Планета ăшăнни — Википеди

Планета çинчи вăтам температура: 2011 - 2020 çулсенче. Танлаштармашкăн базăри температура: 1951 - 1980 çç.

Планета ăшăнни — Çĕр климачĕн системин вăтам температури чылай вăхăта (пĕр ĕмĕр ытла пыракан пулăм) хăпарни^[1], унăн тĕп сăлтавĕ çын ĕç-хĕлĕ (антропоген факторĕ) пулать^[2].

Çĕр сийĕнчи температура XIX ĕмĕрĕн вĕçĕнчен пуçласа хăпарни.

Пĕрлехи хыпарсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çавăн пекех пăхăр: Парник эффекчĕ.

Çав. пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:Notelist

^ Michael E. Mann, Henrik Selin Global warming (акăлч.). Британская энциклопедия (2019-04-01). Тĕрĕсленĕ 18 Кӑрлач уйӑхӗн 2020.
^ Пĕрлешӳллĕ Нацисен Организацийĕ Изменение климата. Официальный сайт ООН на Русском языке. Тĕрĕсленĕ 24 Чӳк уйӑхӗн 2019.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:Планета ăшăнни

п • с • т Варалани
Варалакансем	Мусор • Радиациллĕ каяшсем • Йывăр металсем • Космосри мусор • Тĕтĕм

Атмосферăна варалани	Йӳçĕклĕ çумăр • Сывлăш пахалăхĕн индексĕ • Моделирование атмосферного рассеивания • Планета тĕттĕмленни • Планета дистилляциленни • Планета ăшăнни • Сывлăш пахалăхĕ • Озон шăтăкĕ • Смог • Вог • Парник газĕсем

Шыва варалани	Эвтрофикаци • Гипокси • Сточные воды • Пресноводный экологический показатель качества • Океансене варалани • Тинĕсри мусор • Океан йӳçни • Нефте тăкса варалани • Карап варалани • Çиелтен юхни • Шыва ăшăпа варалани • Хулари юхан каяш шывĕ • Шыври чирсем • Шыв вараланăвĕн класĕсем • Застойная вода

Тăпрана варалани	Биоремедиаци • Гербицидсем • Пестицидсем

Радиаци экологийĕ	Актиноидсем çутçанталăкра • Тавра хутлăхĕн радиацийĕ • Аркану продукчĕсем • Радиоаципе варалани • Плутоний çутçанталăкра • Пайăрка чирĕ • Радий çутçанталăкра • Уран çутçанталăкра •

Урăхла вараланисем	Биоаккумуляци • Биомагнификаци • Визуальные загрязнения • Çутăпа варалани • Ăшăпа варалани • Шавпа варалани • Электромагнитпа варалани

Вараланине хирĕçле мероприятисем	Юхан каяш шыва тасатни • Каяшсене тирпелени • Экологи мониторингĕ

Патшалăхсем хушшинчи килĕшӳсем	Монреаль протоколĕ • Киот протоколĕ • Стокгольм конвенцийĕ • Международная конвенция по предотвращению загрязнения с судов (МАРПОЛ 73/78) • Конвенция по предотвращению загрязнения моря сбросами отходов и других материалов • Бухарест конвенцийĕ

Çав. пекех	Контаминант • Ксенобиотик • Персистентность • Какосфера • COVID-19 падемийĕ экологие витĕмлени

п • с • т Экологи тата çутçанталăка сыхласси
Пĕрлехи	Биологилле продуктивлăх • Бионумайтĕрлĕх • Вилсепĕтӳ • Геоэкологи • Заповедник • Экологи историйĕ • Килтерĕш экологи • Çутçанталăка сыхласси • Тĕреклĕ аталану • Экологилле этика • Экологилле йĕр • Хурт-кăпшанкăсен экологийĕ • Ӳсентăрансен экологийĕ • Экотытăм • Энвайронментализм

Ăслăх саккунĕсем	Хопкинсăн биоклимат саккунĕ • Чикĕлекен фактор саккунĕ • Оптимум саккунĕ • Шелфордăн толерантлăх саккунĕ

Глобаллĕ экологилле проблемăсем	Браконьерлăх • Атмосфера вараланни • Грунт вараланни • Океансем вараланни(тинĕс çӳп-çапĕ) • Тăварсăр шыв вараланни • Типĕ çанталăк • глобаллĕ тĕттĕмленӳ • глобаллĕ ăшăту • Вăрмансарлану • Озон шăтĕкĕсем • Пушхирленӳ • Тинĕс шайĕ çĕкленни • Халăх йышлăхĕн проблемисем • Радиоактивлă варалану • Çутăпа вараланни • Пурăнав талккăшĕ фрагментациленни • Шавпа вараланни • Экологиллее катастрофăсем • Электромагнитла варалану

Экологилле тивĕç-ирĕк	RoHS • Вена конвенцийĕ • Рио декларацийĕ • Чĕрчунсем тĕлĕшпе саккунсем • Экологилле тивĕç-ирĕкĕн Раççейри историйĕ • Киото протоколĕ • Çутçанталăк талккăшне çар майĕпе е ыттти хуть те мĕнле тăшманла витерессине чарассин конвенцийĕ • Тавралăха сыхласси тĕлĕшпе тенчери тивĕç-ирĕк • Чĕркĕмĕл тĕлĕшпе Минимата конвенцийĕ • Монреаль протоколĕ • ОВОС (экологилле экспертиза) • Климат улшăнăвĕ тĕлĕшпе ООНăн ĕлкелле конвенцийĕ • Экологилле хăрушсăрлăх • Экологилле криминал • Экоцид

Экологилле политика тата экономика	Антивăтăраслăх • Пластик пакетсемпе кĕрешни • Таврăнакан ресурс • Симĕс хăтлав (пассивлă çурт) • Экологилле эффективлăх индексĕ • Медицина экологийĕ • Органикăлла ялхуçалăхĕ • Индустри экологийĕ • Çӳп-çапа пайлани (Каяша майлаштарни) • Социаллă экологи • Стабиллĕ хула • Тĕреклĕ транспорт • Экодизайн • Экологилле культура • Экологилле туризм

Альтер-энергетика	Биохуткăç • Çил энергетики • Таврăнакан энерги • Геотермаллĕ энергетика • Хĕвел энергетики • Тулăм энергетики

Акцисем	Тăватпăрах! • Çĕр сехечĕ • Экологи çулĕ Раçсейре • Климат тĕлĕшпе шкулти страйк

Экологие моделлени	БИОС-3 • Биосфера-2

п • с • т

Этемлĕх историнчи пăрилни хыççăн климат улăшăнни

Бореал • Атлантик / Неолит субплювиалĕ • Мезокко сулланăвĕсем • Засуха 5900 лет назад

Суббореал

Пиор сулланăвĕ • Засуха 4200 лет назад • Вăтам бронза ĕмĕрĕнче сивĕтни • Тимĕр ĕмĕрĕнче сивĕтни •

Субатлантик

Рим климачĕн оптимумĕ • Ирхи вăтам ĕмĕрсенчи климат пессимумĕ / 535—536 çулсенче сивĕтни • Вăтам ĕмĕрсенчи климат оптимумĕ • Кĕçĕн пăрлăх тапхăрĕ • Планета ăшăнни

п • с • т Çĕр
Çĕр историйĕ	Çĕрĕн çул ӳсĕмĕ Çĕрĕн геологи историйĕ Геохронологи шкали Çĕр çинчи пурнăç историйĕ Çĕр пăрланни Парадокс слабого молодого Солнца Теория гигантского столкновения Эволюци хронологийĕ

Çĕрĕн физика характеристикисем	Масса Гравитаци уйĕ Магнит уйĕ Çĕр фигури (Çĕр эллипсоичĕ Геоид)

Çĕр сийĕ	Çĕр структури Йĕтре Хупă Атмосфера Гидросфера Биосфера

Географи тата геологи	Австрали Антарктида Африка Еврази (Ази, Европа) Америка (Çурçĕр Америка, Кăнтăр Америка) Атлантика океанĕ Инди океанĕ Çурçĕр Пăрлă океанĕ Лăпкă океан Кăнтăр океан Континентсен дрейфĕ Континент Манти Океан Суперконтинент Плитасен тектоники

Тавра хутлăх	Биом Биоразнообразие Дикая природа Климат Çутçанталăк Çутçанталăк зони Экологическая ниша Экологи Экосистема

Çав. пекех	Çĕрĕн пуласлăхĕ Гипотетические естественные спутники Земли Çĕрĕн кунĕ Çĕрĕн ялавĕ Тĕнче Çутçанталăкри инкек Суточное вращение Земли Çĕрĕн ункисем
Шаблон:C • Шаблон:Портал2