Контент патне куҫ

Вăхăт

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Вăхăт (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Паян — 2024 çулхи Чӳк уйӑхӗн 3-мĕшĕ, 12:22 (UTC)
вăхăт
Ытти виçев пĕрчисемпе çыхăнни
СИ çек
СГС çек
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Вăхăт (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Вăхăт, — физикăпа философин тĕп ăнлавĕсенчен пĕри, уçлăх-вăхăт координчĕсенчен пĕри. Унăн тăрăхĕпе физика кĕлеткисен тĕнче йĕрĕсем иртеççĕ.

Вăхăта сăнама, тĕслĕхрен, будильникпа усă кураççĕ.

Философиретавăрайманлă куçăм (пĕр еннелле кăна куçакан — иртнĕлĕхрен, хальлĕлĕх витĕр пуласлăха)[1], кулленхи пурнăç ăшĕнче фактсем ятлă мĕнпур процессем.

Шутлав (метрологи) йĕркипе вăхăт ăнлавĕн иккĕ аспектне палăртнă:

Вăхăт пахалăхĕсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Чи малтанах, вăхăтăн тĕлĕллĕх пур («Вăхăт сăнни» пăхăр).
Рудольф Карнап Глава 3. Измерения и количественный язык // Философские основания физики: Введение в философию науки. = R. Carnap. Philosophical Foundations of Physics: an introduction to the philosophy of science. — М.: Прогресс, 1971. — 392 с.</ref>.

Вăхăтăн тĕлĕллĕхĕ

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Хальхи ăсчахсен чылайрахăшĕн шухăшĕпе, малтанлăхпа пуласлăхăн уйрăмлăхĕ принциплă шутланать. Хальхи ăслăх хыпарĕсемпе килĕшӳллĕ, информаци малтанлăхран пуласлăха куçать, каялла пулаймасть. Термодинамикăн иккĕмĕш пуçламăшĕ те пуласлăхра энтропи нумайланса пырасса пĕлтерет.

Тепĕр енчен, хăшпĕр тĕпчевçĕсем урăхла калаççĕ.

Вăхăта шутлани

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Астрономире тата навигацире вăхăта шутлани

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вăхăт виçисем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Тĕп статья: Вăхăт виçисем


  • Зептоçеккунтă 10−21çек (йĕтре реакцисен динамики)
  • Йоктоçеккунтă 10−24çек (тăнăçлă мар элементарлă пĕрчĕсен çуралăвĕ-арканăвĕ)

Юхакан вăхăта шутламалли хатĕрсем (автономлисем)

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вăхăт интервалĕсене туса кăтартмалли хатĕрсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вăхăт интервалĕсене виçмелли хатĕрсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]


Тĕпчесе уçнисем, туса кăларнисем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çавăн пекех пăхăр

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  1. ^ Существует ли «стрела времени?», А. И. Гулидов, Ю. И. Наберухин
  2. ^ 1, 2, 3, 4 тата 5 RIPOLFACT. Ежегодный альманах фактов: Весь мир. Полный спектр информации о странах, мире и вселенной. — М.: РИПОЛ классик, 2007. — 1088 с.: илл., ISBN 978-5-7905-5024-9, Некоторые замечательные изобретения, с. 374—387;
  3. ^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок StatPhys не указан текст
  4. ^ Р. В. Паунд О весе фотонов. Успехи физических наук, 1960 ç., раштав
  5. ^ Нарушение СP-симметрии. поиск его истоков. Дж. В. Кронин, Успехи физических наук, 1981, юпа

Шаблон:Вăхăт виçисемпе стандарчĕсем