Хункăрсем

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Хункăрсем
Тăван ячĕ Magyarok
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ

Пурӗ: 14,5 млн
Хункăри Хункăри 9 416 015 (2001)[1]
Румыни Румыни 1 237 746 (2011)[2]
Словаки Словаки 458 467 (2011)[3]
Канада 315 510 (2006)[4]
Серби Серби 293 299 (2002)[5]
Украина 156 600 (2001)[6]

Чехи Чехи 8 920 (2011)[7][8]
Чĕлхе Хункăр
Тĕн Католицизм (ВКЧ тата Рим-католици), Протестантизм (ытларах Кальвинизм, Унитарианизм тата Лютеранлăх), Православи, Иудаизм
Раса тĕсĕ европеоидсем
Кĕрет  Финн-укăр халăхĕсем,

Хункăрсем е Вункăрсем (тăван ят — мадьярсем, хунк. magyarok [ˈmɒɟɒrok]) — укăр чĕлхе ушкăнне кĕрекен европăри халăх.

Хальхи Хункăрăн патшалăха чăмăртакан халăх. Хункăрсен чылай йышĕ çаплах Румынире (Трансильвани тахçанхи облаçĕ), Сербире (Воеводинăри çурçĕр çĕрĕ), Словакире, Украинăра, Раççейре, Германире, Аслă Британире, Австрире, Америкăри Пĕрлешĕннĕ Штатсенче, Чилире тата Канадăра пурăнаççĕ. Тăван çĕршывăн тулашĕнче хункăрсем ытларах АПШ-че — 1,5 миллион çын. Хункăрта вара 9,5 млн яхăн хункăр (2001 çулта халăхса çырни), çак ĕнтĕ патшалăхра пурнан халăхан 93 % шутланать[9]. Тĕне тытассипе халăхăн çурри ытла хункăр — католиксем, иккĕмĕш вырăнта — протестантсем (лютерансемпе кальвинистсем).

Этимологи[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Анклăшла Hungarians тесе калани Onogur сăмахран тухса каят. On ogur -> вунк. Оn ökör -> Вунă вăкăр (кил-йыш) тенине пĕлтерет. Вункарсен ökör сăмахе огузсен öküz сăмахĕнчен пулат, пулкар ротацизăмĕ *z > r. ökör > öküz > wăkăr.

Пулкарсем: Он окор

Тури чăвашсем: Вон вокор

Анатри чăвашсем: Вун вăкăр

Вырăсла Венгор — вăл польск. węgier «венгр», белор. вугорац, словен. vogr, vogrin, польск. węgier, węgrzyn, лит. veñgras, чăвашла Вункăр.

(греч. ’Ονόγουροι, ’Ονογούρων,’Ονογουνδούρων, Ούννογουνδούρων)

Кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Арпад Фести, Л. Меднянский тата Е. Барчаи ӳкерçĕсем. «Арпад кнеç Карпат урлă каçни». Пир (циклорама, 1800 м²), Венгрие мадьярсем çĕнтерсе илни пинçуллăха уявланă тĕле çырнă. Ópusztaszer, Наци мемориал музейĕ, Венгрия.
Венгрсен эмиграцилени
Венгрсен миграцилени.
Венгрсем (1890)
Венгрсем (900—1980)
Мадьярсем Карпат урлă каçни Chronicon Pictum, 1360.
Венгр хусарĕн шлемĕ тата питлĕхĕ.
Çакăн пек питлĕх мăя хĕçпе çапсан та хӳтĕлет.

Çавăн пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Демографические данные на сайте nepszamlalas.hu
  2. ^ http://www.arges.insse.ro/phpfiles/RPL2011NIVEL%20NATIONAL.pdf
  3. ^ TAB. 115 Obyvateľstvo podľa pohlavia a národnosti (sk) (xlc). Český statistický úřad (2011). — Распределение населения по полу и национальности по результатам переписи населения (2011) на сайте Статистического бюро Словакии. Тĕрĕсленĕ 25 Юпа уйӑхӗн 2015.
  4. ^ Демографические данные на сайте statcan.ca
  5. ^ 2006. évi jelentés a szlovákiai magyarság helyzetéről
  6. ^ Демографические данные на сайте hhrf.org
  7. ^ Národnostní struktura obyvatel (чех.) (PDF). Český statistický úřad (2014-06-30). — Этнический состав населения Чехии на сайте Чешского статистического управления — C. 5. Тĕрĕсленĕ 25 Юпа уйӑхӗн 2015.
  8. ^ Population by ethnicity by 1921–2011 censuses (акăлч.) (PDF). Český statistický úřad (2011). — Население по национальности по результатам переписей населения (1921—2011) на сайте Чешского статистического управления. Тĕрĕсленĕ 25 Юпа уйӑхӗн 2015.
  9. ^ Hungarian

Литература[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Хункăрсем&oldid=794558»