Хура хăвăл


Хура хăвăл, çавăн пекех Хура шăтăк —уçлăх-вăхăтăн çав тери вăйлă гравитаци туртăмĕллĕ пайĕ, унăн таврашĕнчен çутă хăвăртлăхĕпе куçакан объектсем те (çав шутра çутăн хăйĕн кванчĕсем те) уйрăлса каяймаççĕ.
Çак пайăн чиккисене пулăмсен горизончĕ, унăн хапин виçине гравитаци радиусĕ теççĕ. Сферăлла симметриллĕ хура хăвăл чухне çав виçе Шварцшильд радиусĕ ятпа паллă, вăл çак формулăпа палăрăнать:
- ,
кунта c — çутă хăвăртлăхĕ, M — хура хăвăл масси, G — гравитаци константти.
Хура хăвăлсем пирки пĕлӳн кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Пĕлӳ кун-çулĕнче виççĕ тапхăра палăртаççĕ:
Мичелăн «хура хăвăлĕ»[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Мичелл хыççăн, Шварцшильд патнелле[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хура хăвăлсем валли Эйнштейн танлаштарăвесен тупсăмĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Шварцшильд шутлани[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Райсснер — Нордстрём шутлани[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Керр шутлани[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Керр — Ньюмен шутлани[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Термодинамика тата хура хăвăлсем пăсланса пĕтни[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хура хăвăла ӳкни[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хĕлĕхсен теорин моделĕпе[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хура хăвăлсем Çут Тĕнчере[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Çавăн пекех пăхăр[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- А. М. Черепащук. Чёрные дыры во Вселенной. — Век 2, 2005. — (Наука сегодня). — 2500 экз. — ISBN 5-85099-149-2
- И. Д. Новиков, В. П. Фролов. Чёрные дыры во Вселенной // Успехи физических наук. — 2001. — Т. 131. — № 3. — С. 307—324.
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
![]() |
Хура хăвăл Викиампарта? |
---|---|
![]() |
Хура хăвăл Викихыпарта? |
- Чёрные дыры - что это. Описание. Фото. Архивленĕ 24 Утӑ уйӑхӗн 2014 çулта.
- Чёрные дыры — статья в Физической энциклопедии
- У. Дж. Кауфман. Космические рубежи теории относительности (главы из книги)
- Scientific.ru - "Сколько ангелов может танцевать на булавочной головке?" - Термодинамика чёрных дыр
- habrahabr.ru - Падаем в чёрную дыру
- Чёрные дыры и структура пространства-времени Хуан Малдасена (Juan Maldacena), Институт высших исследований, Школа естественных наук, Принстон, Нью-Джерси, США
- Большой адронный коллайдер (БАК) и чёрные дыры Архивленĕ 29 Ҫу уйӑхӗн 2012 çулта.
- Программа для визуализации полетов вокруг черной дыры Архивленĕ 16 Юпа уйӑхӗн 2010 çулта.
- Научно-познавательный фильм о возникновении «Чёрных дыр» Архивленĕ 6 Пуш уйӑхӗн 2016 çулта. (видео)
- Анатолий Черепащук. "Новые формы материи во Вселенной. Оптические исследования рентгеновских двойных звездных систем, ч. 2" Архивленĕ 15 Утӑ уйӑхӗн 2014 çулта., цикл лекций «ACADEMIA» (видео)
- Южно-европейская Обсерватория — Исследование черной дыры в центре Млечного Пути Архивленĕ 18 Кӑрлач уйӑхӗн 2013 çулта. (видео)
- Сверхмассивные чёрные дыры - док. фильм BBC Horizon, посвящённый сверхмассивным чёрным дырам, находящимся в центре галактик Архивленĕ 1 Раштав уйӑхӗн 2010 çулта. (видео)
- Астрономы впервые увидели, как черная дыра разорвала звезду РИА Новости, 17 июня 2011
Çăлтăрсем |
|
---|---|
Эволюци |
Йĕркеленӳ • Тĕп умлăн-хыçлăнлăхченхи çăлтăрсем • Тĕп умлăн-хыçлăнлăх • Горизонталлĕ турат • Гигантсен асимптотăлла турачĕ • Тăнăçсăрлăх ярăмĕ • Хĕрлĕ çăралу • Планетăлла тĕтрелĕх • Протопланетăлла тĕтрелĕх • Йăмăх сенкер улшăнуллă çăлтăр • Вольф — Райе çăлтăрĕ • Псевдо-вышкайсăр çĕнĕ çăлтăр • Вышкайсăр çĕнĕ çăлтăр • Гиперçĕнĕ çăлтăр • Герцшпрунг-Рассел диаграмми • Çăлтăрла популяци |
Протоçăлтăрсем | |
Çăлтăрсен тĕсĕсем |
Субкарлик • Карликсем (Хĕрлĕ • Сарă • Оранжă • Сенкер) • Субгигант • Гигантсем (Хĕрлĕ гигант • Сенкер гигант • Йăмăх гигант) • Вышкайсăр гигант (Хĕрлĕ вышкайсăр гигант • Сарă вышкайсăр гигант • Сенкер вышкайсăр гигант) • Гипергигант (Сарă гипергигант) • Сивĕннĕ сенкер çăлтăр • Йăлхахла çăлтăр • Кăмрăкамăшла çăлтăр (Метинлă çăлтăр) • Барийле çăлтăр • S тĕслĕ çăлтăр • Пекулярла çăлтăр • Технецийле çăлтăр • Чĕркĕмĕлле-марганецла çăлтăр • Улшăнуллă çăлтăр |
Юхăннă çăлтăрсем |
Шурă карлик • Хура карлик • Нейтронла çăлтăр (Пульсар: (Радиопульсар • Рентгенла пульсар) • Магнетар: (Аномаллĕ Рентгенла пульсар • Çине-çине пулакан çемçе гамма-çиçевсен çăлкуçĕ • Чаплă çиччĕлĕх • Çаврăнан радиотранзиент) • Хура хăвăл • Компактлă çăлтăр (Экзотикăлла çăлтăр • Кваркла çăлтăр • Преонла çăлтăр • Q-çăлтăр) • Тимĕр çăлтăр |
Çăлтарçумла объектсем | |
Çăлтăрсен тытăмĕ | |
Çăлтăрсенчи нуклеосинтез | |
Çăлтăрсен палăрăмĕсем |
Спектрла клас • Эффективлă температура • Çăлтăр кинематики (Харпăр куçăмĕ) • Кĕтесле хăвăртлăх • Микротурбулентлăх • Хĕвел масси • Планетăсен системи • Çăлтăрсен çаврăнăвĕ • Çăлтăрсен системи (Иккĕлле çăлтăр • Хутлавлăхла çăлтăр) • Çăлтăр динамики • UBV-фотометри • Çăлтăрсене паллă тăвасси • Çăлтăрла кап (Çăлтăрла абсолютлă кап) |
Çăлтăрсен ят-йышĕ | |
Категори:Çăлтăрсем |