Хасар чĕлхи

Хасар чĕлхи, — хасар халăхĕн чĕлхи. Тĕрĕк чĕлхисен хунн-пăлхар ушкăнне кĕрет. Ку чĕлхе материалĕ сахал сыхланса юлнă.

Тексчĕсене тупайман. Хасарсен виçĕ литературă ĕçĕ пирки хыпар пулнă. Вĕсене иуда тĕнне тытса пынă хасар элити авалхи еврей чĕлхипе çырнă.

Хасарсем хăйсем тĕрĕк рунă çырулăхĕн пĕр тĕсĕпе усă курнă, унăн çырăвĕсем уйрăм эпиграфи çырнисем упранса юлнă, анчах та унăн шифр уççине тупайман.

Ют чĕлхери çыру çăлкуçĕсенче (чи малтанах арап тата висанти) 60 яхăн хасар пайăр ят тата темиçе тавра ят тупса палăртнă. Вĕсем хушшинче уйрăм япала ячĕсем, тĕслĕхрен, bulan — «пăлан», čiček — «чечек», паллă ячĕсем: alp — «улăп», тĕссене палăртни: sār — «шурă», sārïg — «сарă» тата урăх. Иудей мар ячĕ-титулĕ — тĕрĕк.

Хальхи чĕлхесенчен хасар чĕлхине чи çывăххи — чăваш чĕлхи.

Çавăн пекех пăхăр

• Еврей-хасар çырăвĕсем
• Кейӳ çырăвĕ.

Вуламалли

• Марсель Эрдаль Хазарский язык // Хазары. — Мускав - Иерусалим, 2005.
• Федотов М.Р. Царицын - "царица" самахран мар // Хатёр пул. 1982. 2 №. С. 30.

Каçăсем

• К. А. Брук, "Хасар ячĕсем"