Каллисто (спутник)

style="font-size:larger;"
	Каллисто (спутник)
colspan="2" style="text-align:center; background: #E8AB79;"
Орбита пахалăхĕсем
категори
Уçни
уçакан	Галилео Галилей
уçнă вырăн
уçнă вăхăт	08.01.1610
Орбита пахалăхĕсем
Перигели
Мăн çуртĕнĕл	1 882 700 км
Орбитăллă эксцентриситет	0,0074
Орбитăллă тапхăрĕ
Сидери тапхăрĕ	16,6890184 кун
Орбитăллă хăвăртлăхĕ	8,204 км/ç
Вăтам аномали
Тайăмĕ	0,192° (Лаплас тӳремçин тĕлне)
Хăпаракан çыххин долготти
Перицентрăн аргуменчĕ
Спутниксем
bgcolor="#E8AB79" colspan="2"	Физика пахалăхĕсем
Размер
Экваториаллă радиус
Полярлă радиус
Планета пичĕн лаптăкĕ	7,30Шаблон:Esp км2 (0,143 çĕрĕн)Шаблон:Ref label
Хĕсĕнни
Калăпăшĕ	5,9Шаблон:Esp км3 (0,0541 çĕрĕн)Шаблон:Ref label
Йывăрăшĕ	1,075 938 ± 0.000 137Шаблон:Esp кг (0,018 çĕрĕн)
Вăтам тачăлăхĕ	1,834 4 ± 0,003 4 г/см3
Экватăрти йывăрăшăн вăйĕ	1,235 м/ç2 (0,126 g)Шаблон:Ref label
	Иккĕмĕш космос хăвăртлăхĕ 2,440 км/çШаблон:Ref label
Сидерлĕ çаврăнăвăн тапхăрĕ	синхронлă (Юпитера пĕр енĕпе çăвăрăннă)
Эквтăрти çаврăну йĕрлĕ хăвăртлăхĕ	синхронлă
Çаврăну тĕнĕлĕ эклиптика тайăмĕ	нулевой
Тайăнни
Альбедо	0,22 (геометри)
Планета пичĕн температури
Чи сивĕ	80 ± 5
Вăтам	134 ± 11
Чи вĕри	165 ± 5
атмосферăн йышĕ
Планета питĕнчи пусăмĕ	7,5 пБар

Каллисто (лат. Callisto; грек Καλλιστώ) — Юпитерăн Галилео Галилей уçнă 4 спутниксенчен пĕри, калăппăшĕпе иккĕмĕш спутникĕ. Ятне авалхи грек мифологири Зевсăн еркĕнне — Каллистона асăнса панă. Ят пама Симон Марийсĕннĕ^[1]. Марий ку сĕнĕве Кеплер Иоганн панă тесе каланă^[2]. Галилей Галилео 1610-мĕш çулхи кăрлач уйăхĕнче спутника тата Юпитерăн 3 пысăк спутникĕсемпе пĕрле уçнă(Ио, Европой тата Ганимедом)^[3] Курăнакан çăлтăр виçи - 5,65 (в хирĕç тăнинче)^[4] . Юпитер тавра çăврăнать.

Радиаци фоне сахаллипе тата калăпăшне шута илсе спутник çинче Юпитера санамали станци йĕркелеме сĕнеççĕ^[5]. 2015-мĕш çул тĕлне спутник çинчен нумай информаци «Галилео» аппарат çитернĕ; ытти космос аппарачĕсем — «Пионер-10», «Пионер-11», «Вояджер-1», «Вояджер-2», «Кассини» тата «Çĕнĕ горизонтсем» — спутника ытти объектсем патне вĕçнĕ вăхатра тишкернĕ.

Орбита тата çаврăну[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каллисто (аялта тата сулахай), Юпитер (çӳлте тата сылтăм) тата Европа (Пысăк хĕрлĕ пăнчăран аяларах тата сулахайрах ). «Кассини» аппарат тунă фото

Шалти структури[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каллистăн шалти структурин моделĕ. Пăр хуппи, пулма пултаракан шыв океанĕ татапăрпа чулсенчен таракан тĕшĕ

Каллистон çиелти пăр литосфери 80 - 150 км таран пулма пултарать^[6]^[7]. Ун айĕнче 50—200 км тарăнăш тăварлă океан^[6]^[7]^[8]^[9]. Океанра аммиак е урах антифирз пулсан океанпулаяслăхе ӳсет^[6].

Рельеф[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«Галилео» КА тунă фото, унта кратерланă тӳремсем курăнаççĕ

Хар варринчи куполлă кратер. Ӳкерчĕк çинчи темиçĕ сăнчăр сыпăкĕ — Тиндр кратер формăланнин йерĕсем

Каллисто - Хĕвел системинчи кратерсен йышĕпе малтисен шутĕнче ^[10].

Атмосфера тата ионосфера[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каллисто тавра магнит уйĕ

Кăмрăк оксиченчен таракан питĕ сайра атмосфера пур^[11]. Атмосмера пусăмне 7,5 Шаблон:Esp бар тесе шутлаççĕ.

Çавăн пекех пăхăр[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

^ Simone Mario Guntzenhusano. Mundus Iovialis anno M. DC. IX Detectus Ope Perspicilli Belgici.
^ Satellites of Jupiter. The Galileo Project. çăлкуçран архивланă 4 Нарăс уйăхĕн 2012. Тĕрĕсленĕ 31 Утă уйăхĕн 2007.
^ Galilei, G.; Sidereus Nuncius (March 13, 1610)
^ Classic Satellites of the Solar System. Observatorio ARVAL. çăлкуçран архивланă 4 Нарăс уйăхĕн 2012. Тĕрĕсленĕ 13 Утă уйăхĕн 2007.
^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок HOPE не указан текст
^ ¹^,²^тата³ Spohn, T.; Schubert, G. (2003). «Oceans in the icy Galilean satellites of Jupiter?». Icarus 161 (2): 456–467. DOI:10.1016/S0019-1035(02)00048-9.
^ ¹^тата² Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок Kuskov2005 не указан текст
^ Khurana, K. K.; et al. (1998). «Induced magnetic fields as evidence for subsurface oceans in Europa and Callisto» (PDF). Nature 395 (6704): 777–780. DOI:10.1038/27394. PMID 9796812.
^ Zimmer, C.; Khurana, K. K. (2000). «Subsurface Oceans on Europa and Callisto: Constraints from Galileo Magnetometer Observations» (PDF). Icarus 147 (2): 329–347. DOI:10.1006/icar.2000.6456.
^ Zahnle, K.; Dones, L. (1998). «Cratering Rates on the Galilean Satellites» (PDF). Icarus 136 (2): 202–222. DOI:10.1006/icar.1998.6015. PMID 11878353.
^ Carlson, R. W.; et al. (1999). «A Tenuous Carbon Dioxide Atmosphere on Jupiter's Moon Callisto» (PDF). Science 283 (5403): 820–821. DOI:10.1126/science.283.5403.820. PMID 9933159.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Краткая характеристика Каллисто на сайте НАСА Solar System Exploration
Страничка Каллисто на NinePlanets.org
Страничка Каллисто на Views of the Solar System
база данных кратеров Каллисто от института Луны и Планет
Галерея изображений Каллисто
Видео вращающейся Каллисто от NOAA
Карта Каллисто с названиями деталей поверхности на сайте НАСА: Planetary Photojournal
Карта Каллисто с названиями деталей поверхности на сайте Gazetteer of Planetary Nomenclature
трёхмерные изображения поверхности галилеевых лун, в том числе и Каллисто
(HOPE) (2003) — концептуальное исследование будущего освоения Солнечной системы от НАСА, в котором упоминается и Каллисто

Литература[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Бурба Г. А. Номенклатура деталей рельефа галилеевых спутников Юпитера. — Наука.

[Marius_1614-1] Simone Mario Guntzenhusano. Mundus Iovialis anno M. DC. IX Detectus Ope Perspicilli Belgici.

[Galileo-2] Satellites of Jupiter. The Galileo Project. çăлкуçран архивланă 4 Нарăс уйăхĕн 2012. Тĕрĕсленĕ 31 Утă уйăхĕн 2007.

[Galilei-3] Galilei, G.; Sidereus Nuncius (March 13, 1610)

[4] Classic Satellites of the Solar System. Observatorio ARVAL. çăлкуçран архивланă 4 Нарăс уйăхĕн 2012. Тĕрĕсленĕ 13 Утă уйăхĕн 2007.

[HOPE-5] Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок HOPE не указан текст

[Spohn_2003-6] ¹^,²^тата³ Spohn, T.; Schubert, G. (2003). «Oceans in the icy Galilean satellites of Jupiter?». Icarus 161 (2): 456–467. DOI:10.1016/S0019-1035(02)00048-9.

[Kuskov2005-7] ¹^тата² Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок Kuskov2005 не указан текст

[Khurana_2000-8] Khurana, K. K.; et al. (1998). «Induced magnetic fields as evidence for subsurface oceans in Europa and Callisto» (PDF). Nature 395 (6704): 777–780. DOI:10.1038/27394. PMID 9796812.

[Zimmer_2000-9] Zimmer, C.; Khurana, K. K. (2000). «Subsurface Oceans on Europa and Callisto: Constraints from Galileo Magnetometer Observations» (PDF). Icarus 147 (2): 329–347. DOI:10.1006/icar.2000.6456.

[Zahnle_1998-10] Zahnle, K.; Dones, L. (1998). «Cratering Rates on the Galilean Satellites» (PDF). Icarus 136 (2): 202–222. DOI:10.1006/icar.1998.6015. PMID 11878353.

[Carlson_1999-11] Carlson, R. W.; et al. (1999). «A Tenuous Carbon Dioxide Atmosphere on Jupiter's Moon Callisto» (PDF). Science 283 (5403): 820–821. DOI:10.1126/science.283.5403.820. PMID 9933159.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

п • с • т Хĕвел системи


Хĕвел

Планетăсем: Меркури • Венера • Çĕр • Марс • Юпитер • Сатурн • Уран • Нептун •

карлик планетăсем:Церера • Плутон • Хаумеа • Макемаке • Эрида тата Карлик планетăсен кандидачĕсем Седна • Орк • Квавар • 2007 OR10 • 2007 OR₁₀ • 2002 MS₄

Мăн планета спутникĕсем: Уйăх • Каллисто • Ганимед • Европа • Ио • Титан • Энцелад • Мимас • Япет • Тефия • Диона • Рея • Оберон • Титания • Ариэль • Умбриэль • Миранда • Тритон • Протей • Харон

Спутниксем/ункăсем: Çĕрĕн • Марсăн • Юпитерăн/∅ • Сатурнăн/∅ • Уранăн/∅ • Нептунăн/∅ • Плутонăн • Хаумеа • Эридăн

Кĕçĕн кĕлеткесем: метеороидсем • астероидсем/вĕсен спутникĕсем (çĕр çумне килекен • тĕп тăрăхĕнчи • троянсем • кентаврсем) • транснептун (КТ (плутино • кьюбивано) • РД) • дамоклоидсем • кометăсем (ОО)
Астрономи объекчĕсем • Портал:Астрономи • Проект:Астероидсем