Чепче тутарĕсем

Чепче́ (нухра́т) тута́рĕсем (тут. нократ татарлары) — Чепче тата унăн юпписем тавравшĕнче пурăнакан тутарсен этносĕ.

Ытларах Удмурт Республикинче (Юкамена, Глазов, Балези, Яр районĕсенче) тата Киров облаçĕнче вырнаçнă.

1920-мĕш çулсенче 15 пине яхăн çын шутланнă^[1]. 2000-мĕш çулсенче вĕсен йышĕ 7 пине яхăн тесе хакланă (вĕсенчен 6 пин ытла тутарĕ Удмуртин çурçĕр енче тата 700 яхăн тутар Киров облаçĕн Слобода районĕнче пурăнать).

Этнотерриторилле çапла пйланать:

карин-нухрат / анат чепче (карин тутарĕсем). Ятне Нухрат (халĕ Карино) ялĕнчен илнĕ^[2], малтан Карин кнеçлĕхĕ карманĕ пулнă.
юкамена-глазов / вăта чепче
вырăнти-глазов / тури чепче

Чепче тутарĕсен генезисне удмуртсем пеçĕрменсем хутшăннă.^[3].

Тутар чĕлхипе (кăнтăр-удмурт чĕлхин уйрăмлăхĕсемпе) калаçаççĕ, ăна тутар чĕлхин нухрат пуплевĕ теççĕ.

Çав. пекех

Кари ар кнеçĕсем

Асăрхавсем

^ Татарский энциклопедический словарь. — Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 1998—703 с., илл.
^ История села Карино 2014 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.
^ Нукратские татары 2014 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ.

Литература

Татарский энциклопедический словарь. — Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 1998—703 с., илл.
Д. Б. Рамазанова «К формированию нукратского говора татарского языка в иноязычном окружении». Ижевск, 2005. — С. 170—174.
Д. Г. Касимова «Чепецкие татары: особенности культуры, языка и религии». Ижевск, 2005. — С. 158—164.
Касимов Р. Н. Традиционные религиозно-мифологические представления чепецких татар. Автореф. … канд. ист. наук / Удмуртский государственный университет. Ижевск, 2004.
Касимова Д. Г. Семейная обрядность чепецких татар. Ижевск: Удмуртский институт истории, языка и литературы УрО РАН, 2003.
Мухамедова Р. Г. Чепецкие татары (краткий исторический очерк) // Новое в этнографических исследованиях татарского народа. Под ред. Р. Г. Мухамедовой и Р. К. Уразмановой. Казань: Казанский филиал АН СССР, 1978. С. 5-18.
Сыркина И. А. Чепецкие татары 2017 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ. // Уральская историческая энциклопедия / Институт истории и археологии УрО РАН, 1998—2004.

[1] Татарский энциклопедический словарь. — Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 1998—703 с., илл.

[2] История села Карино 2014 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.

[3] Нукратские татары 2014 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ.

[1]

[2]

[3]

п • с • т Тутарсем
Культура	Çырулăх • Литература • Мусăк (Халăх мусăкĕ) • Кухня • Сӳретлĕ ӳнер • Архитектура • Театр • Спорт • Вăйăсем • Ташă • Костюм • Уявсем (Сабантуй) • Ятсем • Татнет • Мишерсен культури

Вырнаçни	Тутарстан • Пушкăртстан тутарĕсем • Анăç Çĕпĕр тутарĕсем • Гребень тутарĕсем • Ичкĕ тутарĕсем • Касимов тутарĕсем (Кадом тутарĕсем • Курмăш тутарĕсем) • Мускав тутарĕсем • Чулхула тутарĕсем • Санкт-Петербург тутарĕсем • Перĕм тутарĕсем • Курган тутарĕсем • Кострома тутарĕсем • Казахстан тутарĕсем • Китай тутарĕсем • Финн тутарĕсем • Азербайджан тутарĕсем • Япони тутарĕсем

Тĕн	Ислам • Православи (Кивĕ йăлалăх)

Чĕлхе	Тутар • Диалектсем (Мишер • Хусан • Çĕпĕр)

Этнос ушкăнĕсем	Атăл-Урал тутарĕсем ( Хусан тутарĕсем (Чепче тутарĕсем) • Мишерсем (Сасово тутарĕсем) • Касимов тутарĕсем • Крешенсем) • Аçтăрхан тутарĕсем (Алапӳ тутарĕсем • Юртă тутарĕсем • Карагашсем • Булгарин тутарĕсем • Кундрово тутарĕсем) • Çĕпĕр тутарĕсем (Барабинсем • Эуштинсем • Чатсем • Калмаксем • Заболотные татары • Тобол тутарĕсем)

Тĕрлĕрен	Истори • Этнографи • Этногенез • Наци юхăмĕ • Пантатаризм • Хĕсметри тутарсем (Романов тутарĕсем • Карино тутарĕсем • Тан касак тутарĕсем • Ăренпур касак тутарĕсем • Урал касак тутарĕсем • Çĕпĕр касак тутарĕсем • Тептерсем)