Биосфера

Шалти:
Геосферăсем

• Хупă
- Континент
- Океан
• Манти
- Астеносфера
- Çӳлти
- Аялти
• Йĕтре
- Тулаш
- Шалти
Тулаш:
• Литосфера
- Пусăрăннă
• Гидросфера
• Атмосфера
- Стратосфера
- Мезосфера
- Термосфера
• Ионосфера
• Магнитосфера
= Экзосфера
Комплекслă:
• Географи
• Биосфера
- Биогеосфера
- Экосфера
- Педосфера
• Криосфера
- Гляциосфера
= Барисфера
= Тектоносфера
Антропоген:
Ноосфера
Антропосфера
Техносфера
Какосфера
Çĕр тытăмлăхĕ

Биосфе́ра (ав.гр. βιος — пурнăç тата σφαῖρα — сфера, чăмăр) — организмсем вырнаçнă тата вĕсен пурнăç ĕçхĕлĕн продукчĕсемпе тулнă (вĕсен витĕмĕнче пурăнаканскерсем) Çĕр сийĕ чĕрĕ; Çĕрĕн пĕтĕмĕш енлĕ экосистеми, çаплах планетăн биологи системисене аталанмашкăн майсем туса паракан мĕнпур пахалăхĕ.

Ăнлантарни

Литература

Моисеев Н.Н. Экология человечества глазами математика. — М.: Молодая гвардия, 1988. — ISBN 5-235-00061-7
Общая биология: Учебник для 10—11 классов средней школы / Под редакцией члена-корреспондента АН СССР Ю. И. Полянского. — 22-е изд. — Просвещение, 1992. — ISBN 5-09-004182-2

Асăрхавсем

п • с • т Çĕр
Çĕр историйĕ	Çĕр ӳсĕмĕ Çĕрĕн геологилле историйĕ Геохронологи шкали Çĕр çинчи пурнăç историйĕ Çĕр пăрланни Çамрăк та хавшак Хĕвел парадоксĕ Гигантла çапăну теорийĕ Эволюци хронологийĕ

Çĕрĕн физикăлла палăрăмĕсем	Масса Гравитаци уйĕ Магнитла уй Çĕр форми (Çĕр эллипсоичĕ • Геоид)

Çĕр йăлхахĕсем	Çĕр структури Тĕш Хупă Атмосфера Гидросфера Биосфера

Географи тата геологи	Австрали Антарктида Африка Еврази (Ази, Европа) Америка (Çурçĕр Америка, Кăнтăр Америка) Атлантика океанĕ Инди океанĕ Çурçĕр Пăрлă океанĕ Лăпкă океан Кăнтăр океан Континентсен дрейфĕ Континент Манти Океан Суперконтинент Плитасен тектоники

Тавралăх	Биом Биотĕрĕлĕх Тискер çутçанталăк Климат Çутçанталăк Çутçанталăк зони Экологическая ниша Экологи Экотытăм

Çав. пекех	Çĕрĕн пуласлăхĕ Гипотетические естественные спутники Земли Çĕрĕн кунĕ Çĕр ялавĕ Тĕнче Çутçанталăкри инкек Çĕр талăкăн çаврăнăшĕ Çĕр ункисем
Çутçанталăк

п • с • т Экосистема
Çутçанталăк зонисем	Çĕр çийĕнчи экосистема • Шыв экосистеми • Тинĕс экосистемисем • Тăрă шывлă экосистемăсем • Биогеоценоз • Биом • Биосфера • Çутçанталăк территоринчи комплекс • Юрилле экосистемăсем • Агробиоценоз • Агроценоз

Функционал компоненчĕсем	Продуцентсем • автотрофсем • Консументсем • Редуцентсем

Структура компоненчĕсем	Зооценоз • Фитоценоз • Биоценоз • Синузия • Ценоячейка • Эдификатор • Консорци

Абиотика компоненчĕсем	Биогенные элементы • Микроклимат • Çутçанталăк факторĕсем • Вырнаçнă вырăн • (Биотоп • Стация) • Экотоп • Климатоп

Функцилени	Сукцесси • Сукцесси каси • Экосистемăсем деградицилени • Экосистемăсен эволюцийĕ

Экосистемăсене варалани	Тăрă шыва варалани • Океансене варалани • Атмосферăрана варалани • Тăпрана варалани

п • с • т Çутçанталăкăн тĕп пайрăмĕсем
Çут Тĕнче	Космос • Вăхăт • Энерги • Япалалăх (пĕрчĕ • химилле элемент)

Çĕр	Ăслăхсем • Истори (геологи) • Тытăм • Геологи • Плитасен тектоники • Океансем тата типçĕр • Пуласлăх

Çанталăк	Метеорологи • Атмосфера • Климат • Пĕлĕтсем • Çумăр • Юр • Çутă • Тулăмсем тата хухăмсем • Çил (смерч • циклон)

Тавралăх	Экологи • Экотытăм • Тискер çĕрсем

Пурнăç	Пуçлану • Истори • Биосфера • Биологи • Пурнăç йĕркеленĕвĕн шайĕсем • Биотĕрлĕлĕх • Организм • Эукариотсем (флора (ӳсентăрансем) • фауна (чĕрчунсем) • кăмпасем • протистсем )) • Прокариотсем (архейсем • бактерисем) • Вируссем