Хĕвел тавраш тытăмĕ

Хĕвел систем (масштаба пăхăнмасăр)

Хĕвел системи — Хĕвелтен тата планетăсен системинчен тăракан çăлтăр системи, унăн йĕркине çутçанталăкри хĕвел тавра çаврăнакан космос объекчĕсем: планетăсемпе планетăсен спутникĕсем, карликлă планетăсемпе спутникĕсем, çаплах Хĕвел системин пĕчĕк кĕлеткисем — астероидсем, метеороидсем, кометăсем, космослах тусанĕ кĕреççĕ.

Шучĕсем

• Хĕвел
• Планетасемпе спутникĕсем
  1. Меркури
  2. Венера
  3. Çĕр
     • Уйăх
  4. Марс
     • Марс спутникĕсем
  5. Юпитер
     • Юпитер спутникĕсем
  6. Сатурн
     • Сатурн спутникĕсем
     • Сатурн ункисем
  7. Уран
     • Уран спутникĕсем
  8. Нептун
     • Нептун спутникĕсем

• Карлик планетисемпе спутникĕсем
  • Церера (малтан астероид шутĕнче пулнă)
  • Плутон (унчен Хĕвел системин тăххăрмĕш планета шутланнă)
    • Плутон спутникĕсем
  • Эрида
    • Дисноми

• Хĕвел системин пĕчĕк кĕлеткисем
  • Астероидсем
  • Койпер ярăмĕсем
    • Квавар
    • Иксион
    • Орк
  • Оорта пелĕчĕсем
    • Седна
  • Кометăсем
    • Галлей комети
  • Метеорлă кĕлеткесем

Хĕвел системи йĕркеленсе кайни

Хальхи тĕпчевлĕ курăмсемпе, Хĕвел системи 5 миллиард çул каялла газлă-тусанлă пĕлĕтлĕх пăчăртаннипе пулса тăнă.

Хĕвелпе планетăсем

Планетăсен тĕп параметăрĕсене танлаштарни

Пур параметăрĕсене Çĕрпе танлаштарса кăтартнă :

^* Абсолютлă палисене Çĕр çтатьяра кăтартнă.
^** Талăкăн çуклă палли планета хăй тĕнĕлĕ тавра çаврăнни орбита çаврăнăвĕпе хирĕçле пулнине пĕлтерет.
^*** 1930 çулта уçсанах Плутона планета тесе Тенчери Астрономиллĕ Пĕрлĕх çирĕплетет. Хальхи тĕпчев ĕçĕсене шута илсе Плутонран çак статуса туртса илнĕ.

Планета	Экваторлă диаметр (çĕр диаметрĕсем)	Йывăрăш (çĕр йывăрăшĕ)	Орбиталлă радиус (а. в.)	Орбиталлă тапхăр (çул)	Талăк (çĕр талăкĕ)	Спутниксем
Меркури	0,382	0,06	0,38	0,241	58,6	çук
Венера	0,949	0,82	0,72	0,615	−243**	çук
Çĕр*	1,00	1,00	1,00	1,00	1,00	1
Марс	0,53	0,11	1,52	1,88	1,03	2
Юпитер	11,2	318	5,20	11,86	0,414	63
Сатурн	9,41	95	9,54	29,46	0,426	60
Уран	3,98	14,6	19,22	84,01	−0,718**	27
Нептун	3,81	17,2	30,06	164,79	0,671	13
Плутон***	0,24	0,0017	39,5	248,5	−6.5**	3

Хĕвеле, планетăсене пĕр-пĕринпе танлаштарни

Галактикăри орбита

Пирĕн галактикăра Хĕвелĕн вырăнĕ

Çавăн пекех пăхăр

• Тициус-Боде тĕрĕс йĕрлĕхĕ
• Планета евĕр объектсем
• Гипотезăллă çалтăр Немезида

Каçăсем

• Информация по Солнечной системе Архивленĕ 27 Авӑн уйӑхӗн 2007 çулта.
• Солнечная система в цифрах Архивленĕ 31 Пуш уйӑхӗн 2008 çулта.

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.