Хунну çырăвĕ

Хунну çырăвĕ. Лаошань-шаньюй чухне китай элчелĕхĕпе Юе евнух килет. Ăна вăйпах тĕксе янă пулнă та тăван çĕре таврăнасшăн мар пулнă, хуннусемпе юлать. «Юе шаньюй çыннисене кĕнеке çырса пыма, кашни çын çине, выльăхĕпе кил-çурчĕ çине куланай хума вĕрентет ^[1]».

«Виçпатша кун-çулĕ» хайлавĕнче Китай Камбоджăри Фунань элчĕсемпе ылмашăннă пирки çырнă. Китай элчелĕхĕ Фунань патшалăхне 245 çулпа 250 çулсем хушшинче çитнĕ, Кань Тай— пĕр пайташĕ — таврăнсан вара, Фунань çинчен çапла хыпарлать: «Вĕсен кĕнекесем пур, архивсенче упраççĕ. Çырулăхĕ хуннусен пекех^[2]». Фунаньсем инди çырăвĕпе усă курнă пулнă. Çак вара хуннупа Анăçăн культура çыхăнăвне кăтартать.

Асăрхавсем

^ Бичурин Н. Я. Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена Т. I. С. 107
^ Грумм-Гржимайло Г. Е. Описание путешествия в Западный Китай. Т. II. М., 1948. С. 219

Вуламалли

Гумилёв Л. Н. «История народа Хунну».

Çавăн пекех пăхăр

Каçăсем

[1] Бичурин Н. Я. Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена Т. I. С. 107

[2] Грумм-Гржимайло Г. Е. Описание путешествия в Западный Китай. Т. II. М., 1948. С. 219

[1]

[2]

п • с • т Тĕнчери çырулăхсем
Кун-çулĕ • Глиф • Графема • Дешифровка • Палеографи • Çыру системипе чĕлхесен ят-йышĕ • Тăвакансем

Консонант çырăвĕ	Арамей • Арап • Джави • Авалхи ливи • Еврей • Набати • Пахлави • Самар • Сири • Сăкăт • Угарит • Финики • Кăнтăр арави

Абугидăсем / Инди çырăвĕ	Бали • Батак • Бирма • Брахми • Бухид • Варанг-кшити • Тухăç нагари • Грантха • Гуджарати • Гупта • Гурмукхи • Деванагари • Кадамба • Кайтхи • Калинга • Каннада • Кхмер • Ланна • Лаос • Лепча • Лимбу • Лонтара • Малаялам • Манипури • Митхилакшар • Моди • Мон • Монгол • Нагари • Непал • Ория • Паллава • Ранджана • Реджанг • Саураштра • Сиддхаматрика • Сингал • Соёмбо • Судан • Тагал • Тагбанва • Такри • Тамил • Телугу • Тай • Тибет • Тохар • Хануноо • Хун • Шарада • Ява

Абугидăсем / Урăххисем	Бойд хăвăрт çырăвĕ • Канад сыпăклă • Кхароштхи • Мероит • Питман хăвăрт çырăвĕ • Поллард çырăвĕ • Соранг Сомпенг • Тана • Томас хăвăрт çырăвĕ • Эфиоп

Йĕрлĕ алфавитсем	Авеста • Агва • Эрмен • Басса • Бютхакукия • Вагиндра • Венгр рунисем • Глаголица • Гот • Грегг хăвăрт çырăвĕ • Грек-ибери • Грек • Грузин • Гьирокастро • Дезерет • Авалхи пермь • Авалхи тĕрĕк • Кириллица • Копт • Латиница • Мандей • Малоази • Тĕнчери фонетика • Маньчжур • Нко • Обэри-Окаимэ • Огами • Ол-чики • Рунăсем • Çурçĕр этрус • Сомали • Ватă монгол • Авалхи ливи (Тифинаг) • Эльбасан • Этрус • Хангыль

Йĕрлĕ мар алфавитсем	Брайль шрифчĕ • Морзе азбуки • Мун шрифчĕ • Оптик телеграфĕ • Семафор азбуки • Тĕнчери сигналсен пухăмĕ • Тĕрме азбуки

Идео- тата Пиктограммăсем	Ацтек • Донгба • Месоамерикан • Микмак • Миштек • Нсибиди • Токапу

Логограф çырăвĕ	Китай: Йăларан • Çăмăллатни • Тьы-ном • Кандзи • Ханчча Китайран пулса тухнисем: Кидань • Чжуань • Чжурчжэнь Лого-силлабиллисем: Анатоль • И • Савăл çырулăхĕ • Майя • Тангут Лого-консонантли: Демоти • Икĕпат иероглиф • Иерат

Сыпăклă çыру	Афака • Ваи • Геба • Авалхи перс • И • Катакана • Кикакуи • Кипр • Кпелле • Б йĕрĕллĕ çыру • Манъёгана • Нюй-шу • Хирагана • Чероки • Югтун

Куçăмлă сыпăк-алфавитлисем	Палеоиспан • Чжуинсем

Тĕвĕллĕ системăсем	Кипу • Китайри тĕвĕллĕ çыру

Шифр уçманнисем	Пайпăл • Авалхи ханаан • Иссык • Кипр-миной • Крит иероглифĕсем • А йĕрлĕ çыру • Миштек • Инд айлăмĕн • Цзяху • Ронго-ронго • Войнич алçырăвĕ • Символы культуры полей погребальных урн • Протосинай • Диспилио тапăлĕ • Тэртэр çырнисем • Фест дискĕ

Шутласа кăларнисемпе туйăнаканнисем (?)	Славянсен Христосчен çырулăхĕн тупсăмĕ • Кирт • Сарати • Тенгвар

Çавăн пекех пăхăр	Мнемоника • Стенографи • Носители: Хут • Тăм тапăлĕ • Папирус • Пергамент (Палимпсест)