Хусан тутарĕсем
Курӑнакан калӑплав
Хусан тутарĕсем | |
Чĕлхе | тутар чĕлхин вăта диалекчĕ |
---|---|
Тĕн | ислам суннит енлĕ, атеизм тата ур.; кряшенсем — православи |
Расă тĕсĕ | ытларахăшпе европеоидсем, сахалрахăшĕ европеоидсемпе монголоид хушшинчи тĕссем (урал раси, кăнтăр çĕпĕр раси) |
Кĕрет | тутарсем |
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Тутарсем (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Хусан тутарĕсем — тутар халăхĕн тĕп этнос группи. Тĕрĕк чĕлхисен кăпчак группине кĕрекен тутар чĕлхин вăта диалекчĕ. Хусан тутарĕсен этносĕн никĕсне тĕрĕк (пăлхарĕсем, кăпчаксем тата ур.) халăхĕсем, çаплах именькă культурин тĕпренчĕкĕсем хунă.
Хусан тутарĕсен этногенезĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Тутарсен этногенезĕн темиçе теори пур. Ăслăх литературинче виççĕшне анлă палăртнă:
- пăлхар-тутар теорийĕ
- тутар-монгол теорийĕ
- тĕрĕк-тутар теорийĕ.
Çавăн пекех
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Литература
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Ахатов Г. Х. Татарская диалектология. Средний диалект (учебник для студентов высших учебных заведений) вырăн=Ĕхӳ. — 1979.
- Ахмаров Г. Н., Гайнетдин Әхмәрев Свадебные обряды казанских татар // Әхмәрев Г. Н., Тарихи-документаль җыентык. — Хусан: “Җыен-ТатАрт”, “Хәтер” нәшрияты, 2000.
- Дроздова Г. И. Погребальный обряд народов Волго-Камья XVI-XIX веков : по археологическим и этнографическим материалам / автореферат дис. ... кандидата исторических наук : 07.00.06. — Хусан: Ин-т истории имени Ш. Марджани АН РТ, 2007.
- Знаменский П. В. Казанские татары. — Хусан: 1910.
- Каариайнен Киммо (Kimmo Kääriäinen), Фурман Д. Е. Татары и русские — верующие и неверующие, старые и молодые // Вопросы философии. — 1999. — № 11.
- Косач Г. Г. Татарстан: религия и национальность в массовом сознании // Новые церкви, старые верующие — старые церкви, новые верующие. Религия в постсоветской России / Каариайнен Киммо (Kimmo Kääriäinen), Д. Е. Фурман (яв. редакторсем). — М.: Институт Европы РАН, Институт Евангелической Лютеранской церкви Финляндии, 2007.
- Мухаметшин P. М. Татары и ислам в XX веке. (Ислам в общественной и политической жизни татар и Татарстана). — Хусан: Фен, 2003. — ISBN 5754402252
- Татары / Яв. ред. Р. К. Уразманова, С. В. Чешко. — М.: Наука, 2001. (оглавление)
- Трофимова Т. А. Этногенез татар Среднего Поволжья в свете данных антропологии // Происхождение казанских татар. — Хусан: 1948.
- Уразманова Р. К. Семейный быт татар юго-восточных районов Татарии // Из истории культуры и быта татарского народа и его предков. — Хусан: Казанский филиал Академии наук СССР, 1976.
- Уразманова Р. К. Современные обряды татарского народа: историко-этнографические исследования. — Хусан: Тутар кĕнеке кăларăвăшĕ, 1984.
- Уразманова Р. К. Обряды и праздники татар Поволжья и Урала. Годовой цикл. XIX-нач. XX вв. Историко-этнографический атлас татарского народа. — Хусан: Издательство ПИК "Дом печати", 2001.
- Уразманова Р. К. „Мусульманские“ обряды в быту татар // Этнографие сăнавлани çул=2009. — № 1.
Тутарсем |
|
---|---|
Культура |
Çырулăх • Литература • Мусăк (Халăх мусăкĕ) • Кухня • Сӳретлĕ ӳнер • Архитектура • Театр • Спорт • Вăйăсем • Ташă • Костюм • Уявсем (Сабантуй) • Ятсем • Татнет • Мишерсен культури |
Вырнаçни |
Тутарстан • Пушкăртстан тутарĕсем • Анăç Çĕпĕр тутарĕсем • Гребень тутарĕсем • Ичкĕ тутарĕсем • Касимов тутарĕсем (Кадом тутарĕсем • Курмăш тутарĕсем) • Мускав тутарĕсем • Чулхула тутарĕсем • Санкт-Петербург тутарĕсем • Перĕм тутарĕсем • Курган тутарĕсем • Кострома тутарĕсем • Казахстан тутарĕсем • Китай тутарĕсем • Финн тутарĕсем • Азербайджан тутарĕсем • Япони тутарĕсем |
Тĕн | |
Чĕлхе | |
Этнос ушкăнĕсем |
Атăл-Урал тутарĕсем ( Хусан тутарĕсем (Чепче тутарĕсем) • Мишерсем (Сасово тутарĕсем) • Касимов тутарĕсем • Крешенсем) • Аçтăрхан тутарĕсем (Алапӳ тутарĕсем • Юртă тутарĕсем • Карагашсем • Булгарин тутарĕсем • Кундрово тутарĕсем) • Çĕпĕр тутарĕсем (Барабинсем • Эуштинсем • Чатсем • Калмаксем • Заболотные татары • Тобол тутарĕсем) |
Тĕрлĕрен |