Чăваш Енĕн экономики

Чăваш Енĕн экономики «вăтаммисемпе» аутсайдерсем хушшшинче шутланать. Кашни çын шутне РШЯ (регионри пурнăç хакĕпе танлаштарнăскер), Раççейри вăтамринчен 54% шутланать. Атăлçи федераци тăрăхĕнче кăтартусемпе начар аталаннă кӳршĕ Пензăпа Киров облаçĕсемпе, Атăл-Нухрат экономика районĕнчи Мордва тата Мари Эл республикисенчен лайăхрах пулать. Ял хуçалăх индустринче РШЯ Раççей Федерацирин вăтам кăтартăвенчен икĕ хут лайăхрах (9,4 тата 4,9% танлаштарсан), РШЯ промăçлаха 31% парать (РФ вăтамран – 33,2%).

Пĕрлехи хыпар

Республика промăçлăхĕн тĕп отраçлĕ — машинăтаваслăх тата металлообработка:

Шупашкарта:

Прибор тăвакан савут, Шупашкарти В. И. Чапаев ячĕллĕ ĕçлев пĕрлешĕвĕ, Электроникăпа механика савучĕ, «Контур» савут (микросваркăпа микропайка валли инструмент, алмаз инструменчĕ, видеокассетăсем тата ур.), «Текстильмаш» (тĕрт станокĕсем), Шупашкарти промăçлăх тракторĕсен савучĕ^[1], ХАО НПВФ "Сварка^[2], Электросила^[3], агрегат савучĕ^[4], цистернăсем тăвакан "Çеçпĕл" фирма, Суту-илӳ хатĕрсемтăвакан "Торгтехника", "Элинокс" ; урăх хуласенче: «Чăвашкабель»^[5], Элара^[6], Электроаппаратура савучĕ^[7], Электроникăпа механика савучĕ^[8]Шупашкарти электромеханика савучĕ^[9], Электровиçев приборĕсен савучĕ «Электроприбор»^[10], Пăрăх савучĕ^[11], Меркурий НПК^[12]

Сĕнтĕрвăррире

Кабель савучĕ Сĕнтĕрвăрри хули;

Çĕмĕрлере

Çĕмĕрлери ятарлă автомобильсен савучĕ (промăçлă тракторсем, ял хуçалăх машинисемпе автомобильсем валли янтă пайсем)^[13]^[14], УАО «Çĕмĕрлери сăран-тир Фабрики».

Канашра

Канашри автоагрегат савучĕ^[15], Канашри электропогрузчиксен савучĕ^[16], Канашри вакун юсав савучĕ, Канашри технологи оснасткин савучĕ^[17] тата ур.

Куславкка

Куславккари автофургонсен комбиначĕ^[18] вырнаçнă.

Улатăр

Улатăрта механика савучĕ ĕçлет.

Хими промăçлăхĕ

Çĕнĕ Шупашкар

Хими промăçлăхĕ аталаннă («Химпром»^[19] , Çĕнĕ Шупашкар), Вăрнарти хутăш препартсен савучĕ;

Çăмăл промăçлăх:

Атăл текстиль компанийĕ^[20] («Шупашкарти мамăк-хут комбиначĕ», «Лента»^[21], «Шупашкар трикотажĕ»), Шупашкарти мамăк фабрики, * УАО «Çĕнĕ Шупашкарти мамăк тĕртев фабрики „Пике“», Паха тĕрĕ^[22].

Энергетика

Атăл çинче Чăвашэнерго шутне кĕрекен Шупашкар ГЭСĕ 800 МВт (проект хăвачĕ 1404 МВт) ĕçлет (халиччен те проектри хăватне çитермен).

Çаплах, Чăвашэнерго шутне Шупашкарти ТЭЦ-2 (çитнĕ хăвачĕ 460 МВт, 1270 Гкал/сех), Çĕнĕ Шупашкарти ТЭЦ-3 (430 МВт, 1339 Гкал/сех), Шупашкарти ТЭЦ-1 (12 МВт, 260 Гкал/сех), Улатăрти ТЭЦ (40 Гкал/сех) кĕрет.

Апат-çимĕç промăçлăхĕ

Апат-çимĕç промыçлăхĕнче "Акконд" 2010 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 5-мӗшӗнче архивланӑ. кондитер фабрики палăрса тăрать. Шупашкарпа Вăрнарта аш-какай тирпейлекен комбинатсем ĕçлеççĕ.

«Чебоксарский» ликёрпа-водка савучĕ, Етĕрнери тата Сĕнтĕрвăрри спирт савучĕсем халь ĕçлемеççĕ.

Транспорт

Республикăра Шупашкар аэропорчĕ^[23] ĕçлет.

Чăваш Ен çĕрĕ витĕр федераци шайĕнчи М7 «Атăл» автомобиль çулĕ иртет. Çаплах, «Шупашкар —Чĕмпĕр», «Çĕрпӳ —Хусан» тата республика автоçулсем (2342 çм) пур.

«Транссибăн Кăнтăр тĕлĕ»
Нефть пăрăхĕ Элмет — Чулхула-2,3 138000 тонна/тлк
Нижнекамск НПЗ — Элмет — Чулхула нефть пăрăхĕ - 1 2500 тн/тлк
Ямбург — Анăç чикĕ, Ямбург — Елец-1,2, Уренгой — Ужгород, Уренгой — Центр-1,2, Ямбург — Тулă-1,2 тата Анат Турă — Пермь — Чулхула магистраль газ пăрăхĕсем. Пĕтĕм ĕçлевĕ — 810 млн м³/çек

ЛЭПăн «Кострома ГРЭСĕ —Чулхула —Хусан—[[Зая ГРЭСĕ] инçе магистралĕ ĕçлет.

Банксем

Чăваш Енре пысăк Раççей банксем хăвăн филиалсем уçнă : Сбербанк РФ, ВТБ, Альфа-банк, Уралсиб т.ыт. Вырăнти банксем :

Чăваш Енри банксем
Банк ячĕ	Хула	Актив ( млн. тенке ), 1 ака 2011	Вырăн
Чувашкредитпромбанк	Шупашкар	3 881	366
Мегаполис	Шупашкар	1 567	579
ОБР	Шупашкар	1 271	636
Шумерлинский	Çĕмĕрле	1 160	647
Бизнес для бизнеса	Етĕрне	674	760

Вуламалли

Асăрхавсем

^ УАО «Шупашкарти промăçлă тракторсен савучĕ»
^ ХАО НПВФ "Сварка"
^ "Электросила"(ĕçлемен каçă)
^ УАО «Шупашкарти агрегат завочĕ» 2010 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче архивланӑ.
^ АО «Шупашкарти кабель япалисен савучĕ Чăвашкабель»
^ Шупашкарти прибор тăвакан савут — УАО НПК «Элара» 2011 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.
^ ХАО «Шупашкарти электроаппаратура савучĕ»
^ УАО «Электроникăпа механика савучĕ»
^ ХАО «Шупашкарти электромеханика савучĕ»
^ Шупашкарти электроаппаратура савучĕ Электроприбор"
^ Шупашкарти пăрăх савучĕ
^ НПК "Меркурий
^ УАО «Çĕмĕрлери ятарлă автомобильсен завочĕ» 2010 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 27-мӗшӗнче архивланӑ.
^ УАО «Çĕмĕрлери ятарлă автомобильсен завочĕ» 2017 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.
^ УАО «Канашри автоагрегат завочĕ» 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.
^ УАО «Канашри электропогрузчик завочĕ» 2011 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ.
^ Канашри технологи оснасткин савучĕ
^ АУОТ «Куславккари автофургон комбиначĕ»
^ Шупашкарти ĔП «Химпром» 2008 ҫулхи Ака уйӑхӗн 19-мӗшӗнче архивланӑ.
^ УАО «Текстильмаш» 2008 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.
^ АО «Лента»
^ ООО «Паха тĕрĕ» 2018 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ.
^ Шупашкар авиапредприятийĕ 2009 ҫулхи Ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче архивланӑ.

Каçăсем

Чăваш Республикин экономика ататланăвĕн, промăçлăхăн тата суту-илӳ министерстви
Чăваш Енĕн социаллă-экономикăллă портречĕ 2013 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ.
Чăваш Ен экономики тĕрĕс çулпа пырать

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

[1] УАО «Шупашкарти промăçлă тракторсен савучĕ»

[2] ХАО НПВФ "Сварка"

[3] "Электросила"(ĕçлемен каçă)

[4] УАО «Шупашкарти агрегат завочĕ» 2010 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче архивланӑ.

[5] АО «Шупашкарти кабель япалисен савучĕ Чăвашкабель»

[6] Шупашкарти прибор тăвакан савут — УАО НПК «Элара» 2011 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.

[7] ХАО «Шупашкарти электроаппаратура савучĕ»

[8] УАО «Электроникăпа механика савучĕ»

[9] ХАО «Шупашкарти электромеханика савучĕ»

[10] Шупашкарти электроаппаратура савучĕ Электроприбор"

[11] Шупашкарти пăрăх савучĕ

[12] НПК "Меркурий

[13] УАО «Çĕмĕрлери ятарлă автомобильсен завочĕ» 2010 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 27-мӗшӗнче архивланӑ.

[14] УАО «Çĕмĕрлери ятарлă автомобильсен завочĕ» 2017 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.

[15] УАО «Канашри автоагрегат завочĕ» 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.

[16] УАО «Канашри электропогрузчик завочĕ» 2011 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ.

[17] Канашри технологи оснасткин савучĕ

[18] АУОТ «Куславккари автофургон комбиначĕ»

[19] Шупашкарти ĔП «Химпром» 2008 ҫулхи Ака уйӑхӗн 19-мӗшӗнче архивланӑ.

[20] УАО «Текстильмаш» 2008 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.

[21] АО «Лента»

[22] ООО «Паха тĕрĕ» 2018 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ.

[23] Шупашкар авиапредприятийĕ 2009 ҫулхи Ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче архивланӑ.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]