Шахмат

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Шахмат (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Шахмат
Пулса тухнă VI ĕмĕр, Инди
Инвентарь 8 × 8 клеткăллă хăма, фигурăсем: 16 шурă тата 16 хура[1]
Вылякансем 2[2]
Парти тăсăлать Сехетпе[3]
Пуля (буллит)[4]: < 3 мин.
Блиц: 3—10 мин.
Хăвăрт (рапид): 10 мин. ытла тата 60 мин. яхăн
Классические: 60 минут тата ытларах
Без часов
Вăхăта чармасăр
Вăйă кăткăслăхĕ Вăтам
Стратеги шайĕ Çӳллĕ
Ăнсăртран тухни Çук (вăйă мĕнпур информаципе)
Аталантарать тактикăна, стратегие, комбинацие курни, курăм астăвăмĕ
Пĕрпек вăйăсем Çав. Шахмат варианчĕсем, Сёги
Логотип Викисклада Медиафайлы на Викиампар

Ша́хматсĕтел вăййисем шутне кĕрет. 64 тăваткалтан тăракан ятарлă хăма çинче икĕ ен выляççĕ. Ку вăйăра ӳнер те, ăслăлăх та, спорт та пур. Вăйă ячĕ перс чĕлхинчен кĕнĕ - шах тата мат сăмахсенчен пулнă, куçарсан патша вилнĕ тенине пĕлтерет.

Шахматла хире-хирĕç иккĕн, ушкăнпа ушкăн, пĕр çынпа ушкăн выляма пултараççĕ. Шăхмат вăййин йĕркине тытса пыракан ятарлă йĕркесем пур, ăмăртусем ирттернĕ чухне ФИДЕн хушма йĕркисемпе те усă кураççĕ. Интернетпа, телефонпа, çыру çырса выляма та ятарлă йĕркесем пур.

Шахмат кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шахмат вăййине Ĕнчĕре VI ĕмĕрте шутласа кăларнă тесе ĕнентерççĕ. Унăн авалхи ячĕ - чатуранга. Арап çĕршывĕсенче, Европăпа Африкăра вăйă сăн-сăпачĕ улшăнса пырать. 15 ĕмĕр тĕлне унăн паянхи кӳлепи çирĕпленсе çитет, 19 ĕмĕрте шахматла вылямалли йĕркесене те çирĕплетеççĕ, çавăн чухнех ăмăртусем йĕркелеме пуçлаççĕ.

Çавăн пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шахмат выляма компьютер программисем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Пурĕпе хăма çинче 32 фигура пулма пултарать, çапах та пешкăсене урăх фигурăсемпе улăштарма пулать (çап. пешкăна улăштарни).
  2. ^ Строго говоря — это количество противоборствующих сторон в партии. Количество игроков-физических лиц в партиях определённого формата («Консультанты A» против «Консультанты B», супергроссмейстер против «остального мира», например «Каспаров против мира», и др.) может быть любым с обеих сторон, однако при этом число групп игроков в партии всё равно — две, каждая группа представляет одну сторону и играет одним цветом фигур.
  3. ^ Указано время на всю партию для каждого игрока. Общая продолжительность игры, соответственно, не превышает указанное время, умноженное на два.
  4. ^ Данный контроль действует при игре в Интернете, в очных шахматах контроль менее 10 минут считается блицем.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]