Тĕнчери океан

Тĕнчери океа́н — материксене тата утравсене хупăрлакан тăварлăхĕпе пĕрпекехрех гидросферăн тĕп пайĕ, Çĕрĕн татăлмисĕр те талккăшлех мар шыв сийĕ. Тĕнчери океан Çĕр сийĕн 70,8 яхăн % йышăнать, унăн йывăрăшĕ 1,34·10²¹ кг (Çĕр йывăрăшĕн 0,022 % пулать).

Континентсем тата мăнтай архипелагсем тĕнчери океана тăватă пысăк пая уйăраççĕ: Атлантика, Инди, Лăпкă тата Çурçĕр Пăрлă океана. 2000 çулта Тĕнчери гидрографи организацийĕ вĕсенчен Кăнтăр океан уйăрма сĕннĕ.

Океансен пысăкрах регионĕсен тинĕссем, кӳлмексем, тинĕс пырĕсем тесе палăртаççĕ. Çĕр çинчи океансене тĕпчекен ăслăха океанологи теççĕ.

Тĕнчери океан пулса кайни

Пĕр гипотезăпа, палеозойăн силури тапхăрĕнчен пуçланса мезозоя çитичченех Пангея ятлă суперконтинента Çĕр чăмăрĕн çуррине май витнĕ авалхи Панталасса океан хупăрланă.

Тĕнчери океана тĕпчени

Тĕпчев меслечĕсем

«Триест» батискаф.

Ăслăх организацисем

• Арктика тата антарктика ăслăх-тĕпчев институчĕ
• ВНИИОкеангеология
• РĂА П. П. Ширшов ячĕллĕ РАН океанологи институчĕ
• РĂА ИТУ В. И. Ильичёв ячĕллĕ Лăпкă океанăн океанологи институчĕ.
• Калифорнири Скриппсăн океанографи институчĕ.

Музейсем тата океанариумсем

• Тĕнчери океанăн музейĕ
• Монакăри океанографи музейĕ
• Мускаври океанариум
• Дубайри океанариум

Тĕнчери океанăн атласĕ

Тинĕс çийĕнчи çулталăкри вăтам температура (2009)	Тинĕсĕн çулталăкри вăтам тăварлăхĕ (2009)	Ирĕлĕннĕ йӳçамăшăн çулталăкри вăтам йышĕ (2009)
Тинĕс çийĕнчи фосфатăн çулталăкри вăтам йышĕ (2009)	Тинĕс çийĕнчи кремний йӳçлекĕн çулталăкри вăтам йышĕ (2009)	Тинĕс çийĕнчи селитрăн çулталăкри вăтам йышĕ (2009)
Тухакан йӳçамăшăн 1000 м тарăнăшĕнчи çулталăкри вăтам йышĕ (2009)

Литература

Экспедицисем/уçнисем

• За тайнами Нептуна / Науч. ред. и послесл. А. А. Аксёнова. — М.: Мысль, 1976.

Океанологи

• Вегенер А. Происхождение континентов и океанов / Пер. с нем. П. Г. Каминского под ред. П. Н. Кропоткина. — Л.: Наука, 1984.
• Степанов В. Н. Океаносфера. — М.: Мысль, 1983.
• Шамраев Ю. И., Шишкина Л. А. Океанология. — Л.: Гидрометеоиздат, 1980.
• Гусев А. М. Основы океанологии. — М.: Изд-во МГУ, 1983.
• Гусев А. М. Антарктида. Океан и атмосфера. — М.: Просвещение, 1983.
• Перрен Ж., Клуазо Ж. Океаны. Перевод с французского.. — М.: Летний сад, 2011. — 400 экз.
• Шокальский Ю. М. Океанография. — 2-е изд. — Гидрометеорологическое издательство, 1959. — 5000 экз.

Ресурссем

• Моисеев П. А. Биологические ресурсы Мирового океана. — 2-е изд. — М.: Агропромиздат, 1989. — ISBN 5-10-000265-4
• Захаров Л. А. Введение в промысловую океанологию. — Калининград: 1998.

Пĕрлехи информаци

• Географический энциклопедический словарь / Гл. ред. А. Ф. Трешников. — 2-е изд., доп. — М.: Советская энциклопедия, 1989.

Каçăсем

• Впервые оценено влияние таяния ледников на уровень Мирового океана (выр.).
• Список интернет-адресов на сайте Тихоокеанского океанологического института им. В. И. Ильичева (выр.).
• Генеральная батиметрическая карта океанов (GEBCO) (акăлч.).
• файл (выр.). с происхождением названий деталей рельефа океанического дна
• Приборы, оборудование и плавсредства наблюдений в морях и океанах. Термины и определения (ГОСТ 18458-84) (выр.).