Караим чĕлхи , — кăпчак ушкăнне кĕрекен тĕрĕк чĕлхи . Ку чĕлхепе караимсем калаçаççĕ.
Тĕнчере ку чĕлхепе 3,5 пин çын калаçать.
Караим чĕлхи - чĕлхи еврейлерде виçĕ диалектран тăрать: крым, тракай тата галич диалекчĕсенчен. Крым диалекчĕ крым тутар чĕлхин вăта диалектне питĕ çывăх, унтан кăшт кăна уйрăлса тăрать. Тракай диалекчĕпе Литвари караимсем, галич диалекчĕпе Галич хула çывăхĕнчи караимсем калаçаççĕ.
Синтаксисне вырăс чĕлхи самай улăштарнă. Лексикăра вара еврей, вырăс, арап тата перс сăмахĕсем тĕл пулаççĕ.
Тĕрĕк чĕлхисем
пратĕрĕк †
Пăлхар ушкăнĕ авар (тĕрĕк) † 1 | пăлхар † | гунн † 1 | хасар † 1 | чăваш
Тĕрĕк хăй (пĕрлĕ тĕрĕк) чĕлхисем
Авалхи тĕрĕк авалхи кăркăс (ениçей-кăркăс) † | орхон-ениçей (ватă тĕрĕк) | уйгур рунă (орхон-уйгур) †
Туçи алтай (вар-хĕвелтухăç) ушкăнĕ 1 кăркăс-кăпчак 3 : кăркăс (çурçĕр кăркăс , ферган-кăпчак (†) , кăнтăр кăркăс ), кăнтăр алтай (диал.: хăй алтай (ойрот) , теленгит , телеут ) | çурçĕр алтай 1 : шор челхин кондом диалекчĕ 2 , чулăм челхин анат чулăм диалекчĕ 2 , çурçĕр алтай (диал.: кумандă , челкан ) | тапалар 3
Карлук ушкăнĕ карлук-уйгур авалхи уйгур † , карахан (карахан-уйгур) † , халаджа (аргу )1 | карлук-хорезм литература çыруллă ватă чĕлхесем — хорезм-тĕрĕк † , чагатай , тĕрĕк чĕлхи † , хальхи — айна ‡ , или-тĕрĕк , лобнор ‡ 1 , узбек , уйгур (çĕнĕ уйгур) , хотан 2 , хотон (†) ‡ 1 , кăнтăр кăркăс — карлук диалекчĕсем 2
Кăпчак ушкăнĕ авалхи кăпчак † | ногай-кăпчак алабуга-ногай 2 , аçтăрхан-ногай 2 , казах , каракалпак , ногай , крым тутар чĕлхин çеçенхир диалекчĕ , узбек-ногай (узбек чĕлхин кăпчак диалекчĕсем) ‡ 2 , ферган-кăпчак — ногай-кăпчак диалекчĕсем 2 , кăнтăр кăркăс — ногай-кăпчак диалекчĕсем2 , юртă-ногай 2 | атăл-кăпчак пушкăрт , çĕпĕр-тутар , тутар (диал.: мишер ) | половец-кăпчак авалхи половец † , караим крым тутар1 (караим , крым диалекчĕ 2 , крым тутар (литература) , крымчак 2 , крым тутар чĕлхин вăтам диалекчĕ , урум (азовçум) — кăпчак пуплевĕсем 2 ), кумăк-карачай-балкар1 (эрмен-кăпчак † , карачай-балкар , кумăк ), мамлюк-кăпчак †
Огуз ушкăнĕ авалхи огуз † | печенег † 1 | салар | çурçĕр узбек (икан-карабулак) | хăй огуз : азербайджан (диалектсем ) | айналлу 2 | афшар 2 | балкан-гагауз | гагауз | кашкай 2 | осман † | салчук 2 | сири-туркмен 2 | сонкор-тĕрĕк | турккă (диал.: кипр ) | туркмен (диал.: трухмен ) | урум (азовçум) — огуз пуплевĕсем | хорасан-тĕрĕк (диал.: боджнурди ) | хорезм (узбек чĕлхин огуз диалекчĕсем) 2 | цалк 2 | крым тутар чĕлхин кăнтăр çыранĕн диалекчĕ
Саян (тобас) ушкăнĕ çеçенхир : кёк-мончак (диал.: мончак, цэнгэл) , тăва | тайга : тухăç тăва , сойот-цатан (диал.: сойот, урянхай, цатан) , тофалар
Хакас (кăркăс) ушкăнĕ сарăк-югур (хара-йогур) | фуюй-кăркăс | хакас-алтай : шор чĕлхин мрас диалекчĕ 2 , чулăм чĕлхин вăтам калаçăвĕ 2 , хакас
Якут ушкăнĕ ака теекен | о-теекен , çав шутра долган 2 , якут литератури
Тĕрĕк чĕлхисемпе çыхăннă темăсем
Çырулăх
орхон-ениçей рунисем | пăлхар рунисем | яналиф
Асăрхавсем : 1 чĕлхе е чĕлхе ушкăнĕн классификацийĕ тавлашуллă, чĕлхе ушкăнĕ гипотезăллă (Терĕк чĕлхисен классификацийĕ пăхăр); 2 «чĕлхе» термина уса курни йăнăш («чĕлхе е диалект» проблема пăхăр); 3 кăпчак, пулас; † çухалнă, уйрăлнă е улшăннă чĕлхесем ; (†) çухалнă чĕлхесем, пулас ; ‡ хутăшла чĕлхесем
