Контент патне куҫ

Рубцова Екатерина Семёновна

Каҫӑсем хуш
«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Рубцова Екатерина Семёновна
Рубцова Екатерина Семёновна
Çуралнă чухнехи ят Рубцова Екатерина Семёновна
Çуралнă вăхăт 1888, чӳк, 11
Çуралнă вырăн Вырăс Чукал ялĕ, Пăва уесĕ, Чĕмпĕр кĕпĕрни, Раççей империйĕ (хальхи Чăваш Республикин Шăмăршă районĕ)
Вилнĕ вăхăт 1971, раштав, 13[1]
Вилнĕ вырăн Тĕмен
Гражданлăх Раççей империйĕ, ССРП
Пăхăнулăх

ССРП

Рубцова Екатерина Семёновна (11. XI.1888-мĕш çул, Чĕмпĕр кĕпĕрнинчи Пăва уесĕнчи Вырăс Чукал ялĕ — 05. XII.1971-мĕш çул, Тĕмен хули) — вĕрентевçĕ тата çутлăхçă, чĕлхеçĕ. Эскимоссем тĕлĕшпе Раççейри пĕлÿлĕхе (эскимологие) никĕслекенсенчен пĕри.

Пурнăçĕ

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Чĕмпĕр кĕпĕрнинчи Пăва уесĕнчи Шамккай вулăсĕнчи Вырăс Чукал ялĕнче çуралса ÿснĕ. Хальхи вăхăтра ку ял Чăваш Енри Шăмăршă районĕнчи Чукал ял тăрăхне кĕрет. Ачалăх тата çамрăклăх тапхăрĕсенчи пурнăçĕ уçăмлăнах паллă теме çук.

Ăçта вĕренни

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ăçта вĕреннине автобиографийĕнчен пĕлме пулать[2].

Гимназире вĕреннĕ тени те, хăшпĕр çăлкуçсенче, илтенкелет, анчах ку йăнăш пулма кирлĕ. Ленинградри А.Герцен ячĕллĕ пединститутра вĕреннĕ (1933-1938).

Ăçта ĕçлени

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ăçта ĕçлени пирки те тĕпрен илсен автобиографийĕнченех пĕлме пулать.

Çапла вара, 17 çул хушши тăван тăрăхри шкулсенче вĕрентевçĕ пулса ĕçленĕ; кайран тăванĕ патне Камчаткăна кайнă, Медный утравĕ çинчи алеутсем патне те пырса тухнă. Ĕнтĕ тата икĕ çул иртсе кайнă. 1929-мĕш çултанпа Чукоткăра эскимос ачисене вĕрентнĕ[4]. Малтан Имтук ялĕнче, тепĕр çултан Сиреникире[5]; каярахпа ытти тĕлсенче те ĕçленĕ, вăл шутра — Чаплино ялĕнче. 1932-мĕш çултанпа пединститутра вĕренме пуçланă май Ленинградра пурăннă, унтан каллех каялла Чукоткăна пурăнма куçса кайнă. Пединститутра унăн вĕрентекенĕ Катерина Семёновна Сергеева (1898-1975) пулнă. К. С. Сергеева, Е. С. Рубцовăран вунă çул кĕçĕнрех, анчах та вăл маларах Одесса университетĕнче унтан тата тепĕр тĕлте вĕренсе икĕ аслă пĕлÿ илнĕ, эскимос чĕлхине те пĕлнĕ, вĕсен хушшинче пурăнса та курнă[6]. Чукоткăра чухне, Чаплино ялĕнче, Е. С. Рубцова Утатун текен çын патĕнче, ярангара, пурăнни паллă[7]. Имтукра чухне — Аляляун текен çын патĕнче, вăл вырăсла кăштах пĕлнĕ, ял советĕнче çыруçăра тăнă.

Ленинградра ăслав йĕркелĕмĕнче, Ăслав Академийĕн Чĕлхе институчĕн вырăнти филиалĕнче, ăслав ĕçлевçинче тăрăшнă (Иккĕмĕш тĕнче вăрçи хыççăн, 1964-мĕш çулта пенсие тухичченех). Кунта ĕçленĕ çулсенче Чукоткăна командировкăна кайкаласа тăнă. Юлашки çулĕсене Тюмень хулинче пурăнса ирттернĕ. Унтах вилнĕ (13.12.1971). Вилтăприйĕ те унăн çав хуларах.

Ăслăлăх ĕçĕсенче яланах вырăнти халăх пулăшăвĕ çине таяннă.

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)  
Во время учебы в университете, к Салико обратилась за помощью эскимолог Екатерина Семеновна Рубцова, работавшая над составлением нового «Эскимосско-русского словаря». Именно Анатолию были поручены проверочное чтение рукописи словаря и редакторская правка. В своем предисловии к словарю, изданному в Москве в 1971 году, Екатерина Семеновна принесла сердечную благодарность Салико[8].

<Куçару: Салико университетра вĕреннĕ чух унран Екатерина Семёновна Рубцова эскимолог, çĕнĕ "Эскимосла-вырăсла сăмахсар" тăваканскер, пулăшу ыйтнă. Шăпах Анатолие шанса панă та ĕнтĕ алçырăва вуласа тĕрĕслессине тата редакцилессине. 1971-мĕш çулта Мускавра тухнă словарĕн умсăмахĕнче Екатерина Семёновна Саликона чĕререн тав тунине палăртнă.>

Ĕçĕсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • Рубцова Е.С. «Русско-эскимосский словарь для начальной школы» (около 6000 слов), составлен при участии эскимосов Ачиргина, Каля, Касыги и Татак. В предисловии к словарю даны «Основные правила орфографии». — Учпедгиз, Л, 1940.
  • Рубцова Е.С. и др. Букварь. Для подготовительного класса эскимосской начальной школы. Л., 1947.
  • Рубцова Е.С. Наша речь. Книга для чтения. Для 2-го класса эскимосской начальной школы. Л., 1948.
  • Руцова, Е.С. Букварь для подготовительного класса эскимосской начальной школы <Текст> : Пер. с эскимос. яз. / Е. С. Рубцова, С. М. Гухуге. - 2-е изд., перераб. - Москва ; Ленинград : Учпедгиз, 1953. - 44 с.; 20 см. - (В помощь учителю эскимосской начальной школы).
  • Рубцова Е.С. Материалы по языку и фольклору эскимосов: чаплинский диалект, Часть 1 Институт языкознания (Академия наук СССР) Изд-во АН СССР, 1954. 554 с.
  • Рубцова Е.С., Анальквасак В. Наша речь. Книга для чтения в первомклассе эскимосской начальной школы. Л., 1955.
  • Рубцова Е.С., Анальквасак В., Танута. Наша речь. Книга для чтения в первом классе эскимосской начальной школы. Л.-М., 1950.
  • Рубцова Е.С., Гухуге С.М. Букварь. Для подготовительного класса эскимосской начальной школы. М.-Л., 1965.
  • Рубцова Е.С. Наша речь. Книга для чтения. Для 2-го класса эскимосской начальной школы. В работе над книгой принимал участие Л. Айнана. Л., 1956.
  • Рубцова Е.С. Эскимосско-русский словарь: 19 000 слов. М., "Советская энциклопедия, 1971. 644 с.
  • Тексты на языках эскимосов Чукотки в записи Е. С. Рубцовой 2021 ҫулхи Ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ. / Подгот. к печати и ред. Н. Б. Вахтина. СПб.: Арт-Экспресс, 2019. — 868 с. (кĕнкен умсăмахĕнче Е. С. Рубцова автобиографийĕ тата ытти кăсăклă материалсем пур). ISBN

Çав. пекех

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăнмалăх

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вуламалли

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • <Автор[10]>. "Дело ее продолжают ученики". — Советская Чувашия хаçат, 1980, январĕн 22-мĕшĕ.
  • Васильева, Р. Патриоты Севера : [о П. Я. Скорике, Г.А. Меновщикове, Е.С. Рубцовой и И.С. Вдовине] / Р. Васильева // Советская Чукотка. - 1960. - Окт. 19. - С. 4
  • Головацкая, Таисья Павловна. Функционирование иноязычных лексических заимствований в эскимосском языке (чаплинский диалект). (Автореферат диссертации, 2008).
  • Огрызко, В. Рубцова Екатерина Семеновна : [эскимолог] / В. Огрызко // Североведы России : материалы к биографическому словарю / В. Огрызко. - М., 2007. - С. 400. ББК К81д + К74д
  • Транскрипт(ĕçлемен каçă) — 117-мĕш информацие пăхăр.
  • Долматова, Н. Учительница первая моя : (Е. С. Рубцова) / Н. Долматова // Школа - судьба моя : (очерки, воспоминания, интервью) / Магад. обл. ин-т усовершенствования учителей. - Магадан : МАОБТИ, 1990. - 133, [1] с. - 0.70 р., 12.00 р.
  • Выйе Анкана. Екатерина Рубцова. // Тропою Богораза. Научные и литературные материалы / сост. И ред. Л. С. Богословская, В. С. Кривощеков, И. И. Крупник. М. : Институт наследия-ГЕОС, 2008. 352 с. , 2 вклейки, 88 вкладок; илл. (труды ЧФ СВКНИИ ДВО РАН, вып. 10)
  • Кавратагина Галина (3 а класс), Тюников Петр (6 а класс), Рахто Денис (7 а класс). ТВОРЧЕСКАЯ ПОИСКОВАЯ РАБОТА на тему: «РОДИНА МОЯ - СИРЕНИКИ: ИСТОРИЯ, ЛЮДИ, КУЛЬТУРА, ВЕРОВАНИЯ» — информантсем: Авальнун Е.Н., Макарова К.П., Тюникова Э.Н.; ертÿçĕ: Рахто Лидия Юрьевна, истории тата пĕрлĕх пĕлевĕн вĕрентевçи,Провидения шкулĕ»

Асăрхавсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  1. ^ Ытти çăлкуçсенче раштавăн 5-мĕшĕ тени тĕл пулать
  2. ^ Личное дело Е. С. Рубцовой: Архив ИЛИ РАН. Ф. 1. Оп. 2. Д. 356. Л. 18–19.
  3. ^ " Как ты хороша , родная Шемурша ". Шупашкар, 2000. — С.195.( П.С.Прокофьев материалĕ)
  4. ^ Музей истории Шемуршинского района.
  5. ^ Сиреники - Гора рогов — «Учительская газета», №15 от 13 апреля 2010 года
  6. ^ Транскрипт(ĕçлемен каçă) — 121-мĕш информацие пăхмалла
  7. ^ Ятта А.В. История Чаплинской школы (к 100-летию со дня образования школы) 1916 – 2016 гг.
  8. ^ К 65-летию со дня рождения Салико Анатолия Петровича, эскимосского подвижника (1949-2007)
  9. ^ Доска почета — Село Сиреники — Провиденский район — Чукотский авт. округ — Рубцова Екатерина Семёновна
  10. ^ Авторĕ паллă-ха, анчах информатор (И. Саландаев) астумасть
Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Рубцова_Екатерина_Семёновна&oldid=784381»