Хĕвеланăç Африка патшалăхĕсен экономика пĕрлешĕвĕ

ЭКОВАС
	ЭКОВАС
	ЭКОВАС хутшăнаканĕсем
Пайташлăх:	12 патшалăх (де-юре) 11 патшалăх (де-факто)
Штаб-хваттер:	Абуджа
Йĕркеленӳ тĕсĕ:	Геополитика пĕрлешĕвĕ
Официаллă чĕлхесем:	Акăлчанла; Нимĕçле; Хрансла
Ертӳçсем
Ертӳç (председатель)	Бола Тинубу
Комисси президенчĕ	Омар Алиу Туре
Никĕсленĕ
Никĕсленĕ	28 çу 1975 çул
www.ecowas.int

Хĕвеланăç Африка патшалăхĕсен экономика пĕрлешĕвĕ (ЭКОВАС) (фр. Communauté Économique des États de l'Afrique de l'Ouest (CEDEAO); акăл. Economic Community of West African States (ECOWAS)) — Хĕвеланăç Африкан регионлă çĕршывсен пĕрлешĕвĕ. ECOMOG — блокăн уйрăмлă коллективлĕ хĕç-пăшăлĕсем.

ЭКОВАС штаб-хваттерĕ Абуджара (Нигери) вырнаçнă.

Çĕршывсем-хутшăнакансем

ЭКОВАС йышне 12 патшалăх кĕрет:

Бенин Бенин,

Гамби Гамби,
Гана Гана,
Гвиней Гвиней (2021 çулхи авăн уйăхĕн 8-мĕшĕнче пайташлăхран тăнă, çавăнпа Гвинейре çар пăтăрмахĕ(выр.)чăв. пулнă),
Гвиней-Бисау Гвиней-Бисау,
Кот-д'Ивуар Кот-д'Ивуар,
Кабо-Верде Кабо-Верде,
Либери Либери,
Нигери Нигери,
Сенегал Сенегал,
Сьерра-Леоне Сьерра-Леоне,
Того Того

2002 çулччен Мавритани те ЭКОВАС хутшăнаканĕ пулнă, 2017 çултан вăл ассоциациллĕ хутшăнакан.

2024 çулхи кăрлачăн 28-мĕшĕнче пĕрлешӳрен малалла патшалăхсем тухнă^[1]:

Буркина-Фасо Буркина-Фасо (2022 çулхи кăрлачăн 28-мĕшĕнче пайташлăх чарăнса тăнă, мĕншĕн тесен çар пăтăрмахĕ(выр.)чăв.),
Мали Мали (2021 çулхи авăн уйăхĕн 30-мĕшĕнче пайташлăх чарăнса тăнă, мĕншĕн тесен çар пăтăрмахĕ(выр.)чăв.),
Нигер Нигер (2023 çулхи утă уйăхĕн 26-мĕшĕнче пайташлăх чарăнса тăнă, мĕншĕн тесен çар пăтăрмахĕ(выр.)чăв.),

Йĕркеленӳ историйĕ

1975 çулхи авăн уйăхĕн 28-мĕшĕнче Хĕвеланăç Африка патшалăхĕсен экономика пĕрлешĕвне туса хунă, хăçан Хĕвеланăç Африкăн 16 патшалăхĕсем Лагос килĕшĕвне йышăннă. Пĕрлешӳри туса хунин тĕллевĕ — регион çĕршывĕсем экономика интеграцин аталанăвĕ. 2000 çулхи раштавăн 31-мĕшĕнче ЭКОВАС-ран Мавритани тухнă^[2]. 2017 çулхи юпа уйăхĕн 27-мĕшĕнчен Мавритани ку ассоциациллĕ хутшăнакан.

2004 çулта Пĕрлешӗвӗн хӳтĕлев министрĕсем, 2010 патĕнчи, ЭКОВАС çапăçма пултаракан тăнăçлă тăвакан контингенте тунине йышăннă, контингента тăтăш хавас вăйĕсем (1,5 пин çын) тата тĕп тăнăç тăвакан бригади (5 пин çын) кĕреççĕ.

Тĕрĕссипе халĕ ирĕклĕ суту-илӳ зони планлеме йĕркеленеççĕ.

Структура Патшалăхăн Пуçлăхĕсен тата правительсвин конференцийĕ — Мăн Тытăм органĕ. Çавăнпа ЭКОВАС-ăн Парламент, Суд, Экобанк, Экономика тата социаллă канашĕ, комиссисем (уту-илӳ, таможлă политика тата ыттисем)

Тĕллевсем

начăрлăхпа кирĕшӳ;
тăнăçлăха тата хăрушсăрлăха пулăшни «ăшă вырăнсенче» (Либери, Гвиней-Бисау), борьба с преступноçпа тата саккунлă çемçе хĕç-пăшăл сарнипе кирĕшӳ, контрабандăпа кирĕшӳ. Çакăншăн мониторинг ушкăнĕ тунă.

Иртнĕ пулни

транспорт тата энергетика инфраструктури йĕркеленни (чукун çул линийĕ, автомагистраль, газопровод туни);
импорт мораторийĕ, экспорт тата çемçе хĕç-пăшăл туни;
туризм чекĕсем туни (укçа), 5, 10, 20, 50 тата 100 номиналпа.

Перспективара

Хĕвеланăç Африка федерацийĕ туни;
Унифицикациленнĕ паспорт (пĕрлешнĕ патшалăх валли);
Пĕрлешнĕ валюта «эко»;
стандартизациленĕ вĕренӳ дипломĕсем;
тинĕс, çĕр çинче тата пулă тытакан инфраструктури.

Атăланушăн тĕп проблемисем:

Çĕршывсем хушшинчи чукун çул çук;
Платеж системи эффективлĕ мар;
Таможня инструкцийĕсем питĕ тĕрлĕ (контрабанда аталанать);
Йывăр хистевесем (сăмахран ШПП-н шайĕ 4 % пĕчĕкрех);
Политика стабиллĕх çукки;
Граждан вăрçисем;
Организацин регионпа право статусӗн уҫӑмсӑрлӑхӗ.

Халĕ, суту-илӳ шайĕ тата объемĕ питĕ пĕчĕк.

ЭКОВАС институчĕсем

Парламент, Комисси, Суд, Аталану Банкĕ, Сывлăх сыхлăхĕн организацийĕ, Коррупцие тата терроризма пулăшни хирĕçӳ ĕç ушкăнĕ, Генераллă аудитор. Кунсăр пуçне, ЭКОВАС структуринне малалла организацисем кĕреççĕ:

Хĕвел Африка валютлă агентстви (WAMA)
Ял хуçалăх тата çимĕç регионлă агентстви (ARAA)
ЭКОВАС электроэнергетикин йĕркеленин регионлă органĕ (ERERA)
Çĕнеллĕ энерги çăлкуçĕ тата энерго-эффективлăх ЭКОВАС центрĕ (ECREEE)
Электроэнерги ылмашĕн Хĕвеланăç Африкăн системи (WAPP)
Хăмăр ЭКОВАС картти
Шыв ресурсĕсен координацин ушкăнĕ (UCRE)
Гендерлĕ аталанăвăн ЭКОВАС центрĕ (CCDG)
Спорт тата çамрăксен аталанăвĕн ЭКОВАС центрĕ (CDJSC)
Хĕвеланăç Африка укçа-кредитлĕ уйрăмĕ (WAMI)
Инфраструктура проекчĕсен хатĕрлесси тата аталану ЭКОВАС ушкăнĕ(PPDU)

Массăллă ĕçсем

Пĕр 4 çулсенче ЭКОВАС вăййисем ирттереççĕ. Татах пĕр хут ЭКОВАС футбол чемпионачĕ пулнă, Илемлĕх конкурсĕсем те ирттереççĕ.

Çавăн пек пăх.

Асăрхавсем

^ Reuters: Буркина-Фасо, Мали и Нигер заявили, что немедленно покидают ЭКОВАС (выр.).
^ History | Economic Community of West African States(ECOWAS) (акăлч.). Тĕрĕсленĕ 14 Пуш уйӑхӗн 2019.

Каçăсем

https://www.leconomistedufaso.bf/2019/02/11/integration-regionale-les-potions-dun-panafricaniste/

[1] Reuters: Буркина-Фасо, Мали и Нигер заявили, что немедленно покидают ЭКОВАС (выр.).

[2] History | Economic Community of West African States(ECOWAS) (акăлч.). Тĕрĕсленĕ 14 Пуш уйӑхӗн 2019.

[1]

[2]