Тухăç Çĕпĕр
Тухăç Çĕпĕр — Çĕпĕр пайĕ, Енисейрен (анăçра) пуçласа водораздельных хребтов, идущих вдоль Лăпкă океанăн шыва уйăракан хырçăсем таринчен (тухăçра) саралса выртать.
Лаптăкĕ ~ 7,2 млн. çм².
Пĕтĕмлĕ çырни[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Тавралăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Чылай çĕрне Вăта Çĕпĕр тӳрем сăртлăхĕн тайги витет, çурçĕрелле тундрăллă айлăсене куçать, кăнтăрпа тухăçра высокими горными хребтами Анăçпа Тухăç Саянсемпе Байкал лешьенпе, Ян-Колыма енĕн çӳллĕ ту хырçисем.
Территорисем, хуласем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Тухăç Çĕпĕрĕн çĕрĕнче Якути, Буряти, Тыва, Хакаси, Красноярск ен, Иркут облаçĕ тата Байкал лешьен административлă территорисем вырнаçнă.
Тухăç Çĕпĕрĕн хулисем: Красноярск, Иркутск, Улан-Удэ, Чита, Братск.
Çутçăнталăкĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Пысăк юханшывĕсем: Енисей, Лена, Вилюй, Селенга, Олекма, Ангара.
Раççейĕн вăрман янтă пуррин çурине яхăнĕ Тухăç Çĕпĕрте упранать.
Ӗçе хатĕр йывăçсем: çемçе чăрăш (лиственница), хыр, чăрăш, кедр, пихта.
Тухăç Çĕпĕрте Раççейĕн 80% яхăн чуллă тата хăмăр кăрăк янтă пурри çĕр айĕнче выртать. Çаплах çак çĕр минераллă тăпрапа пуян: тимĕр — Коршун тата Абакан çĕрай управĕсем (Ангара-Пит районĕ), пăхăр-никкĕллĕ (Норильск), полиметаллсемлĕ (Алтай), бокситлă (Тухăç Саян).
Тухăç Çĕпĕрте — Якутире — ватăран та ватă Бодайба Минуса котловинин, Байкал лешьен ылтăн çĕр управĕсем. Çаплах алмазăн Якутири чи пысăк çĕрай уаправĕ.
Тухăç Çĕпĕрте çаплах минерал тăпраллă мар çĕрай управĕсем пур: слюда, графит, исланди шпачĕ, çурт-йĕр тумалли материалсем, тăварсем.