Азербайджан чĕлхи
Азербайджа́н чĕлхи, Азербайджа́н тĕрĕк чĕлхи (тăван ят: Azərbaycan dili, "Azərbaycan Türkcəsi", آذربايجان ديلی, Азәрбајҹан дили) — азербайджансен чĕлхи, алтай çемьи йышĕнчи тĕрĕк чĕлхисен кăнтăр-анăç туратĕнчи огуз кĕçĕн группине кĕрет, çав вăхăтрах кыпчак ареалĕн йĕрĕсем те пур.
Морфологи тĕлĕшпе азербайджан чĕлхи агглютинаци, синтетика[9]йышне кĕрет. Лексикăпа фонетика енчен перс тата арап чĕлхисен сĕмĕнче аталаннă.
XX ĕмĕрĕн тăршшипе азербайджан çырулăхĕ тăваттă хутчен улăшăннă. Халĕ азербайджансем виççĕ тĕслĕ çырупа ус кураççĕ: арабицăпа (Иранра), латиницăпа (Азербайджанра) тата кириллицăпа (Дагестанра).
Азербайджанра тата Дагестанра (РФ) патшалăх чĕлхи штланать. Çаплах азербайджансем йышлă пурăнакан çĕршывсенче - Иранра (Иран Азербайджанĕ) тата Грузире (Квемо-Картли) - пуплеççĕ. Мĕнпур йышĕ: 25—30 млн çын.
Алфавит
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Азербайджан чĕлхи 32 саспаллинчен тăрать.
a b c ç d e ə f g ğ h x ı i j k l m n o ö p q r s ş t u ü v y z
A B C Ç D E Ə F G Ğ H X I İ J K L M N O Ö P Q R S Ş T U V Y Z
Азербайджан алфавичӗ
| A a | B b | C c | Ç ç | D d | E e | Ə ə |
| F f | G g | Ğ ğ | H h | X x | I ı | İ i |
| J j | K k | Q q | L l | M m | N n | O o |
| Ö ö | P p | R r | S s | Ş ş | T t | U u |
| Ü ü | V v | Y y | Z z |
Диалектсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ Большая советская энциклопедия. Третье издание. В 30 томах. Главный редактор: А. М. Прохоров. Том 1: А — Ангоб. Москва: Государственное научное издательство "Большая Советская Энциклопедия", 1969, стр. 277.Ҫӑлкуҫри текст(выр.)АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ ЯЗЫК, язык азербайджанцев, живущих в Азербайджанской ССР, Грузинской ССР, Дагестанской АССР, Узбекской ССР, Туркменской ССР, Казахской ССР и УССР, а также в Иране и Ираке. На А. я. в СССР говорит около 2,94 млн. человек (1959; 3,6 млн. человек на начало 1965, оценка). А. я. относится к юго-западной ветви тюркских языков.
- ^ Azerbaijani, North. çăлкуçран архивланă 17 Ҫӗртме уйӑхӗн 2016. Тĕрĕсленĕ 17 Ҫӗртме уйӑхӗн 2016.
- ^ Azerbaijani, South. çăлкуçран архивланă 17 Ҫӗртме уйӑхӗн 2016. Тĕрĕсленĕ 17 Ҫӗртме уйӑхӗн 2016.
- ^ Н. Г. Волкова (Наталья Георгиевна Волкова — одна из ведущих советских этнографов-кавказоведов, признанный ученый в области этнической истории народов Кавказа, автор нескольких монографических исследований по этническому составу населения Северного Кавказа, по кавказской этнонимике) Кавказский Этнографический Сборник, Статья: Этнические процессы в Закавказье в XIX—XX вв. — IV. — СССР, Институт Этнографии им. М. Маклая, АН СССР, Москва: Наука, 1969. — С. 10. — 199 с. — 1700 экз.
- ^ http://monderusse.revues.org/docannexe4079.html стр.188, Арсений Саппаров, International Relations Department, London School of Economics, Houghton Street, London WC2A 2AE, A.Saparov@lse.ac.uk — According to this plan some 100,000 people had to be «voluntarily» resettled. The emigration occurred in three stages: 10,000 people were resettled in 1948, another 40,000 in 1949, and 50 000 in 1950.29
- ^ Hafeez Malik Central Asia. The problem of Nagorno-Karabakh. — USA: Palgrave McMillan. — ISBN 0-312-16452-1, ISBN 978-0-312-16452-2
- ^ Конституципе татăçуллă, республикăри патшалăх чĕлхисем: вырăс тата Дагестан халăхĕсен чĕлхисем. Çапах та 14 чĕлхен çырулăхĕ пур: вырăс, авар, агуль, азербайджан, даргин, кумык, лак, лезгин, нухай, рутуль, табасаран, тат, цахур, чечен.
- ^ «Алтайская семья языков и её изучение» Стр. 17 // Н. А. Баскаков., Изд-во «Наука», 1981
- ^ Ширалиев, 1996, с. 163
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]