Ио (çулташ)

Ио
	Галилео» 1999-мĕш çулта тунă ӳкерчĕк. Сарă тĕсĕ кӳкĕрт нумай пулнипе çыхăннă
Орбита пахалăхĕсем
категори	спутник
Уçни
уçакан	Галилео Галилей
уçнă вырăн	Падуа университечĕ
уçнă вăхăт	1610, кăрлач, 8
Орбита пахалăхĕсем
Афели
Перигели
Мăн çуртĕнĕл
Орбитăллă эксцентриситет	0,0041
Орбитăллă тапхăрĕ
Сидери тапхăрĕ	1,769 137 786 д
Орбитăллă хăвăртлăхĕ	17,334 км/ç
Вăтам аномали
Тайăмĕ	2,21° (эклиптикăна) 0,05° (Юпитер экваторне)
Хăпаракан çыххин долготти
Перицентрăн аргуменчĕ
Спутниксем
Физика пахалăхĕсем
Размер	3 660,0 × 3 637,4 × 3 630,6 км
Экваториаллă радиус
Полярлă радиус
Планета пичĕн лаптăкĕ	41 910 000 км2
Хĕсĕнни
Калăпăшĕ	2,53·1010 км3
Йывăрăшĕ	8,9319·1022 кг
Вăтам тачăлăхĕ	3,528 г/см3
Экватăрти йывăрăшăн вăйĕ	1,796 м/ç2 (0,183
Иккĕмĕш космос хăвăртлăхĕ	2,558 км/ç
Сидерлĕ çаврăнăвăн тапхăрĕ	синхронлă (Юпитер патне пер енĕпеçавăрăннă)
Эквтăрти çаврăну йĕрлĕ хăвăртлăхĕ	271 км/ç
Çаврăну тĕнĕлĕ эклиптика тайăмĕ	паллă мар
Альбедо	0,63 ± 0,02
Планета пичĕн температури
Чи сивĕ	90 K
Вăтам	110 K
Чи вĕри	130 K
атмосферăн йышĕ
Планета питĕнчи пусăмĕ	питĕ сахал

Ио (ав.гр. Ἰώ) — Хĕвел системинчи спутник Галигей уçнă 4 Юпитер спутникĕнчен Юпитера чи çывăххи. Галилео Галилей уçнă. Курăнакан çăлтăр виçи - 5,02 (хирĕç тăни)^[4]. Ятне мифологири Герăн Ио ятлă апăсне тата Зевсăн савнине асăнса панă.

Ку спутник Хĕвел системинче геологи енчен чи хастарри, ун çинче 400 ытла ĕçлекен вулкан ^[5]^[6]. Хăшпĕр вулканĕсем кӳкĕртпе кӳкĕрт оксидне 500 км ытла çӳлелле ывăтаççĕ. Ио çинче 100 ытла ту, вĕсем спутникăн силикатлă хуппи хĕсĕннипе пулнă. Хăшпĕр ту вĕçлексем çĕр çинчи Джомолунгмăран çӳллĕрех ^[7] — например, гора Южная Боосавла выше Джомолунгмы в два раза.

Космос аппарачĕсемпе сăнани

«Пионер»

Ио патне чи малтан йĕкĕреш аппратсем «Пионер-10» тата «Пионер-11» пулнă, вĕсем спутник патĕнче 1973-мĕш çулхи раштавăн 3-мĕшĕнче тата 1974-мĕш çулхи раштавăн 4-мĕшĕнче вĕçсе иртнĕ^[8]. Аппаратсем вĕçнине радиопа сăнаса Ион массине тата тачăлăхне тĕрĕслетме сай пулнă. Ио пăртан мар, силикат породисенчен тăнине палăртнă^[9]. Ку аппаратсем Ио çинче атмосферăн çӳхе сийне тата орбити патĕнче интенсивлă радиаци пиçихине курма май пулнă. «Пионер-11» çинчи камера çурçĕр поляр облаçне лайăх пахалахпа ӳкерме пултарнă^[10]. «Пионер-10» та ӳкермелле пулнă, анчах радиаци шайĕ пысăк пулнипе сăнавсем ăнăçла пулманн^[8].

«Вояджер»

«Вояджер-1» тата «Вояджер-2» космос аппарачĕсем Ио патĕнче 1979 -мĕш çулта ĕçсе кайнă, вĕсен фотоаппаратури спутника лайăхрах пахалăхпа ӳкерме май панă. «Вояджер-1» Ио патенчен 20 600 километрта 1979-мĕш çулхи пушăн 5-мешĕнче иртсе кайнă ^[11]. Спутник çинчен тунă ӳкерчĕсем спутник çинче темĕскерле тĕрлĕ тĕслĕ кратерсем çук пейзаж кăтартнă^[12]. Пысăх пахалăхпа тунă фото çинче нумай тĕлĕнселле формăлла шăтăклă, Джомолунгмăран çӳлĕрех тулă çăмрăк си курăннă.

«Галилео»

«Галилео» космос аппарачĕ Ио патне 1995-мĕш çулта вĕçсе çитнĕ

Атмосфера

Тĕп статья: Ио атмосфери

Ио питĕ çӳхе тĕпрен илсен кӳкĕрт диоксчĕнчен (SO₂) тăракан Атмосфера пур, унта тата кăштах кӳкĕрт моноиоксчĕ (SO), натри хлоричĕ (NaCl) тата кӳкĕрт кислород атомĕсем^[13].

Çавăн пекех пăхăр

Çавăн пекех пăхăр: Ио облаçĕсен ят-йшĕ, Ио вулканĕсен ят-йшĕ тата Ио тăвĕсен ят-йшĕ.

Литература

Бурба Г. А. Номенклатура деталей рельефа галилеевых спутников Юпитера. — Наука.
Силкин Б. И. В мире множества лун. — Наука. — 150000 экз.

Асăрхавсем

^ Силкин Б. И. В мире множества лун. — М.: Наука, 1982, с. 208. — Стр. 38.
^ Yeomans, Donald K. Planetary Satellite Physical Parameters. JPL Solar System Dynamics (July 13, 2006). çăлкуçран архивланă 18 Кӑрлач уйӑхӗн 2010. Тĕрĕсленĕ 5 Чӳк уйӑхӗн 2007.
^ Rathbun, J. A. (2004). «Mapping of Io's thermal radiation by the Galileo photopolarimeter-radiometer (PPR) instrument». Icarus 169 (1): 127–139. DOI:10.1016/j.icarus.2003.12.021.
^ Classic Satellites of the Solar System. Observatorio ARVAL. çăлкуçран архивланă 25 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 28 Авӑн уйӑхӗн 2007.
^ / Lucy-Ann McFadden, Paul R. Weissman, Torrence V. Johnson. — Academic Press, 2006. — С. 419–431. — ISBN 978-0-12-088589-3
^ Lopes, R. M. C.; et al. (2004). «Lava lakes on Io: Observations of Io’s volcanic activity from Galileo NIMS during the 2001 fly-bys». Icarus 169 (1): 140–174. DOI:10.1016/j.icarus.2003.11.013.
^ Schenk, P.; et al. (2001). «The Mountains of Io: Global and Geological Perspectives from Voyager and Galileo». Journal of Geophysical Research 106 (E12): 33201–33222. DOI:10.1029/2000JE001408.
^ ¹^тата² Fimmel, R. O.; et al. First into the Outer Solar System. Pioneer Odyssey. NASA (1977). çăлкуçран архивланă 25 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 5 Ҫӗртме уйӑхӗн 2007.
^ Anderson, J. D.; et al. (1974). «Gravitational parameters of the Jupiter system from the Doppler tracking of Pioneer 10». Science 183 (4122): 322–323. DOI:10.1126/science.183.4122.322. PMID 17821098.
^ Pioneer 11 Images of Io. Galileo Home Page. çăлкуçран архивланă 25 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 21 Ака уйӑхӗн 2007.
^ Voyager Mission Description (акăлч.). The Planetary Rings Node — Planetary Data System (НАСА). Институт SETI (1997-02-19). çăлкуçран архивланă 25 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 19 Ака уйӑхӗн 2014.
^ Smith, B. A.; et al. (1979). «The Jupiter system through the eyes of Voyager 1». Science 204 (4396): 951–972. DOI:10.1126/science.204.4396.951. PMID 17800430.
^ E.; et al. Lellouch / Lopes, R. M. C.; and Spencer, J. R.. — Springer-Praxis, 2007. — С. 231–264. — ISBN 3-540-34681-3

Каçăсем

Профиль спутника 2014 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ. на сайте НАСА об исследовании Солнечной системы (акăлч.)
Профиль спутника на веб-сайте Билла Арнетта «Девять планет»(акăлч.)
Описание Ио 2010 ҫулхи Ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ. в проекте Мичиганского университета «́Окна во Вселенную 2010 ҫулхи Ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.»(акăлч.)
Страница Ио на сайте Кальвина Хамильтона «Виды Солнечной системы» (акăлч.)

Видео о вращении Ио от Национального управления океанических и атмосферных исследований (акăлч.)

3D-изображения и видео со спутников Солнечной системы, включая и Ио (акăлч.)

Ӳкерчĕксем

Каталог НАСА изображений Ио (акăлч.)
Изображения со спутника «Галилео» (акăлч.)

|style="width:50%; "|

Карттăсем

Глобальная карта Ио на сайте планетной геологии USGS, основанная на снимках с «Вояджеров» и «Галилео» (акăлч.)
Список наименованных деталей поверхности Ио и карта с их названиями на сайте планетной номенклатуры USGS (акăлч.)

The Conundrum Posed by Io’s Minimum Surface Temperatures 2012 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ. (акăлч.)
Список гор Ио (акăлч.)
Снимки полярных сияний на Ио, сделанные «Кассини» (акăлч.)
Сайт об Ио 2010 ҫулхи Ака уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ. (выр.)
Популярная статья о вулканизме планет 2008 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 27-мӗшӗнче архивланӑ. (выр.)

[1] Силкин Б. И. В мире множества лун. — М.: Наука, 1982, с. 208. — Стр. 38.

[jplfact-2] Yeomans, Donald K. Planetary Satellite Physical Parameters. JPL Solar System Dynamics (July 13, 2006). çăлкуçран архивланă 18 Кӑрлач уйӑхӗн 2010. Тĕрĕсленĕ 5 Чӳк уйӑхӗн 2007.

[Rathbun2004-3] Rathbun, J. A. (2004). «Mapping of Io's thermal radiation by the Galileo photopolarimeter-radiometer (PPR) instrument». Icarus 169 (1): 127–139. DOI:10.1016/j.icarus.2003.12.021.

[magnitude-4] Classic Satellites of the Solar System. Observatorio ARVAL. çăлкуçран архивланă 25 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 28 Авӑн уйӑхӗн 2007.

[book-5] / Lucy-Ann McFadden, Paul R. Weissman, Torrence V. Johnson. — Academic Press, 2006. — С. 419–431. — ISBN 978-0-12-088589-3

[Lopes2004-6] Lopes, R. M. C.; et al. (2004). «Lava lakes on Io: Observations of Io’s volcanic activity from Galileo NIMS during the 2001 fly-bys». Icarus 169 (1): 140–174. DOI:10.1016/j.icarus.2003.11.013.

[Schenk2001-7] Schenk, P.; et al. (2001). «The Mountains of Io: Global and Geological Perspectives from Voyager and Galileo». Journal of Geophysical Research 106 (E12): 33201–33222. DOI:10.1029/2000JE001408.

[PioneerChap5-8] ¹^тата² Fimmel, R. O.; et al. First into the Outer Solar System. Pioneer Odyssey. NASA (1977). çăлкуçран архивланă 25 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 5 Ҫӗртме уйӑхӗн 2007.

[Anderson1974-9] Anderson, J. D.; et al. (1974). «Gravitational parameters of the Jupiter system from the Doppler tracking of Pioneer 10». Science 183 (4122): 322–323. DOI:10.1126/science.183.4122.322. PMID 17821098.

[Pioneer11image-10] Pioneer 11 Images of Io. Galileo Home Page. çăлкуçран архивланă 25 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 21 Ака уйӑхӗн 2007.

[VoyagerDesc-11] Voyager Mission Description (акăлч.). The Planetary Rings Node — Planetary Data System (НАСА). Институт SETI (1997-02-19). çăлкуçран архивланă 25 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 19 Ака уйӑхӗн 2014.

[Smith1979-12] Smith, B. A.; et al. (1979). «The Jupiter system through the eyes of Voyager 1». Science 204 (4396): 951–972. DOI:10.1126/science.204.4396.951. PMID 17800430.

[IobookChap10-13] E.; et al. Lellouch / Lopes, R. M. C.; and Spencer, J. R.. — Springer-Praxis, 2007. — С. 231–264. — ISBN 3-540-34681-3

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

п • с • т Атмосферăсем
Çалтăрсен атмосферисем	Хĕвел

Планетăсен атмосфери	Меркурий • Венера • Земля • Марс • Юпитер • Сатурн • Уран • Нептун

Спутниксен атмосферисем	Уйăх • Диона • Ио • Европа • Ганимед • Каллисто • Энцелад • Титан • Рея • Тритон

Карлик планетăсем	Церера • Плутон • Макемаке

Экзопланетăсем	Осирис • Kepler-7 b

Çав. пекех	Хĕвел системи • Планетологи • Кометăсем

п • с • т Хĕвел системи


Хĕвел

Планетăсем: Меркури • Венера • Çĕр • Марс • Юпитер • Сатурн • Уран • Нептун •

карлик планетăсем:Церера • Плутон • Хаумеа • Макемаке • Эрида тата Карлик планетăсен кандидачĕсем Седна • Орк • Квавар • Кункун • 2002 MS₄

Мăн планета çулташĕсем: Уйăх • Каллисто • Ганимед • Европа • Ио • Титан • Энцелад • Мимас • Япет • Тефия • Диона • Рея • Оберон • Титания • Ариэль • Умбриэль • Миранда • Тритон • Протей • Харон

Çулташсем/ункăсем: Çĕрĕн • Марс • Юпитер/∅ • Сатурн/∅ • Уран/∅ • Нептун/∅ • Плутон • Хаумеа • Эрид

Кĕçĕн ĕскерсем: метеороидсем • астероидсем/вĕсен çулташĕсем (çĕр çумне килекен • тĕп тăрăхĕнчи • троянсем • кентаврсем) • транснептун (КТ (плутино • кьюбивано) • РД) • дамоклоидсем • кометăсем (ОО)
Астрономи объекчĕсем • Портал:Астрономи • Проект:Астероидсем