Караим чĕлхи , — кăпчак ушкăнне кĕрекен тĕрĕк чĕлхи . Ку чĕлхепе караимсем калаçаççĕ.
Тĕнчере ку чĕлхепе 3,5 пин çын калаçать.
Караим чĕлхи - чĕлхи еврейлерде виçĕ диалектран тăрать: крым, тракай тата галич диалекчĕсенчен. Крым диалекчĕ крым тутар чĕлхин вăта диалектне питĕ çывăх, унтан кăшт кăна уйрăлса тăрать. Тракай диалекчĕпе Литвари караимсем, галич диалекчĕпе Галич хула çывăхĕнчи караимсем калаçаççĕ.
Синтаксисне вырăс чĕлхи самай улăштарнă. Лексикăра вара еврей, вырăс, арап тата перс сăмахĕсем тĕл пулаççĕ.
Тĕрĕк чĕлхисем
пратĕрĕк † Пăлхар ушкăнĕ Авалхи тĕрĕк Туçи алтай (вар-хĕвелтухăç) ушкăнĕ 1 Карлук ушкăнĕ
карлук-уйгур :
авалхи уйгур † ,
карахан (карахан-уйгур) † ,
халаджа (
аргу )
1 |
карлук-хорезм :
литература çыруллă ватă чĕлхесем —
хорезм-тĕрĕк † ,
чагатай ,
тĕрĕк чĕлхи † ,
хальхи —
айна ‡ ,
или-тĕрĕк ,
лобнор ‡ 1 ,
ӳспек ,
уйгур (çĕнĕ уйгур) ,
хотан 2 ,
хотон (†) ‡ 1 ,
кăнтăр кăркăс — карлук диалекчĕсем 2 Кăпчак ушкăнĕ
авалхи кăпчак † |
ногай-кăпчак :
алабуга-ногай 2 ,
аçтăрхан-ногай 2 ,
казах ,
каракалпак ,
ногай ,
крым тутар чĕлхин çеçенхир диалекчĕ ,
узбек-ногай (ӳспек чĕлхин кăпчак диалекчĕсем) ‡ 2 ,
ферган-кăпчак — ногай-кăпчак диалекчĕсем 2 ,
кăнтăр кăркăс — ногай-кăпчак диалекчĕсем2 ,
юртă-ногай 2 |
атăл-кăпчак :
пушкăрт ,
çĕпĕр-тутар ,
тутар (диал.: мишер ) |
половец-кăпчак :
авалхи половец † , караим крым тутар
1 (
караим ,
крым диалекчĕ 2 ,
крым тутар (литература) ,
крымчак 2 ,
крым тутар чĕлхин вăтам диалекчĕ ,
урум (азовçум) — кăпчак пуплевĕсем 2 ), кумăк-карачай-балкар
1 (
эрмен-кăпчак † ,
карачай-балкар ,
кумăк ),
мамлюк-кăпчак † Огуз ушкăнĕ Саян (тобас) ушкăнĕ Хакас (кăркăс) ушкăнĕ Якут ушкăнĕ Çырулăх
Асăрхавсем : 1 чĕлхе е чĕлхе ушкăнĕн классификацийĕ тавлашуллă, чĕлхе ушкăнĕ гипотезăллă (Терĕк чĕлхисен классификацийĕ пăхăр); 2 «чĕлхе» термина уса курни йăнăш («чĕлхе е диалект» проблема пăхăр); 3 кăпчак, пулас; † çухалнă, уйрăлнă е улшăннă чĕлхесем ; (†) çухалнă чĕлхесем, пулас ; ‡ хутăшла чĕлхесем
