Океан

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Тĕнче картти. Океансем кăвак тĕслĕ.
Ӳкерчĕк:Mappemonde oceanique Serret.gif
The world ocean mappemonde océanique Serret

Тĕнче океанĕ (авалхи чăвашла - Талай) — континентсемпе утравсене хупăрласа тăракан тинĕс шывĕн çыхăнуллă пысăк пĕрлĕхĕ. Çĕрĕн тăватă пайĕнчен виççĕшĕ яхăн (71 %) тинĕс шывĕпе витĕннĕ.

Океансен географийĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕнче океанĕн шывĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Океансен тĕпĕсен рельефĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тинĕс юхăмĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тинĕс юхăмĕсем — океан шывĕн пысăк калăпăшĕсен куçăмĕсем. Çак ĕç пулăмĕ чылай çĕршывсен климатне улăштарса тăрать.

Климачĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çĕрĕн климачĕ океанран çав тери пăхăнуллă пулать. Хĕвел радиацийĕ хăвачĕпе шыв пăса çĕкленет те Çĕрĕн континенчĕсене çитет, вара атмосферăн тĕрлĕ нӳрĕкĕн тĕсĕсемпе çĕр питне ӳкет. Океан юхăмĕсем вĕрӳллĕ е сивĕннĕ шывсене урăх широтăсене куçараççĕ, çапла вĕсем планета çинчи ăшăн пайланăвĕшĕн явăплă пулаççĕ.

Шыв пысăк ăшă калăпăшĕллĕ, çавăнпа океан температури типçĕр температуринчен çав тери мăранрах улшăнать. Океанçум çĕрсенче талăкра тата сезонра температура вăрах çеç сикет.

Экологи[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Океан чылай хормăллă пурнăçшăн таврашĕ шутланать; çав шутра:

Хуçăлăх ĕçĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Океансем хуçалăх ĕçĕсемшĕн транспорт çулĕсем вырăнĕнче пулаççĕ: чылай япалана карапсемпе тинĕс порчĕсем хушшинче турттараççĕ. Шыв тăрăх япала куçарма йӳнĕ, çапах та хăвăрт мар. Тинĕс çулĕсене кĕскелетме каналсем,касса тунă, вĕсенчен чаплисем: Панама тата Суэц каналĕсем.

Тĕпчев историйĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çав. пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]