Хисепле дифференцилев

Хисепле дифференцилев — кăткăс формулăллă е тапăлпа панă пĕр-пĕр функциин тăхăмĕн пĕлтерĕшĕсене çывхартса тупмалли меслетсен йышĕ.

Пĕр-пĕр $f$ функцин $x$ пăнчăри тăхăмĕ чикĕ урлă палăрăнать:

f'(x)=\lim _{h\to 0}{\frac {f(x+h)-f(x)}{h}}.

Вакăн çийĕнче тата чикĕ палли хыçĕнче — $f$ функцин вĕçсĕр мар расналăхĕ, айĕнче — çав расналăхăн утăмĕ. Çаванпа та тăхăма чи ансат меслетпе аппроксимацилесси $f$ функцин самай пĕчĕк $h$ утăмлă вĕçсĕр мар расналăхĕсене усă курасси пулса тăрать. Сăмахран, ак çакă

{\frac {f(x+h)-f(x)}{h}}

$f$ функцин $x$ пăнчăри тăхăмĕ патне $h$ капа пропорционаллăн çывхарать. Енчен те ак теприне пăхсан

{\frac {f(x+h)-f(x-h)}{2h}},

çывхартав йăнăшĕ $h^{2}$ пропорционалли таран чакать.

Аслăрах ретри тăхăмсемпе те çавнашкалах ĕçлеме пулать.

Литература[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Бахвалов Н. С., Жидков Н. П., Кобельков Г. М. Численные методы. — 3-е изд., доп. и перераб. — {{{1}}} м: БИНОМ. Лаборатория знаний, 2004. — 636 с., илл. — ISBN 5-94774-175-X.
Березин, И. С., Жидков Н. П. Методы вычислений. Том I. — 2-е изд., стереотипное – М.: Физматгиз. 1962.
Мысовских И.П. Лекции по методам вычислений. – М.: Наука. 1982. – 342 с.
Richard P. Feynman, Michael A. Gottlieb, Ralph Leighton: Feynman’s Tips on Physics: A Problem-Solving Supplement to the Feynman Lectures on Physics. Addison-Wesley, San Francisco, 2006, ISBN 0-8053-9063-4, Kapitel 1–4.