Иванов Константин Васильевич

Константин Иванов
Пăртта Кĕçтентинĕ
Çуралнă вырăн:	Слакпуç Ĕпхӳ кĕпĕрни, Раççей империйĕ
Вилнĕ вăхăт:	Пуш, 26 (13.3), 1915
Вилнĕ вырăн:	Слакпуç Ĕпхӳ кĕпĕрни, Раççей империйĕ
Гражданлăх:
Пултарулăх çулĕсем:	1906-1908
Жанр:	сăвă, поэма, трагеди, юмах
Ĕçсен чĕлхи:	чăваш
Пултару ĕçĕсем Викивулавăшра.

Иванов хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.

Константин Васильевич Иванов (15.5.1890 — 26.3(13.3).1915, Слакпуç ялĕ, Ĕпхӳ кĕпĕрни, Раççей империйĕ) — чăваш сăвăçĕ, чăваш литературин классикĕ.

Чăваш Республикин Элтеперĕ Михаил Игнатьев 2015 çул Константин Иванов çулталăкĕ пулассине палăртнă

Пурнăçĕ

К. Иванов пурăннă çурт. Хальхи вăхăтра — музей

1890 çулхи çу уйăхĕн 15-мĕшĕнче Слакпуç (Ĕпхӳ кĕпĕрни) ялĕнче çуралнă.

1903—1907 çулсенче Константин Иванов Чĕмпĕрти чăваш шкулĕнче вĕреннĕ. Патшана хирĕç митингсене хутшăннăшăн ăна шкултан кăларса янă, çавăн пирки вăл 1907 çулта каялла Слакпуçа таврăннă. 1909 çулта вăл вара экзамена экстерн енĕпе тытнă, халăх вĕрентӳçĕ ятне илнĕ.

Литературăпа Константин Иванов 1907 çулта кăсăкланма пуçланă. Малтан вăл вырăс классикĕсен ĕçĕсене чăвашла куçарнă.

1915 çулхи пуш уйăхĕн 13-мĕшĕнче тăван ялĕнчех Константин Васильевич куçĕсене ĕмĕрлĕхех хупнă.

Пултарулăх ĕçĕсем

1908 çулта Чĕмпĕрте «Нарспи» поэмăна пичетленĕ. Яковлев И.Я. псалтыре куçарнă ĕçе явăçтанă .

Ытти сăввисем:

• «Хальхи самана»
• «Шуйттан чури»
• «Тăлăх арăм»
• «Чăваш халапĕсем»

Сăвăсемсĕр пуçне Константин Васильевич портретсем ӳкернĕ, скульптурăсем тунă. Юлташĕсем ăна чăваш "Леонардо да Винчи" тесе каланă.

«Нарспи» поэмăна ытти чĕлхесене куçарни

• 2007 çулта Турцире, Турккăсен Лингвистика ушкăнĕ (Türk Dil Kurumu) Константин Иванов çырнă «Нарспи» поэмине турккă тата чăваш чĕлхипе пичетлесе кăларнă. Турккă чĕлхине куçараканĕ, ăнлантараканĕ — Эмине Йылмаз, тюрколог, чăваш чĕлхи ăсчахĕ, Хаджетеппе Университечĕн (Анкара) профессорĕ. Кĕнекере турккăлла çырнипе пĕрле чăваш оригиналне икĕ орфографипе, кириллицăпа тата латиницăпа вырнаçтарнă.

Асăнмалăх

• Чăваш академи драма театрне сăвăç ячĕпе чысланă
• Халĕ Слакпуç ялĕнче сăвăçăн астăвăм (мемориал) музейĕ пур . Кунта кĕрсе çӳрекенсем чаплă чăваш пурнăçĕн кун-çулĕпе, пултаруллăх ĕçĕсемпе паллашаççĕ.
• К. В. Иванов çурални 100-çул çитнĕ ятпа ЮНЕСКО хăйĕн XXV сессинче 1990 çула Константин Васильевич Иванов çулĕ тесе палăртнă.
• Иванов К.В. çуралнин 100 çулне асăнса 1 тенкĕлĕх каçалăк укçине çапса кăларнă .

Вуламалли

• Сироткин М. Я., К. В. Иванов. [Критико-биографич. очерк], Шупашкар, 1955:
• Абашев В. Н., Чувашская поэма, Шупашкар, 1964;
• Чувашские писатели. Биобиблиографический справочник, Шупашкар, 1964.
• Яковлев И.Я., "Моя жизнь: Воспоминания", Мускав, изд-во "Республика", 1997.
• Литературный Слакбаш : путеводитель / Мин–во культуры и по делам национальностей Чуваш. Респ. ; Авт.–сост. А. Дмитриев ; фот. В. Исаева, Р. Рахимова ;отв. за вып. В. Афанасьева. – Шупашкар: Чувашия, 1996.– 24 с.: ил.
• Константин Васильевич Иванов : тĕпчев ĕçĕсем / И. Н. Ульянов ячĕллĕ чăваш патшалăх университечĕ; В.Г.Родионов пухса хатĕрленĕ. – Шупашкар: Чăваш университечĕн изд–ви, 2000.– 84 с.
• Пушкин, В. Н. Кам–ши вăл Нарспи? : (литературăри сăнарсене çĕнĕлле ăнланасси) / В. Н. Пушкин ; Чăваш Республикин вĕренÿ институчĕ. – Шупашкар, 1994. – 31 с.
• Родионов. В. Г. К. В. Иванов хайлавĕсен пултарулăхла историйĕ / В. Г. Родионов ; И. Н. Ульянов ячĕллĕ чăваш патшалăх университечĕ. – Шупашкар : Чăваш ун–чĕн изд–ви, 2000. – 36 с.
• Зотов, И. А. Живое наследие К.В.Иванова / И. Зотов. – Шупашкар: Чуваш. кн. изд–во, 1983. – 104 с.
• Литературный Слакбаш / авт. –сост. А. Дмитриев; фото В. Исаева, Р. Рахимова.– Шупашкар, 1996.– 24 с.
• Родники Слакбаша : лит. –краевед. сб. / сост. А. А. Кондратьев. – Ĕпхӳ: Изд–во УГНТУ, 1996. – 170 с.
• Артемьев, Ю. Аслă Силпи ялĕнче // Артемьев, Ю. Ирĕк шухăшсем / Ю. Артемьев. – Шупашкар, 1991. – С. 149–164.
• Артемьев, Ю. М. К. В. Иванов : 1890–1915 // Артемьев Ю. М. Ĕмĕр пуçламăшĕ : 1900–1917 çулсенчи чăваш литература ист. очеркĕ / Ю. М. Артемьев.– Шупашкар, 1996. – С. 96–130.
• Артемьев, Ю. М. К. В. Иванов : [библиогр.] // Артемьев, Ю. Ĕмĕр пуçламăшĕ : 1900–1917 çулсенчи чăваш литература историйĕн очеркĕ / Ю. М. Артемьев.– Шупашкар, 1998. – С. 285–288.
• Артемьев, Ю. К. В. Иванов // Артемьев, Ю. XX ĕмĕр пуçламăшĕнчи чăваш литератури / Ю. Артемьев – Шупашкар, 1992. – С. 59–89.
• Васильев, П. Иванов палăкĕ : [сăвă] / Павел Васильев // Хыпар. – 2004. – 28 çу.
• Вăранăр, тапранăр, чăваш çыннисем! / Геннадий Юмарт пухса хатĕрленĕ // Хыпар. – 2000. – 26 çу. – (“Хыпар” кĕнеки ; № 2 ; 16 с.)
• Гордеев, Д. Чунра çуралнă сăмах : Константин Иванов пирĕн пурнăçпа пултарулăхра / Д. Гордеев // Ялав. – 2000. – № 4. – С. 6–7.
• Eфимов, Г. Ачаранах... / Георгий Eфимов // Ялав. – 2000. – № 4. – С. 3–4.
• Ильин, С. Чăваш ăс–хакăлĕн йăлтăр çăлтăрĕ / С. Ильин // Клуб и нар. творчество. – 2000. – Апр. (№ 4).
• Лебедева, E. А. К. В. Иванов произведенийĕсене чăвашсен традициллĕ тĕнчекурăмĕпе çыхăнса вĕрентесси / E .А. Лебедева // Выполнение Закона “О языках в Чувашской Республике”. – Шупашкар, 1996. – С. 39.
• Никитин, Ю. “Поэт юман пулса шавланă... : поэзии каçĕн сценарийĕ / Ю. Никитин // Клуб и нар. творчество. – 2000. – Апр. (№ 4).
• Овчинников, Н. Пурнăç йыхравĕ / Н. Овчинников // Ялав. – 2000. – № 4. – С. 8.
• Силэм, Ю. Пĕрмĕш юрату.../ Ю.Силэм // Ялав. – 2000. – № 7. – С. 78–80.
• Ставский, М. К. Ивановăн эстетика тавракурăмĕ / М. К. Ставский // Григорьев, Н. Сăмах вăйне туйса / Н. Григорьев. – Шупашкар, 1992. – С. 151–159.
• Станьял, В. “Аттесен ăрăвĕ кайса пĕтрĕ...” / В. Станьял // Хыпар. – 1994. – 4 юпа.
• Теветкел, Н. Константин Иванов “Нарспи” поэма вулать : [сăвă] / Н. Теветкел // Хыпар. – 2004. – 28 çу.
• Трофимов, Л. Поэт шăпине татса панă... / Л. Трофимов // Тăван Атăл, Шупашкар. – 2000. – № 4. – С. 66.
• Юмарт, Г. Юмах еккипе : К. В. Иванов литература ĕçне тытăннăранпа 100 çул çитнĕ май / Г. Юмарт // Хыпар. – 2004. – 28 çу.
• Абрамов, В. Категория “Время” в стилевой системе К. Иванова // Абрамов, В. Сăмахпа сăнар сипечĕ / В. Абрамов. – Шупашкар, 1998. – С. 59–66.
• Волков, И. Поэт в памяти народной / И. Волков // Чебоксарские новости. – 2000. – 25 апр.
• Быкова, Г. Он вдохнул в народ веру / Г. Быкова // Совет. Чувашия. – 2000. – 27 мая.
• Долгов, В. “Благослови, поэт” / В. Долгов // Совет. Чувашия. – 2000. – 27 мая.
• Оленкина, И. Тяга к мольберту и кисти / И. Оленкина // Совет. Чувашия. – 2000. – 27 мая.
• Питернова, В. “Наш мальчик рвется в Симбирск...” / В. Питернова ; фоторепродукция Л. Данилова // Совет. Чувашия. – 2000. – 26 февр.
• Ставский, М. Константин Иванов и мировая классика / М. Ставский // Лик Чувашии. – 1996. – № 5–6. – С. 107–111.
• Убасси, С. Гений чувашской поэзии / С. Убасси // Совет. Чувашия. – 2000. – 20 мая.
• Хлебников, Г. Я. Волшебство и мудрость поэзии Константина Иванова : творческий путь поэта ; Своеобразие художественной палитры К.В.Иванова ; Трагизм характеров и психологизм сюжета //Хлебников, Г. Я. Чувашская литературная классика и ее наследники / Г. Хлебников. – Шупашкар, 2001. – С. 57–108.
• Юман, М. Константин : воспоминание / М. Юман ; пер. с чуваш. В. Степанова// Лик Чувашии. – 1996. – № 3–4. – С. 85–86.
• Юхма, М. Поют соловьи на речке Слак... / М. Юхма // Республика. – 2000. – 26 мая (№ 20). – С. 6.
• Яковлев, Ю. Прорезывая тьму : опыт толкования картины Ю. Зайцева “Портрет с чертополохом в руке” / Ю.Яковлев // Лик Чувашии. – 2000. – № 2. – С. 63–66.

Каçăсем

• Слакпуç ялĕнчи сăвăçăн музей-çурчĕ
• В. Иванов çурални 100-çул çитнĕ ятпа ЮНЕСКО хăйĕн XXV сессинче 1990 çула Константин Васильевич Иванов çулĕ тесе палăртнă(ĕçлемен каçă)
• К. В. Иванов çуралнăранпа 120 çул
• Константин Иванов 2011 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.
• Константин Иванов
• Чăваш Енĕн паллă çыннисем: Иванов Константин Васильевич
• Константин Васильевич Иванов 2012 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.
• «Нарспи» аудиокӗнеке шорт-листа кӗнӗ