Плитасен тектоники
Плитасен тектоники литосфера пулса тӑнин тата куҫнин хальхи ӑслӑхри ӑнлану. Унӑн тӑрӑх ҫӗр пичӗ капплӑ блоксенчен тӑрать — литосфера плитисенчен, вӗсем пӗр пӗрин хушшинче яланах куҫӑнса тӑраҫҫӗ. Ҫавӑн чухне сарӑлса кайнӑ тӗлте (вӑтам-океан хасакӗсен тата континентлӑ рифтсен вырӑнӗсенче) спрединг пирки (англ. seafloor spreading — тинӗс тӗпӗ юхӑнса кайни) ҫӗнӗ океан пичӗ пулса тӑрать, кивви вара зонах субдукци вырӑнӗсенче ҫӑтӑнать. Плитасен тектоникин теорийӗ ытларах плитасен чиккисен вырӑнӗсем ҫӗр чӗтренӗвӑпе, вулкансен хастарлӑхӗпе тата сӑрт-тусем пулса тухассипе ҫыхӑннине ӑнлантарать.
Ку шухӑша перремӗш хут Континентсен дрейф теоринче Альфред Вегенер 1920 ҫулта сӗннӗ, анчах чи малтанах ытти ӑслӑхҫӑсем унпа килӗшмен, унӑн теорине сивленӗ.
Хальхи Плитасен тектоникин теорийӗ унӑн теорийӗ ҫинче никӗсленсе Ҫӗр ӑслӑхӗн пурте килӗшсе йышӑннӑ концепцийӗ пулса тӑрать.
Татах пӑхӑр
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Вегенер А. Происхождение материков и океанов /пер. с нем. П. Г. Каминского под ред. П. Н. Кропоткина. — Л.: Наука, 1984. — 285 с.
- Добрецов Н. Л., Кирдяшкин А. Г. Глубинная геодинамика. — Новосибирск, 1994. — 299 с.
- Зоненшайн, Кузьмин М. И. Тектоника плит СССР. В 2-х томах.
- Кузьмин М. И., Корольков А. Т., Дриль С. И., Коваленко С. Н. Историческая геология с основами тектоники плит и металлогении. — Иркутск: Иркут. ун-т, 2000. — 288 с.
- Кокс А., Харт Р. Тектоника плит. — М.: Мир, 1989. — 427 с.
- Н. В. Короновский, В. Е. Хаин, Ясаманов Н. А. Историческая геология : Учебник. М.: изд-во Академия, 2006.
- Лобковский Л. И., Никишин А. М., Хаин В. Е. Современные проблемы геотектоники и геодинамики. — М.: Научный мир, 2004. — 612 c. — ISBN 5-89176-279-X.
- Хаин, Виктор Ефимович. Основные проблемы современной геологии. М.: Научный Мир, 2003.
- Сорохтин О. Г., Ушаков С. А. Развитие Земли М: Изд-во МГУ, 2002. 506 с.
- Хаин Виктор Ефимович Современная геология: проблемы и перспективы // «Соросовский образовательный журнал» N 1, 1996, стр.26-32; pdf
- В. П. Трубицын, В. В. Рыков. Мантийная конвекция и глобальная тектоника земли Объединённый институт физики Земли РАН, Москва (Проект РФФИ № 96-05-66069, Проект МНТЦ (ISTC) № 415-96)
- Хаин Виктор Ефимович Тектоника плит, их структуры, движения и деформации
- Сорохтин Олег Георгиевич, С. А. Ушаков Развитие Земли 2012 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ. М: Изд-во МГУ, 2002. 506 с.
- «Движение континентов» — Гордон № 133, Эфир от 05.09.2002, при участии члена-корреспондента РАН Никиты Богданова и д. геол.-мин наук Николая Короновского
- Владимир Орис, Геофизика блог - ://www.facebook.com/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0-1331498370299360/?modal=composer
Каҫӑсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Interactive movie showing 750 myr (million years) of global tectonic activity.
- movies over smaller regions and smaller time scales.
- «Ring of Fire», Plate Tectonics, Sea-Floor Spreading, Subduction Zones, «Hot Spots»
- Plate Tectonics and Climate 2006 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ.
Геологи |
|
---|---|
Теорилле | |
Динамикăлла | |
Историлле | |
Хушма | |
Ытти | |
Категори Геологи |
Çĕр |
||
---|---|---|
Çĕр историйĕ | ||
Çĕрĕн физикăлла палăрăмĕсем | ||
Çĕр йăлхахĕсем | ||
Географи тата геологи | ||
Тавралăх | ||
Çав. пекех | ||
Çутçанталăк |
Çутçанталăкăн тĕп пайрăмĕсем |
|
---|---|
Çут Тĕнче | |
Çĕр | |
Çанталăк | |
Тавралăх | |
Пурнăç |
Пуçлану • Истори • Биосфера • Биологи • Пурнăç йĕркеленĕвĕн шайĕсем • Биотĕрлĕлĕх • Организм • Эукариотсем (флора (ӳсентăрансем) • фауна (чĕрчунсем) • кăмпасем • протистсем )) • Прокариотсем (архейсем • бактерисем) • Вируссем |