Раççейĕ 1917—1922
• Альтернативлă йĕркелӳсем 1917—1924
Совет Союзĕ 1922—1991
Раççей Федерацийĕ 1991 çултанпа


Ертӳçисем | Хронологи | Экспанси
Пĕрлешĕвĕ: XIV—XVI ĕмĕрсем | 1922
Аркану: XII ĕмĕр | 1917 | 1991

Проект | Портал | Категори

Вырăс кнеçлĕхĕсем 1237 çулта

Термин варианчĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«Çурçĕр-Хĕвелтухăç Руçĕ» ятсăр пуçне литературăра синоним-терминсемпе усă кураççĕ: IX—XI ĕмĕрсен тапхăрне Росто́в çĕрĕ, XI — XII ĕмĕр вар. Ростов-Су́здаль кнеçлĕхĕ, XII ĕмĕр вар. — XIII ĕмĕр вар. Улатимĕр-Су́здаль кнеçлĕхĕ, XIII ĕмĕр вар.— Улатимĕр Асла кнеçлĕхĕ. Çалкуçсенче çак ятсем пур: Су́здаль çĕрĕ, Вăрман лешьен çĕрĕ, (кейӳ çĕрĕсенчен вăрман урлă урлă); новгород çырăвĕсенче — низовская çĕрĕ.

Çурçĕр-Тухăç Руçĕ — хальхи историографире йышăннă терминпа[1]Атăл Клязьма хушшинчи IX—XV ĕмĕрсенче пулас Раççей патшалăхĕн никĕс хывакан вырăс кнеçлĕхĕсен ушкăнне палăртма уса курнă. Тĕрĕссипе вăл — Аслă Улатимĕр кнеçлĕх территорийĕ. Анлăрах ăнлавпа, Кăнтăр-Хĕвеланăç Руçĕпе Литва, çаплах ăна пăхăнса тăнă Кисан, Муром, Смулен кнеçлĕх тата Тури кнеçлĕхсен пайĕсен çĕрĕсем кĕнĕ.

Малтанхи тапхăр[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Новгород Руçĕ

I пинçуллăхăн вĕçĕнче кунта меря тата весь финн-укăр йăхĕсем вырнаçнă пулнă.

Кейӳ тапхăрĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Кейӳ Руçĕ

991 çулта Ростов епархине— Руçре ваттисенчен пĕрине — туса хунă. X—XI ĕмĕрсен чиккинче пĕрремĕш ростов кнеçĕн Улатимĕрĕн ывăлĕ — Ярослав Мудрый —пулнă.

Улатимĕр тапхăрĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Мускав тапхăрĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]


Кнеçĕсен ят-йышĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çавăн пекех пăхăр[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Вăтам ĕмĕрсенчи Руç территорине «Çурçĕр-Хĕвеланăç (Новгород тата Псков), «Çурçĕр-Хĕвелтухăç тата «Кăнтăр-Хĕвеланăç (Кăнтăр)» пайланă. Пĕрремĕш тата юлашки терминсемпе сайра усă кураççĕ (юлашкин пĕлтерĕшĕ чиккисене тĕплĕн кăтартман) пулсан, «Çурçĕр-Хĕвелтухăç Руçĕ» хăйĕн регионĕшĕн тĕплĕ шутланать. В. А. Кучкин ăна çапла ăнлантарса парать:

    Хотя термин «(древне) русский Северо-Восток» и тождественный ему термин «Северо-Восточная Русь» употребляются в литературе по истории нашей страны уже много десятков лет, географически они до сих пор точно не определены. Обычно под Северо-Восточной Русью понимают территорию Волго-Окского междуречья. Такое понимание правильно для древнейшего периода, но тогда к этому району не прилагалось понятие «Русь». Последнее вошло в употребление только после монголо-татарского завоевания. См.: Шахматов А. А. Разыскания о древнейших русских летописных сводах. — ЛЗАК. СПб., 1908, вып.20, с.328-329. А к тому времени государственная территория здесь вышла далеко за пределы Волго-Окского междуречья. Следовательно, под термином «Северо-Восточная Русь» в разные периоды должны пониматься различные, хотя и частично совпадающие по территории, географические регионы. Характерной чертой этих регионов была их принадлежность одной определенной династии древнерусских князей, именно Юрию Долгорукому и его потомкам. Поэтому под «Северо-Восточной Русью» следует понимать ту конкретную сравнительно компактную территорию с центром в Волго-Окском междуречье, которой владели в определенные хронологические периоды Юрий Долгорукий или его потомство.

    Шаблон:Кĕнеке:Кучкин В.А.: Формирование государственной территории Северо-Восточной Руси в X — XIV вв.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]