Чăкăт

Чăкăт, чăвашсем хатĕрлекен апат-çимĕç. Лавккара сутакан унашкал апат-çимĕçе сыр теççĕ.

Хатĕрлесси

Типĕ тăпăрча чĕрĕ çăмартапа хутăштармалла, тăвар калаттармалла та лайăх çăрмалла. Çăрнă тăпăрча чăкăт кăшăлне тултармалла, пуса-пуса тикĕсмелле, питне чĕрĕ çăмарта саррипе сĕрмелле, ытлашши вĕри мар кăмакана йывăç ывăспа лартмалла. Кăшт сивĕнме пуçланă кăмакара кăна чăкăт лайăх та тутлă пиçет.

Пиçнĕ чăкăта ăшăлла хăй халлĕн е шăратнă услам çупа параççĕ. Сивĕннĕ чăкăта тăрăхла тăваткалăн е кубик пек касмалла, услам çупа кăмакара ăшăтса памалла.

Порцире 300 г. тăпăрчă, пĕр çăмарта, тутанса тăвар, 25 г. услам çу каять.

Апат хакӗ

Сырсем белоксен (25 процент таран), сӗт ҫӑвӗн (60 процент таран) тата минераллӑ япаласен (повар тӑварне шутламасан, 3,5% таран) содержанийӗпе уйрӑлса тӑраҫҫӗ. Пакшасене сӗт-ҫуран лайӑхрах организмпа хӑнӑхтараҫҫӗ. Экстрактивлӑ япаласем апат пӗҫерекен тимӗрсене килӗшӳллӗ витӗм кӳреҫҫӗ, апат ҫиес килет. Чӑкӑтри апат-ҫимӗҫе организмпа пӗтӗмӗшпех тенӗ пекех (98-99%) тултараҫҫӗ. Сырта витаминсем, D, E, B1, B2, B12, PP, С, пантен кислоти тата ытти те тӑрантараҫҫӗ. Ҫупа пакша сырӑн энергиллӗ хакӗ самаях иккӗленет. Сыр хӑйне майлӑ сӗт концентрачӗ шутланать: пакшасем, ҫусем, минераллӑ япаласем унта ҫав пропорцисенчех усӑ кураҫҫӗ, унта кальципе фосфор содержанийӗ пысӑк, вӗсем сырта пӗр шайра вырнаҫаҫҫӗ.

Чӑкӑт усси

Чӑкӑт йышӗнче пакша (25 г 100 г чӑкӑт) пысӑк содержанийӗ организмшӑн питӗ усӑллӑ. :

— иммунитета ӳстерме пулӑшать;

— читлӗхсене юсать;

— шӑшисемшӗн усӑллӑ компонент пулать.

Ҫавӑнпа та сыр шӑши массине пухас текенсене кирлӗ.

Сыр йышӗнче кальци нумай (100 г продукт — этем талӑкри норма), вӑл пулӑшать.:

— шӑмӑсене ҫирӗплетнинче;

— кариесран хӳтӗле;

— остеопороз аталанӑвӗн хӑрушлӑхӗ чакнинче.

Хытӑ сортсенче (пармезан, аведдер) кальци ытти сыртан ытларах.

Сыр в12 витамин шучӗпе ӗҫлес пултарулӑхне ӳстерме пултарать, вӑл пир-авӑрпа органсене кислород парать. Аминокислота триптофан серотонина туса кӑларма пулӑшать, ҫапла майпа кӑмӑл-туйӑма хӑпартать. Белоксем, ҫусем, углеводсем тата усӑллӑ бактерисем ҫителӗклӗ пулнипе вӗсем микрофлор пыршӑ аврине лайӑхлатаҫҫӗ, организма апат-ҫимӗҫ хатӗрӗсене чӗрпӗклеме, токсинсем тума пулӑшаҫҫӗ. Сырта ҫулталӑкри сивӗ вӑхӑтра уйрӑмах усӑллӑ D витамин пур.

Вуламалли

• Тутлă Апат-Çимĕç. - Шупашкар, Чăваш кĕнеке издательстви, 1982.

Тĕнчери паллă чăкăтсем

• Франци чăкăчĕсем : ( Бри, Бофор, Камамбер, Невшатель т.ыт. ) ;
• Итальян чăкăтсем : ( Горгонзола, Грана Падано, Маскарпоне, Моцарелла, Рикота т.ыт. ) ;
• Испан чăкăтсем : ( Манчего ) ;
• Голлан чăкăтсем : ( Гауда, Эдам ) ;
• Акăлчан чăкăтсем : Чеддер, Стилтон.