Хасар чĕлхи
Хасар чĕлхи, — хасар халăхĕн чĕлхи. Тĕрĕк чĕлхисен хунн-пăлхар ушкăнне кĕрет. Ку чĕлхе материалĕ сахал сыхланса юлнă.
Тексчĕсене тупайман. Хасарсен виçĕ литературă ĕçĕ пирки хыпар пулнă. Вĕсене иуда тĕнне тытса пынă хасар элити авалхи еврей чĕлхипе çырнă.
Хасарсем хăйсем тĕрĕк рунă çырулăхĕн пĕр тĕсĕпе усă курнă, унăн çырăвĕсем уйрăм эпиграфи çырнисем упранса юлнă, анчах та унăн шифр уççине тупайман.
Ют чĕлхери çыру çăлкуçĕсенче (чи малтанах арап тата висанти) 60 яхăн хасар пайăр ят тата темиçе тавра ят тупса палăртнă. Вĕсем хушшинче уйрăм япала ячĕсем, тĕслĕхрен, bulan — «пăлан», čiček — «чечек», паллă ячĕсем: alp — «улăп», тĕссене палăртни: sār — «шурă», sārïg — «сарă» тата урăх. Иудей мар ячĕ-титулĕ — тĕрĕк.
Хальхи чĕлхесенчен хасар чĕлхине чи çывăххи — чăваш чĕлхи.
Çавăн пекех пăхăр[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Марсель Эрдаль Хазарский язык // Хазары. — Мускав - Иерусалим, 2005.
- Федотов М.Р. Царицын - "царица" самахран мар // Хатёр пул. 1982. 2 №. С. 30.
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хасар Ен |
|
|---|---|
| Халăх · Истори · Чĕлхе · Персоналисем | |
| Тăрамĕсем | |
| Ĕçченсем | Хазар · Алп-Илитвер · Алп-Тархан · Ахмад б. Куйа · Балгиций · Барджиль · Блучан · Буга аль-Кабир · Георгий Цуло · Иоанн Готский · Исаак ха-Сангари · Йазид Булаш · Леведий · Лев IV · Папаций · Песах · Рас-тархан · Серах · Хазар-тархан · Чичак |
| Места | |
| Çыхăннă халăхсемпе йăхсем | |
| Паллă çăлкуçсем | Еврей-хасар çыру çӳретĕвĕ · Ибн Русте · Ибн Фадлан · Ибн Хаукаль · Ибн Хордадбех «Книга путей и стран» · Иегуда Галеви «Кузари» · ал-Истахри · Кембриджский документ · Киевское письмо · Константин Багрянородный «Об управлении Империей» · Левонд · ал-Масуди · Мовсес Каланкатваци · Никифор · ПВЛ · Феофан · Худуд ал-Алам |
| Хасара тĕпчев ăсчахсем | |
| Çыхăннă статьясем | |
| Категори · Шаблон | |
|
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |