Магас

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Магас
Хула гербĕ
Патшалăх: Раççей
Регион: Ингушети
Никĕсленĕ: 1994 (шутлаççĕ),
1994 (асăннă)
Хула, çултан: 2000
Халăх йышĕ, пин çын: 15279 (2022)
Хула лаптăкĕ: 1209,74 км2
Геогр. анлăхĕ: 43°10′ ç.ш.
Геогр. вăрăмлăхĕ: 44°49′ х.т.д.


Мага́с (инг. Магас, выр. Магас) — Ингушети Республикин (РФ) тӗп хули.

Этимологи[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«Магас» ячӗ ҫӗнӗ Ингушети тӗп хулине пачӗ, ҫавӑнпа ҫапла пӗлӳлӗ, историлӗ, археологилӗ тӗрӗспе тата лингвистиклӑ тӗрӗслӗхлӗ, тата вырӑн топонимикин ячӗсенче йышӑнӑ[1][2]. Ҫак пӗлӳсемпе ҫапла ят тӗп хулин Авалхи Аланийӗн пулнӑ. Ҫапла, «Магас» топонимӗре «Ма» сӑмахӗ «хӗвел» пӗлтерет[3], слогпа «га»/«го» («ҫавракӑш», «диск») — «мага»/«маго» пӗлтерет «хӗвел ҫавракӑшĕ, хӗвел дискӗ». «С» саспалли сӑмахӑн вӗҫӗнче — ингуш топоформанчӗ, «са» сӑмахӗрен — «ҫӗр, вырӑн».

Ҫапла ӗнтӗ, «Магас» сӑмахӗ «ҫӗр, хӗвел вырӑнӗ», тата «хӗвел хули»[4][5]

Географи[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Кунҫул[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ «К проекту Федерального закона «О присвоении столице Республики Ингушетия наименования город Магас» «КонсультантПлюс»
  2. ^ «Магас» ячӗ Кодзоев, Нурдин Даутович шутланӑ
  3. ^ инг. Малх - хӗвел
  4. ^ Кодзоев, Местонахождение и значение, 2001, с. 44
  5. ^ Исторический проект «Ингушетия:Исторические Параллели» АЛАНЫ в I—IX вв. (выр.). Ghalghay.com (2009-11-28). Тĕрĕсленĕ 9 Чӳк уйӑхӗн 2015.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]